Biotyna, nazywana także witaminą H lub witaminą B7, jest jednym z głównych składników preparatów odpowiedzialnych za porost włosów, a także za poprawę wyglądu skóry i paznokci. Warto również wiedzieć, że biotyna odgrywa ważną rolę w wielu innych procesach, jakie odbywają się w naszym organizmie. Czym jest biotyna i jakie są jej właściwości? Jakie produkty są bogate w tę witaminę i czy istnieje możliwość przedawkowania tej wyjątkowej „witaminy piękna”?

Biotyna – co to jest?

Biotyna, inaczej witamina H lub B7, jest rozpuszczalna w wodzie i zalicza się ją do witamin z grupy B. Co ważne, jest ona związkiem organicznym występującym zarówno w tkankach zwierzęcych, jak i roślinnych.

Biotyna pełni również funkcję koenzymu w przebiegu różnych procesów metabolicznych, jak np. metabolizmie tłuszczów i aminokwasów, a także bierze udział w procesie glukoneogenezy, w związku z czym jest traktowana jako jeden z najważniejszych elementów w procesie wytwarzania energii. Biotyna jest również składnikiem enzymów katalizujących reakcję karboksylacji, co oznacza, że uczestniczy w syntezie kwasów nukleinowych oraz nukleotydów.

Właściwości biotyny

Biotyna jest witaminą, dlatego też jest ona niezbędna do tego, by nasz organizm mógł funkcjonować prawidłowo. Podobnie jak większość witamin z grupy B, biotyna ma ścisły związek przede wszystkim z budową i funkcjonowaniem skóry, włosów oraz paznokci. Dzieje się tak za sprawą obecności cząsteczek siarki w strukturze biotyny, która jest potrzebna do budowy keratyny, czyli składnika budulcowego włosów, skóry oraz paznokci.

Idąc dalej, biotyna pomaga we wzmacnianiu płytki paznokcia, co zmniejsza jej skłonność do łamania się i rozdwajania, a także przyczynia się do poprawy kondycji skóry. Biotyna odgrywa również ważną rolę w zahamowaniu procesu nadmiernego wypadania włosów – przyczynia się do wzmocnienia struktury włosa, jednak pod warunkiem, że powodem wypadania włosów jest niedobór biotyny.

Biotyna jest związkiem, który bierze również udział w tworzeniu protrombiny, która z kolei jest ważnym elementem w procesie krzepnięcia krwi. Oprócz tego biotyna działa również korzystnie na tarczycę, wspomagając prawidłowe funkcjonowanie tego narządu. Pamiętajmy także, że biotyna jest stosunkowo trwała (chociaż łatwo rozpuszcza się w roztworach kwaśnych) i wrażliwa na promieniowanie UV oraz zmiany temperatury.

Jakie są zatem główne zastosowania biotyny?

• włosy, skóra i paznokcie – biotyna wzmacnia je, zapobiega ich siwieniu oraz wypadaniu;
• poprawa samopoczucia – witamina B7 korzystnie działa na pracę systemu nerwowego, co skutkuje poprawą nastroju i obniżeniem nerwowości;
• mocniejsze mięśnie i stawy – biotyna świetnie sprawdza się w przypadku bólów mięśniowo-stawowych;
• utrzymanie odpowiedniego poziomu glukozy we krwi – przyjmowanie biotyny jest zalecane przede wszystkim diabetykom;
• wchłanianie witaminy C;
• funkcjonowanie tarczycy i trzustki;
• poprawa przemiany materii – biotyna wpływa korzystnie na całą kondycję organizmu i zapobiega tyciu;
• prawidłowe krzepnięcie krwi.

W czym jest biotyna?

Biotyna jest związkiem organicznym, który występuje powszechnie w wielu grupach produktów spożywczych. Co ciekawe, znajdziemy ją zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Największym źródłem biotyny w jedzeniu są:

• wątróbka wołowa i wieprzowa (około 100 µg/100 g);
• drożdże piwne (około 80 µg/100 g);
• warzywa strączkowe (około 60 µg/100 g);
• orzechy włoskie (około 37 µg/100 g);
• sardynki (około 21 µg/100 g);
• migdały (około 17 µg/100 g).

Źródłem biotyny są także warzywa, takie jak m.in. kalafior, szpinak, marchew oraz pomidor, jak również owoce, takie jak banany, arbuzy, melony, grejpfruty, brzoskwinie i winogrona. Dodatkowo, chcąc zwiększyć zasoby biotyny w organizmie, warto jeść produkty na bazie mąki sojowej i pełnoziarnistej, produkty mleczne, nasiona słonecznika, brązowy ryż, grzyby, soję oraz otręby.

Warto zwrócić szczególną uwagę na jajka. Otóż w białku jaja kurzego obecna jest awidyna, która stanowi antywitaminę biotyny i utrudnia jej wchłanianie w przewodzie pokarmowym. Podczas gotowania jajek dochodzi do procesu denaturacji awidyny, co pozbawia ją właściwości wiązania biotyny i sprawia, że staje się ona biodostępna. Wchłanianie biotyny w przewodzie pokarmowym można natomiast podwyższyć poprzez suplementację innych witamin z grupy B (tzw. B-kompleks), magnezu oraz manganu.

Niedobór biotyny

Ze względu na fakt, że źródłem biotyny jest wiele produktów spożywczych, które spożywamy na co dzień, do jej niedoboru w organizmie dochodzi raczej rzadko, zwłaszcza wśród osób stosujących zbilansowaną dietę. Warto jednak pamiętać, że istnieją czynniki, które mogą przyczynić się do obniżenia poziomu biotyny w organizmie, do których należy m.in. żywienie dojelitowe, dializowanie, choroba alkoholowa, zbyt wysokie stężenie hormonów steroidowych w organizmie oraz przyjmowanie niektórych antybiotyków lub leków przeciwdrgawkowych. Za niedobór biotyny odpowiada także oporność na insulinę, złuszczające zapalenie skóry oraz spożywanie dużej ilości surowych jajek.

Niedobór biotyny w organizmie możemy zobaczyć gołym okiem. Objawy, które wówczas się pojawiają, dotyczą przede wszystkim skóry (m.in. stany zapalne skóry, łuszczyca, liszaj płaski, zmiany łojotokowe), a także:

• nadmiernego wypadania włosów lub zbyt wczesnego ich siwienia;
• wypadania rzęs lub brwi;
• zmian nastroju i gorszego samopoczucia;
• zmęczenia, wzmożonej senności;
• bólu mięśni;
• niedokrwistości;
• wymiotów, biegunki, mdłości i nudności;
• rumienia na skórze;
• zapalenia spojówek.

Pamiętajmy, że niski poziom biotyny w organizmie może być szczególnie niebezpieczny dla przyszłych mam, ponieważ może on przyczynić się do pojawienia się opóźnienia rozwojowego lub nawet zahamowania rozwoju dziecka.

Nadmiar biotyny

W momencie, gdy w naszym organizmie występuje nadmiar biotyny, zazwyczaj nie stanowi to dużego problemu, ponieważ witamina ta jest wydalana wraz z moczem. W związku z tym przedawkowanie biotyny jest praktycznie niemożliwe. Jeżeli jednak przez dłuższy czas będziemy stosować nadmierną suplementację biotyny, musimy liczyć się z pojawieniem takich skutków ubocznych biotyny jak: nawracające bóle brzucha, mdłości, biegunka, wymioty oraz zmiany nastroju.

Biotyna – dawkowanie

Jak do tej pory nie zostały opracowane konkretne zalecenia dotyczące dziennego przyjmowania preparatów z biotyną. Przyjmuje się jednak, że dawka dobowa w przypadku osoby dorosłej powinna mieścić się w przedziale od 30 do 100 µg. Co więcej, ze względu na brak stwierdzonej toksyczności witaminy H, która rozpuszcza się w wodzie, a jej nadmiar jest usuwany z organizmu wraz z moczem, bezpieczna dzienna dawka biotyny dla człowieka może wynosić nawet 200 mg.

Biotyna – kto powinien ją przyjmować?

Stosowanie preparatów z biotyną jest zalecane osobom, u których istnieje ryzyko wystąpienia niedoboru biotyny, a także tym, które zaobserwowały u siebie objawy niedoboru tego składnika. W leczeniu niedoboru biotyny stosowane są produkty lecznicze z witaminą B7, w których przyjmuje się dawkę „uderzeniową” biotyny, często wielokrotnie przekraczającą dobowe zapotrzebowanie na ten składnik. Pozostałe osoby mogą przyjmować suplementy diety zawierające biotynę, które poprawią ogólny stan całego organizmu.

By efekty stosowania preparatów z biotyną były widoczne, należy pamiętać, że czas suplementacji powinien trwać co najmniej 3 miesiące. Po pół roku zaleca się zrobienie miesięcznej przerwy w przyjmowaniu biotyny lub zmniejszenie dawki stosowanego preparatu.

Co więcej, osoby, które chcą zadbać o lepszą kondycję swoich włosów, mogą włączyć do codziennej pielęgnacji kosmetyki z biotyną, w tym m.in. szampony, maski i odżywki, w których składzie znajdziemy witaminę H.

Autor artykułu: tech. farmaceutyczny Monika Kędzierska