Kwas foliowy - na co jest?
Kwas foliowy odgrywa wiele bardzo istotnych ról w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Pomaga:
● dzielić komórki, szczególnie te obecne w układach nerwowym i krwiotwórczym,
● metabolizować homocysteiny, aminokwasy i kwasy nukleinowe,
● produkować osłonki mielinowe włókien nerwowych,
● przeciwdziałać powstawaniu wad rozwoju cewy nerwowej u płodu,
● zredukować ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów.
Badania nad właściwościami kwasu foliowego cały czas trwają.
Niedobory kwasu foliowego - co je powoduje i do czego prowadzą?
Niedobór kwasu foliowego może być spowodowany wieloma różnymi czynnikami. Wśród najczęściej występujących wymienia się:
● zaburzenia w przyswajaniu kwasu foliowego, np. na skutek przyjmowania niektórych leków,
● nieprawidłowości we wchłanianiu jelitowym,
● większe zapotrzebowanie wynikające np. z ciąży,
● niewystarczająca ilość przyjmowanej substancji,
● przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych, przeciwbólowych (m.in. ibuprofenu, aspiryny), hormonalnych środków antykoncepcyjnych i wpływających na zobojętnienie soku żołądkowego (np. środków z magnezem i glinem),
● zażywanie substancji, które są antagonistami kwasu foliowego, czyli sulfonamidów, metotreksatu czy trimetoprimu.
Brak wystarczającej ilości kwasu foliowego we krwi doprowadzić do rozwoju niedokrwistości megaloblastycznej z małopłytkowością i leukopenią. U kobiet w ciąży może skutkować także odklejeniem się łożyska czy też przedwczesnym porodem. Nie pozostaje to bez wpływu na płód.
Z kolei u dziecka może to wywołać w nieprawidłowe zamykanie cewy nerwowej, które następuje ok. 30 dnia od zapłodnienia. Wówczas może dojść do poważnych powikłań m.in. rozwoju bezmózgowia lub przepukliny oponowo-rdzeniowej.
Kwas foliowy - lek czy suplement diety?
Na rynku dostępne są dwa rodzaje preparatów z kwasem foliowym – leki i suplementy diety. Oba te rodzaje produktów są dostępne do recepty, zatem można po nie sięgać bez wcześniejszej wizyty u lekarza. Różnica pomiędzy nimi polega głównie w sposobie produkcji.
Aby leki z kwasem foliowym mogły trafić do sprzedaży, muszą przejść restrykcyjne testy. Dodatkowo cała procedura ich produkcji musi być wykonana zgodnie z odgórnymi wymaganiami, np. dawka substancji aktywnej musi być dokładnie taka, jak podano na opakowaniu. Odchylenia są dopuszczalne, ale tylko w minimalnej ilości i jeśli ma to związek z metodą badań.
Natomiast suplementy diety są środkami spożywczymi. Zatem decyzję o ich wypuszczeniu na rynek podejmuje przedsiębiorca. Może on zlecić dodatkowe badania potwierdzające, ale nie jest to konieczne. Dodatkowo zawartość substancji aktywnej w suplemencie diety może wahać się od -20% do +50% dla witamin w stosunku do wartości, którą podano w ulotce.
Kwas foliowy a ciąża - kiedy i jak suplementować?
Przyjmowanie kwasu foliowego w formie leków czy suplementów diety jest szczególnie rekomendowane dla kobiet planujących ciążę, w ciąży i w okresie karmienia piersią jako środek prewencyjny przeciwko nieprawidłowościom w zamykaniu się cewy nerwowej u dzieci.
Według zaleceń Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej suplementowanie kwasu foliowego należy rozpocząć minimum sześć tygodni przed planowanym zapłodnieniem, czyli w okolicach menstruacji na miesiąc przed rozpoczęciem cyklu, w którym nastąpią starania o dziecko. Przyjmowanie substancji należy kontynuować przez całą ciążę, a przynajmniej do ukończenia 12. tygodnia ciąży. Po tym czasie ryzyko nieprawidłowego zamknięcia się cewy nerwowej u płodu jest już niewielkie.
Według rekomendacji podaż kwasu foliowego dla kobiet:
● planujących ciążę to 0,4 mg,
● w ciąży do 12. tygodnia ciąży – od 0,4 do 0,8 mg,
● w ciąży po 12. tygodniu ciąży aż do rozwiązania – od 0,6 do 0,8 mg,
● karmiących piersią – od 0,6 do 0,8 mg.
Jeśli we wcześniejszej ciąży wystąpiła wada cewy nerwowej, rekomenduje się suplementowanie 4 mg kwasu foliowego (na 4 tygodnie przed ciążą i do 12. tygodnia ciąży). Potem można zmniejszyć ilość do 0,6-0,8 mg.
Natomiast jeśli istnieje ryzyko wystąpienia niedoboru folianów, np. poprzez zaburzenia w przyswajaniu substancji aktywnych, rekomenduje się spożywanie 0,8 mg kwasu foliowego na trzy miesiące przed zapłodnieniem aż do końca okresu karmienia piersią.
Jednak pamiętaj, aby nie zwiększać ilości spożywanego kwasu foliowego bez konsultacji z lekarzem.
Nie tylko kobiety w ciąży - kto jeszcze powinien sięgać po preparaty z kwasem foliowym?
Kwas foliowy jest istotny nie tylko dla kobiet planujących ciążę, w ciąży czy karmiących piersią. Dzięki swoim właściwościom jest przeznaczony do spożywania, np.:
● w stanach niedoboru kwasu foliowego związanego z problemami we wchłanianiu,
● w przypadkach celiakii, leukopenii, niedożywienia, zimnicy, łuszczycy, długotrwałego przeprowadzenia dializ, alkoholizmu i niedokrwistości megaloblastycznej.
Dodatkowo jest zalecany do suplementowania profilaktycznie w chorobach, którym towarzyszy hemoliza krwi.
Kwas foliowy z witaminami - z czym można go łączyć?
W aptece online jest dostępny szeroki wybór preparatów, które zawierają kwas foliowy. Oprócz tej substancji w ich składzie można znaleźć:
● witaminę B12 – wspiera ona m.in. prawidłowe funkcjonowanie układów nerwowego i immunologicznego oraz utrzymanie właściwych procesów psychologicznych Dodatkowo wspomaga produkcję czerwonych krwinek i podział komórek. Witamina B12 pomaga zwiększyć bioprzyswajalność kwasu foliowego;
● witaminę B6 – wspiera normalizowanie aktywności hormonów, produkcję czerwonych krwinek i redukcję znużenia. Wspomaga także działanie układów odpornościowego i nerwowego oraz pomaga zwiększyć wchłanianie się kwasu foliowego;
● witaminę D – wspomaga prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Wspiera m.in. właściwą pracę mięśni i utrzymanie zdrowych kości oraz zębów. Pomaga również w podziale komórek;
● jod – wspomaga zachowanie prawidłowych funkcji poznawczych i zdrowej skóry. Wspiera działanie układu nerwowego i tarczycy.
W przypadku jednoczesnego przyjmowania preparatów złożonych i pojedynczych, np. z samą witaminą D, należy dokładnie policzyć, czy ilość substancji aktywnych nie przekracza dobowych referencyjnych wartości spożycia.
Warto podkreślić, że nadmierne przyjmowanie kwasu foliowego, a także innych składników odżywczych może negatywnie wpłynąć na pracę organizmu i doprowadzić do problemów zdrowotnych.
Najbardziej naturalny kwas foliowy - jakie są jego źródła?
Przyjmowanie preparatów z kwasem foliowym to nie jedyne, co można zrobić, aby utrzymać odpowiedni poziom tej substancji we krwi. Można również regularnie przyjmować go z pożywieniem. Dobrym źródłem tego składniki są zwłaszcza:
● produkty zbożowe.
● orzechy ziemne, laskowe i włoskie,
● migdały,
● pestki dyni i słonecznika,
● sezam,
● żółtka jaj,
● strączki, w tym fasolka szparagowa, soja, bób, groszek zielony, a także ich kiełki,
● liściaste warzywa, np. brukselka, sałata, brokuły, szpinak czy kapusta,
● warzywa korzenne – pietruszka i buraki,
● szczypiorek,
● awokado,
● wątroba,
● drożdże
● produkty wzbogacane np. płatki śniadaniowe.
Niewielka ilość kwasu foliowego znajduje się w owocach, a także rybach, np. śledziach czy tuńczyku.
Substancja ta jest dobrze rozpuszczalna w wodzie. Do tego najlepiej przyjmować ją w towarzystwie innych witamin z grupy B oraz witaminy C, ponieważ wówczas ma najlepszą bioprzyswajalność.
Niestety podczas obróbki termicznej wiele produktów traci kwas foliowy. Aby zmniejszyć straty, zaleca się skrócenie czasu gotowania i dodawanie do posiłków kwasu askorbinowego.