Ból nocyceptywny jest bólem, który jest powodowany przez uszkodzenia ciała i pełni funkcję ochronną. Przykładami są bóle somatyczne, bóle stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów, ból dolnej części pleców, urazy sportowe i bóle pozabiegowe.
Drugi rodzaj bólu to ból neuropatyczny. W tej sytuacji impuls bólowy jest wynikiem uszkodzenia nerwów obwodowych na skutek przecięcia, zmiażdżenia, ucisku czy zaburzeń metabolicznych.
Ból ostry i przewlekły odnosi się do czasu trwania dolegliwości bólowych. Ból krótkotrwały, łatwy do zlokalizowania, trwający nie dłużej niż trzy miesiące, nazywamy bólem ostrym. Kiedy ból utrzymuje się dłużej niż trzy miesiące, mówimy o bólu przewlekłym, który sam w sobie staje się chorobą.
Środki łagodzące ból i gorączkę
Zarówno ból nocyceptywny, jak i neuropatyczny może być ostry albo chroniczny. Ból ostry informuje o pojawieniu się obrażeń ciała, na przykład oparzenia ogniem. Jest także informacją, że doznałeś urazu. Pojawia się nagle i zwykle nie trwa zbyt długo, a następnie znika, gdy uszkodzenie zostaje wyleczone. Ból chroniczny jest poważniejszy i trwalszy. W każdym przypadku bólu chronicznego niezbędna jest konsultacja z lekarzem.
Pojawienie się bólu i gorączki to znak, że coś niepokojącego dzieje się w organizmie. Może to być np. rozwijający się stan zapalny w miejscu urazu czy infekcja np. bakteryjna lub wirusowa. Niezależnie od przyczyny, trzeba odpowiednio zareagować.
Dobrym pomysłem jest odpoczynek. Dzięki temu organizm zgromadzi energię do walki z patogenami. Można także sięgnąć po ciepłe napoje, które pomogą zapobiec groźnemu odwodnieniu. Wśród znanych metod znajduje się także robienie chłodnych okładów na czoło, kark czy miejsca, gdzie występują węzły chłonne. Jednak nie zawsze jest możliwość takiego zadbania o siebie. Czasem ból pojawia się również znienacka, np. na skutek stresu czy silnych emocji.
Wówczas, niezależnie od przyczyny dolegliwości, oprócz popularnych sposobów na poprawę samopoczucia można również sięgnąć po leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Przydadzą się one na pewno w podróży, kiedy nie ma np. swobodnego dostępu do opieki medycznej.
Gorączka - kiedy występuje?
Przyjmuje się, że prawidłowa temperatura to ok. 36,6°C. Tyle mniej więcej powinna wynosić u zdrowego człowieka. Jednak na skutek reakcji immunologicznej organizmu, np. na stan zapalny, a także alergeny, ciepłota ciała może zacząć rosnąć. Jeśli osiągnie zakres pomiędzy 37,1 a 38°C, wówczas jest mowa o stanie podgorączkowym – w tym przypadku zaleca się jedynie nawadnianie organizmu i odpoczynek.
Interwencji wymaga sytuacja, gdy temperatura osiągnie zakres pomiędzy 38 a 40°C. To oznacza wystąpienie gorączki, a jej pojawienie się informuje o obecności patogenu. Jednak to nie jedyne jej funkcje. Podwyższona ciepłota ciała:
● pomaga w walce z groźnymi patogenami, ponieważ białka odpornościowe w wyższej temperaturze działają skuteczniej,
● przyspiesza np. przemianę materii.
Warto pamiętać, że gorączka może wystąpić nie tylko na skutek reakcji ciała na obcy patogen. Czasami dochodzi do „pomyłki” i organizm podnosi temperaturę w wyniku choroby autoimmunologicznej, nadczynności tarczycy, nowotworu lub tzw. zapalenia jałowego. To sytuacja, gdy komórki obumarłe np. na skutek zawału serca są uznawane za obce. Gorączka może pojawić się także po przyjęciu dawki szczepienia lub np. tabletek przeciwbólowych.
W takich przypadkach można sięgnąć po środki, które pozwalają hamować syntezę prostaglandyn w podwzgórzu w ośrodkowym układzie nerwowym. Mogą też wspierać działania, które wpływają bezpośrednio na gruczoły potowe i naczynia krwionośne skóry, powodując zwiększone oddawanie ciepła.
Preparaty na ból, gorączkę i stan zapalny - jakie rodzaje są dostępne?
Ostry ból i gorączka do 39°C, którym nie towarzyszą np. wymioty, duszności czy zaburzenia świadomości, nie wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Można wówczas sięgnąć po środki typu OTC łagodzące ból i gorączkę, które zawierają:
● paracetamol lub inaczej acetaminofen,
● niesteroidowe leki przeciwzapalne, czyli NLPZ, do których należą m.in. naproksen, ketoprofen, diklofenak, ibuprofen.
Dobór substancji aktywnej zależy od rodzaju i stopnia natężenie dolegliwości.
Paracetamol - w czym może pomóc?
Paracetamol zaczął być stosowany w medycynie w 1956 roku w Wielkiej Brytanii. Dziś jest jednym z najczęściej stosowanych leków przeciwbólowych na świecie. W naszej ofercie jest dostępnych przynajmniej kilkanaście preparatów z tym składnikiem aktywnym. Ma on wiele właściwości:
● wspiera procesy przeciwbólowe i przeciwgorączkowe,
● działa w ośrodkowym układzie nerwowym oraz przenika przez barierę krew–mózg.
Jednocześnie paracetamol nie wykazuje działania przeciwzapalnego, nie hamuje agregacji płytek krwi oraz nie wpływa na proces krzepnięcia.
Możliwe są także inne działania paracetamolu, w tym pośrednie hamowanie przewodzenia sygnałów bólowych w rdzeniu kręgowym.
Paracetamol jest lekiem, który jest powszechnie stosowany w leczeniu dolegliwości o małym i umiarkowanym nasileniu, takich jak:
● bóle głowy, zębów, mięśni, kości i stawów,
● bolesne miesiączkowanie.
Ten lek przeciwbólowy jest często wykorzystywany także jako środek zwalczający gorączkę. Występuje w preparatach prostych oraz jest składnikiem preparatów złożonych, takich jak leki na przeziębienie.
Jednocześnie istotne jest, aby nie przekraczać zalecanego dawkowania, ponieważ przedawkowanie paracetamolu może spowodować ciężkie działania niepożądane.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne - jakie mają właściwości?
NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne, należą do nienarkotycznych środków przeciwbólowych. Wśród nich można wymienić np. ibuprofen, który:
● jest stosowany w leczeniu stanów zapalnych będących jedną z przyczyn bólu,
● działa przeciwgorączkowo,
● zmniejsza krzepliwość krwi i hamuje zlepianie płytek – podobnie jak kwas acetylosalicylowy, czyli aspiryna, tylko w mniejszym stopniu. Ona wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz hamujące agregację płytek krwi.
NLPZ to duża i popularna grupa leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych na receptę oraz OTC, czyli do kupienia bez recepty. Mogą być stosowane w łagodzeniu bólu o nasileniu słabym do umiarkowanego różnego pochodzenia, takiego jak ból głowy, ból zębów, bóle stawowo-mięśniowe, bóle menstruacyjne czy bóle zwyrodnieniowe.
Co więcej, jako leki przeciwzapalne bez recepty NLPZ są przeznaczone do używania także w przypadkach gorączki i przy stanach zapalnych.
Jaką postać mają środki na gorączkę i ból?
W aptece dostępne są cztery rodzaje preparatów z paracetamolem lub substancjami z grupy NLPZ. Są to leki bez recepty, wyroby medyczne, kosmetyki i materiały opatrunkowe.
Wśród tych środków przeciwbólowych dostępne są:
● tabletki przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe – są łatwe do połykania i można szybko odmierzyć ich odpowiednią ilość. Ze względu na swoją formułę dość długo rozpuszczają się w żołądku, przez co składniki osiągają maksymalne stężenie po dłuższym czasie. Za to efekty ich stosowania utrzymują się dłużej. Skład i nowe osiągnięcia w badaniach klinicznych sprawiają, że preparaty te zwalczają ból i stan zapalny;
● kapsułki – składają się z łatwo rozpuszczalnej osłonki, w której jest zamknięta substancja czynna. Szybko uwalniają składniki, dzięki czemu mogą one w krótkim czasie pomóc w zredukowaniu gorączki czy bólu;
● saszetki i tabletki musujące – wygodne do stosowania, zwłaszcza dla osób, które nie mogą lub nie potrafią połykać tradycyjnych tabletek. Przed spożyciem preparat tego typu należy wymieszać z wodą;
● krople i syropy – odpowiednie zwłaszcza dla dzieci. Mają przyjemny smak i zapach oraz są łatwe do podania. Do tego można w prosty i szybki sposób odmierzyć ilość produktu, która będzie dopasowana do wieku i wagi pociechy;
● maści i żele przeciwbólowe – przeznaczone do stosowania miejscowego na bolące obszary. Szczególnie pomocne w stanach zapalnych i bólach np. kręgosłupa, stawów czy mięśni;
● czopki – stworzone z myślą o dzieciach, które nie chcą lub nie mogą przyjąć syropów lub kropli, a także o osobach nieprzytomnych lub wymiotujących. Leki w tej formie aplikuje się doodbytniczo, co zwiększa ich biodostępność. Dzięki temu składniki aktywne szybko się wchłaniają i mogą w krótkim czasie pomóc np. obniżyć gorączkę;
● plastry – do stosowania na skórę w obszarach, które sprawiają ból lub gdzie rozwija się stan zapalny. Łatwe do użytku.
Nie tylko ból i gorączka - kiedy jeszcze można stosować preparaty z paracetamolem i NLPZ?
Tabletki, syropy, czopki i inne preparaty są przeznaczone głównie do stosowania w lekkich i umiarkowanych bólach, np. głowy, mięśni czy stawów. Dostępne są także środki, w tym leki, w formie preparatów złożonych, które oprócz paracetamolu i substancji z grupy NLPZ zawierają także inne składniki. Jest wśród nich np.:
● witamina C – w połączeniu np. z kwasem acetylosalicylowym wspiera walkę z przeziębieniem i grypą;
● kofeina – razem np. z paracetamolem lub substancją NLPZ może pomóc uporać się m.in. z nerwobólem;
● mentol – często jest łączony np. z salicylanem metylu. Razem te składniki wspomagają łagodzenie m.in. sztywności mięśni i stawów;
● chlorowodorek difenhydraminy – wspiera procesy uspokajające i nasenne, a tym samym wspomaga zasypianie. Dzięki temu pomaga zapobiegać budzeniu się w nocy przez ból.
Jednocześnie należy pamiętać, żeby podczas zażywania różnych substancji przeciwbólowych nie łączyć ich ze sobą. Zasada ta dotyczy np. kwasu acetylosalicylowego i paracetamolu, a także substancji z grupy NLPZ i ich pochodnych.