Jeśli kobieta jest aktywna seksualnie, a nie planuje powiększania rodziny, powinna odpowiednio zabezpieczać się przed ciążą. Wśród dostępnych metod antykoncepcyjnych na uwagę zasługuje wkładka domaciczna, czy też inaczej spirala antykoncepcyjna. Jej zaletą jest wysoka skuteczność ochrony przed ciążą, a także bezpieczeństwo stosowania oraz wygoda. Co należy wiedzieć o spiralach antykoncepcyjnych i ich działaniu? Informacje na ten temat zebraliśmy poniżej.

Co to jest spirala antykoncepcyjna i po co się ją stosuje?

Wyróżnić można wiele metod antykoncepcyjnych, które różnią się między innymi skutecznością ochrony przed ciążą, a także sposobem i wygodą użycia czy też ceną. Do wyróżniających się wysoką skutecznością metod antykoncepcyjnych zaliczyć można spiralę antykoncepcyjną, zwaną również wkładką domaciczną. Jest to specjalny element umieszczany wewnątrz macicy, który produkowany jest z tworzywa bezpiecznego dla organizmu. Ma zazwyczaj kształt litery T, a do jej dolnej części przymocowane są dwie nitki. Wspomniane nitki mają bardzo ważne zadanie, gdyż służą do ewentualnej regulacji położenia wkładki antykoncepcyjnej bądź jej usunięcia z macicy. Spirala utrzymuje swoją wysoką skuteczność działania przez około 3–5 lat. Jest to bardzo wygodne, biorąc pod uwagę, że po jej założeniu kobieta chroniona jest przed ciążą długo, co nie wymaga od niej w tym czasie dodatkowych działań, poza kontrolą położenia wkładki.

Rodzaje spirali antykoncepcyjnych

Wyróżnić można trzy podstawowe rodzaje spirali antykoncepcyjnych:

• Spirala hormonalna – dołączony jest do niej pojemniczek, w którym znajdują się hormony. Jak działa spirala hormonalna? Stopniowo uwalnia hormony do organizmu kobiety, a te działają antykoncepcyjnie poprzez zagęszczanie śluzu i utrudnianie plemnikom docierania do komórek jajowych.
• Spirala z miedzią lub srebrem – uwalnia do macicy jony miedzi bądź srebra, które przyczyniają się do zwiększenia gęstości śluzu szyjkowego. W konsekwencji utrudnia to plemnikom poruszanie się w drogach rodnych kobiety.
• Spirala obojętna – rzadko już stosowana, zazwyczaj wykonana z polichlorku winylu i najmniej skuteczna spośród wszystkich wkładek. Zapobiega jedynie zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej w endometrium.

Poszczególne rodzaje wkładek domacicznych różnią się nieco działaniem, a także przeciwwskazaniami i ewentualnymi działaniami niepożądanymi.

Jak działa spirala antykoncepcyjna?

Jeśli chodzi o dostępne aktualnie metody antykoncepcji, spirala wyróżnia się wysoką skutecznością ochrony przed ciążą, poza tym korzystanie z niej jest wygodne. Nie trzeba na przykład martwić się o posiadanie przy sobie prezerwatywy czy też przyjmowanie pigułek antykoncepcyjnych codziennie o stałych porach, gdyż kobietę cały czas zabezpiecza spirala domaciczna. Jak działa konkretnie? Wkładka domaciczna działa wielokierunkowo. Przede wszystkim już sama jej obecność utrudnia ruchy plemników. Omawiając, jak działa spirala antykoncepcyjna, należy też zwrócić uwagę na to, że wywołuje ona w macicy niewielki stan zapalny. Jest on niegroźny i nie towarzyszy mu infekcja bakteryjna, jednak uniemożliwia ewentualne zagnieżdżenie się zarodka. Spirala hormonalna uwalnia niewielką dawkę syntetycznego progestagenu, czyli substancji stosowanej w hormonalnych środkach antykoncepcyjnych różnego rodzaju, która między innymi zagęszcza śluz szyjkowy, poza tym wpływa na zmiany endometrium macicy. Spirala miedziowa uwalnia dodatkowo stopniowo jony miedzi, co przyczynia się do zagęszczania śluzu, przez co trudniej plemnikom dotrzeć do komórki jajowej.

Spirala antykoncepcyjna – przeciwwskazania

Nie dla każdej pacjentki przeznaczone są spirale antykoncepcyjne, dlatego bardzo ważne jest, aby kobieta wcześniej została przez lekarza zbadana, a także odpowiedziała na zawarte w wywiadzie medycznym pytania. Jeśli okaże się, że spirala wewnątrzmaciczna nie może być stosowana u danej pacjentki, zostanie jej zaproponowana przez ginekologa inna antykoncepcja. Spirala sprawdzi się szczególnie w przypadku pacjentek, które mają już poród za sobą, chociaż brak porodu nie w każdym przypadku stanowi bezwzględne przeciwwskazanie do założenia spirali. Przeciwwskazaniem do stosowania spirali antykoncepcyjnej jest natomiast ciąża lub chociaż jej podejrzenie, a także ciąża pozamaciczna w wywiadzie. Nie jest to też metoda dla kobiet mających skłonność do poronień, gdyż w ich przypadku wkładka mogłaby być niestabilna i wypadać.

Dodatkowo przeciwwskazaniem są wady wrodzone macicy czy też nieprawidłowa budowa tego organu, a oprócz tego obfite i bolesne krwawienia miesiączkowe bądź nieprawidłowy wynik cytologii. Przeciwwskazaniem do założenia wkładki są też stany zapalne szyjki macicy lub przydatków, a także nowotwory narządów rodnych. Przeciwwskazania mogą poza tym różnić się od rodzaju wkładki antykoncepcyjnej, dlatego ostatecznie warto omówić kwestię możliwości stosowania tej metody antykoncepcyjnej (bądź niemożności jej stosowania) z ginekologiem. W przypadku wkładki hormonalnej przeciwwskazaniem mogą być chociażby dodatkowo choroby wątroby czy nowotwory hormonozależne.

Założenie spirali antykoncepcyjnej – co trzeba wiedzieć?

Spirala antykoncepcyjna nie może być założona przez kobietę samodzielnie. Prawidłowe umieszczenie spirali w macicy wymaga wizyty u ginekologa. Zanim jednak w ogóle założenie spirali antykoncepcyjnej będzie miało miejsce, należy kobietę zbadać, aby upewnić się, że budowa macicy pozwala na bezpieczne korzystanie z tej metody antykoncepcyjnej. Samo założenie spirali nie trwa długo i zazwyczaj nie jest też bolesne, chociaż niektóre pacjentki mogą odczuwać pewien dyskomfort. Zaleca się, aby założyć spiralę antykoncepcyjną w pierwszych 7 dniach cyklu, a najlepiej jeszcze w samym czasie krwawienia. Wówczas szyjka macicy jest otwarta, a kobieta w najmniejszym stopniu narażona jest na ryzyko infekcji intymnych.

Lekarz wsunie do pochwy pacjentki specjalny aplikator, aby założyć spiralę antykoncepcyjną. Po uwolnieniu spirali w miejscu docelowym aplikator jest zabierany. Ze spiralą antykoncepcyjną połączone są sznurki. Należy przyciąć je tak, aby nie stanowiły przeszkody przy współżyciu. Sznureczki te są jednak bardzo ważne, by kontrolować położenie wkładki domacicznej. Kobiecie zaleca się kontrolowanie położenia wkładki po każdej miesiączce, a dodatkowo położenie spirali sprawdzać będzie ginekolog w czasie regularnych wizyt.

Zalety spirali antykoncepcyjnej

Niewątpliwą zaletą wkładki domacicznej jest prostota jej użytkowania. Założenie spirali antykoncepcyjnej co prawda wymaga wizyty u ginekologa, a od czasu do czasu należy sprawdzać prawidłowość jej położenia, jednak jest to zdecydowanie wygodniejsze niż codzienne pilnowanie połknięcia pigułki antykoncepcyjnej czy też posiadania przy sobie prezerwatywy. Dodatkowo spirala antykoncepcyjna jest metodą bezpieczną i co ważne – odwracalną. Oznacza to, że po jej wyjęciu kobieta nie musi obawiać się o swoją płodność, jeśli postanowi powiększyć rodzinę. Korzystać mogą z niej także pacjentki, które mają przeciwwskazania do antykoncepcji hormonalnej (np. spirala miedziowa) lub po prostu nie chcą korzystać z tabletek antykoncepcyjnych.

Biorąc pod uwagę, jak działa spirala, może być ona poza tym stosowana przez kobiety karmiące piersią, co także jest jej dużą zaletą. Istotne może być też to, że wkładka antykoncepcyjna zakładana jest zazwyczaj na 5 lat, więc przez długi czas kobieta nie musi martwić się o skuteczną metodę zabezpieczenia przed ciążą i nie musi angażować w antykoncepcję partnera. Metoda ta posiada poza tym ograniczone działania niepożądane. Wkładka może mieć także pozytywne skutki uboczne, do których zaliczyć można zmniejszanie ryzyka występowania polipów i mięśniaków macicy.

Wady spirali antykoncepcyjnej

Każda metoda antykoncepcyjna ma pewne wady i wkładka domaciczna nie jest ich również pozbawiona. Nie istnieje metoda zabezpieczenia przed ciążą, która byłaby idealna dla każdej kobiety. Za wadę można uznać fakt, że kobieta nie może jej założyć sama – niezbędna jest wizyta u ginekologa. Pacjentkom ze spiralą odradza się również korzystanie z tamponów, gdyż w czasie ich wyciągania mogłoby dojść do pociągnięcia za sznurki wkładki, a ta mogłaby się przemieścić. Infekcje intymne mogą wpływać na skuteczność działania wkładki antykoncepcyjnej, więc w ich przypadku konieczne jest stosowanie dodatkowego zabezpieczenia.

Jeśli chodzi o wady, dla niektórych może być to kwestia tego, ile kosztuje założenie spirali. Faktem jest, że trzeba się przygotować na jednorazowy dość spory wydatek, jednak na plus tej sytuacji przemawia fakt, że kobieta nie inwestuje już w prezerwatywy czy pigułki hormonalne, więc ostatecznie wydatek ten jest ekonomiczny. Za wadę spirali antykoncepcyjnej uznaje się też możliwość wystąpienia ciąży pozamacicznej bądź zapalenia przydatków, poza tym nieumiejętne założenie wkładki może prowadzić do przebicia macicy, uszkodzenia pęcherza moczowego czy jelit.

Ile kosztuje założenie spirali antykoncepcyjnej?

Gdy rozważana przez pacjentki jest spirala antykoncepcyjna, cena niekiedy stanowi jedno z głównych kryteriów przy wyborze. Jednorazowa inwestycja w tym przypadku może być nieco większa, jednak należy pamiętać, że wkładka antykoncepcyjna nie jest często wymieniana i nosi się ją nawet 5 lat. W ciągu tych 5 lat kobieta nie musi inwestować w inne metody zabezpieczenia przed ciążą, więc w konsekwencji to, ile kosztuje spirala antykoncepcyjna w przeliczeniu na lata korzystania z niej, okazuje się rozwiązaniem ekonomicznym. Ostateczna cena spirali antykoncepcyjnej zależna jest od wybranego rodzaju wkładki. Droższa jest spirala hormonalna, ale też skuteczność jej działania jest większa – ginekolog zapewne przedstawi pacjentce możliwe opcje wraz z ich cenami.

Jaka jest skuteczność spirali antykoncepcyjnej?

Spirale antykoncepcyjne należą do najskuteczniejszych metod ochrony przed ciążą. Skuteczność antykoncepcyjną określa się między innymi przy pomocy wskaźnika Pearla, który pokazuje, ile kobiet na 100 przy danej metodzie antykoncepcyjnej zajdzie w ciążę w ciągu roku. Spirala hormonalna posiada wskaźnik Pearla wynoszący zaledwie 0,1–0,2, a spirala miedziowa ma wskaźnik Pearla nieco wyższy (ale wciąż niski), który wynosi 0,6–0,8. Decydując się na spiralę antykoncepcyjną, należy pamiętać, że z wysoką skutecznością może chronić ona przed ciążą, ale nie zapewnia ochrony przed chorobami wenerycznymi. Jeśli zatem kobieta nie posiada stałego partnera seksualnego, wskazane jest dodatkowo zabezpieczanie się prezerwatywami.

Usuwanie spirali antykoncepcyjnej

Kobieta nie musi się również obawiać procedury usuwania wkładki domacicznej, gdyż jest ona równie prosta, jak jej zakładanie. Usuwanie spirali antykoncepcyjnej przeprowadzić można w dowolnym dniu cyklu. Jeżeli jednak spirala usuwana jest w celu założenia nowej, najlepiej zgłosić się do ginekologa w pierwszych 7 dniach krwawienia, a wówczas bezpośrednio po wyjęciu starej możliwe będzie założenie nowej wkładki. Zaleca się poza tym usunięcie spirali w ciąży. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, mimo stosowania tej wysoce skutecznej metody antykoncepcyjnej, najlepiej spiralę wyjąć, o ile tylko jest taka możliwość. Pozostawienie spirali u kobiety, która jest w ciąży, mogłoby zwiększać ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu.

Spirala antykoncepcyjna – o tym trzeba wiedzieć!

Wkładka antykoncepcyjna zakładana jest na lata. W pierwszych dniach czy tygodniach od założenia spirali mogą pojawić się pewne dolegliwości, na które należy się przygotować. Mowa między innymi o dolegliwościach bólowych brzucha. Ponadto minimum przez pierwszą dobę od założenia spirali antykoncepcyjnej kobieta nie powinna współżyć. Decydując się na antykoncepcję tego typu, trzeba też liczyć się z możliwością dodatkowych krwawień zwłaszcza na początku stosowania metody. Przez pierwsze dni po założeniu spirali pojawiać mogą się też plamienia lub krwawienia. Jak długo można krwawić po założeniu spirali? Jest to dość indywidualne, jednak problem powinien się z czasem unormować. Trzeba jednak wiedzieć, że niekiedy spirala może też wywołać zmiany w krwawieniach miesiączkowych, sprawiając, że będą one bardziej nasilone lub wydłużone.

Literatura:

• https://labeling.bayerhealthcare.com/html/products/pi/mirenapolish_PI.pdf , dostęp 08.2022
• https://www.pi.bayer.com/pl/mirena/pl_PL/index , dostęp 08.2022
• https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/45917/32708, dostęp 08.2022

Autor artykułu: tech. farm. Anna Onikijuk