Migreny to przypadłość, która występuje aż trzy razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, z czego około 60% przypadków dotyczy dolegliwości przed, w trakcie, lub po menstruacji. Ból głowy przed okresem przyjmuje zazwyczaj charakter napadowy, jest pulsujący i często odczuwany tylko z jednej strony. Czym jest migrena miesiączkowa i czy ból głowy podczas okresu powinien stanowić powód do niepokoju? Czy zawroty głowy i słabość przed okresem mogą wskazywać na inne problemy zdrowotne?

Ból głowy przed okresem – skąd się bierze?

Ból głowy, jak również mdłości i zawroty głowy przed okresem to w wielu przypadkach składowe zespołu napięcia miesiączkowego (PMS). Pod tym pojęciem rozumiemy zespół objawów somatycznych i psychicznych o charakterze nawracającym, które pojawiają się u kobiet w drugiej fazie cyklu miesiączkowego – zazwyczaj na kilka dni przed spodziewanym krwawieniem. Objawy te mogą jednak wystąpić tuż po owulacji i trwać aż do momentu rozpoczęcia miesiączki. U większości kobiet objawy charakterystyczne dla zespołu napięcia miesiączkowego przebiegają w sposób łagodny, jednak zdarzają się też skrajne przypadki, kiedy to przypadłość ta znacznie zaburza codzienne funkcjonowanie.

Wśród najczęstszych objawów napięcia przedmiesiączkowego wymienia się:

• objawy somatyczne: bóle piersi, ból głowy przed okresem, mdłości przed miesiączką, zawroty głowy przed okresem, wzdęcia, bóle podbrzusza;
• objawy psychiczne: wahania nastroju, drażliwość, uczucie napięcia, lęk.

Jak podkreślają lekarze, bezpośrednią przyczyną bólu głowy przed okresem są wahania hormonalne, a dokładnie wrażliwość na ich zmienne poziomy. Naturalny spadek stężenia estrogenów w organizmie kobiety, jak również uwalnianie prostaglandyn może mieć wpływ na obniżony poziom neuroprzekaźników, jak np. serotoniny, która odpowiada za regulację napięcia ścian naczyń tętniczych i wpływa na komórki mózgowe, w których z kolei powstaje uczucie bólu.

Ból głowy i mdłości przed okresem a ciąża

Jak już wspomnieliśmy, jednym z objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego może być nie tylko ból głowy, ale także mdłości przed miesiączką. Zdarza się jednak, że kobiety zmagające się z tymi przypadłościami dopatrują się w nich pierwszych objawów ciąży. Warto jednak pamiętać, że jest to nieprawidłowy trop, ponieważ nudności ciążowe pojawiają się u przyszłych mam nieco później, w okolicach 2. i 3. miesiąca od momentu zapłodnienia. O wiele bardziej prawdopodobną opcją jest w tym przypadku migrena miesiączkowa.

Migrena miesiączkowa – co to takiego?

Ból głowy związany z miesiączkowaniem często przyjmuje charakter migrenowy, co oznacza, że jest on narastający i pulsacyjny, pojawia się głównie w okolicach skroni, jednak może obejmować tylko jedną stronę głowy. Kobiety zaznaczają, że trwa on z reguły od 4 do 72 godzin. Niekiedy dolegliwościom bólowym mogą towarzyszyć takie objawy jak:

• światłowstręt;
• nadwrażliwość na hałas;
• mdłości i wymioty;
• zawroty głowy.

Duże podobieństwo powyższych dolegliwości do migreny, jak również fakt, że około 50% z nich zaczyna się na kilka dni przed okresem, przyczyniło się do stworzenia oddzielnej jednostki chorobowej, jaką jest migrena miesiączkowa. Schorzenie to diagnozowane jest obecnie u około 10% pacjentek, które skarżą się na ból głowy przed okresem i podczas okresu. Migrena menstruacyjna jest zaliczana do migren bez aury, co oznacza, że dolegliwościom bólowym nie towarzyszą zaburzenia widzenia (jak np. błyski, mroczki przed oczami i niedowidzenie) lub inne symptomy, takie jak niedowład i dzwonienie w uszach, które występują w klasycznej migrenie z aurą.

Międzynarodowe Towarzystwo Bólów Głowy klasyfikuje dwa typy migreny miesiączkowej:

• migrena bez aury związana z menstruacją, która pojawia się regularnie w okresie okołomiesiączkowym i mogą towarzyszyć jej dodatkowe napady migreny z aurą lub bez w pozostałych fazach cyklu menstruacyjnego;
• czysta migrena miesiączkowa, która jest migreną bez aury i występuje wyłącznie w okresie okołomiesiączkowym.

Warto również zaznaczyć, że aby prawidłowo zdiagnozować migrenę miesiączkową, musimy mieć pewność, że nie jest to jedynie okazjonalna przypadłość. Choroba ta może być rozpoznana wyłącznie wtedy, gdy jej objawy występują przez co najmniej 2 z 3 kolejnych cykli miesiączkowych, a ból głowy pojawia się nie wcześniej niż 2 dni przed krwawieniem lub do 3 dnia miesiączki. Pomocne w tym celu może być prowadzenie dzienniczka cykli menstruacyjnych i zapisywanie dodatkowych objawów towarzyszących migrenie przed okresem.

Migrena miesiączkowa – leczenie

Objawy migreny miesiączkowej niekiedy są tak uciążliwe, że mogą skutecznie wyłączyć kobiety z codziennych aktywności. Pulsacyjny ból głowy trwający nawet do 72 godzin, nadwrażliwość na światło i dźwięk, nudności podczas okresu i wymioty sprawiają, że kobiety szukają pomocy przede wszystkim w preparatach farmaceutycznych, które mają pomóc im w powrocie do normalnego funkcjonowania. W bólach głowy o umiarkowanym nasileniu, które pojawiają się sporadycznie, stosuje się głównie leczenie przerywające ataki migreny, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne i leki przeciwmigrenowe z grupy tryptanów (w tym głównie ryzatryptan). W niektórych przypadkach lekarze zalecają również przyjmowanie alkaloidów sporyszu.

W sytuacji, gdy ataki migreny miesiączkowej są regularne i bardzo uciążliwe, można zastosować profilaktykę okołomenstruacyjną, która polega na odpowiednim przyjmowaniu leków hamujących atak migreny. Preparaty podawane są pacjentom w okresie 48 godzin przed menstruacją do 3 dnia krwawienia. Należą do nich:

• tryptany: zolmitryptan 2,5 mg trzy razy dziennie po 1 tabletce, frowatryptan 2,5 mg dwa razy dziennie po 1 tabletce, naratriptan 1 mg dwa razy dziennie po 1 tabletce;
• niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. naproksen;
• magnez i dihydroergotamina.

Inną metodą leczenia migreny miesiączkowej jest przyjmowanie estrogenów, a mianowicie estradiolu, który stosowany jest bezpośrednio przed oraz w trakcie miesiączki. U niektórych kobiet zaleca się także stosowanie antykoncepcji dwuskładnikowej bez comiesięcznej przerwy, co przekłada się na całkowite ustanie krwawień miesiączkowych. Alternatywą dla tego typu zaleceń jest stosowanie systemów wewnątrzmacicznych lub leków jednoskładnikowych, które zawierają wyłącznie progesteron.

Domowe sposoby na ból głowy przed okresem

Migrena miesiączkowa to schorzenie, które stosunkowo łatwo przewidzieć, kiedy się pojawi. W związku z tym przed rozpoczęciem leczenia farmakologicznego warto zacząć od wypróbowania domowych sposobów radzenia sobie z dolegliwościami bólowymi. Dużą skutecznością w łagodzeniu pierwszych objawów migreny miesiączkowej cieszy się olejek miętowy, który wcierany jest w okolice czoła i skroni, jak również moczenie nóg przez kwadrans w gorącej wodzie (na koniec warto umieścić je na chwilę w zimnej wodzie). Pomocne w leczeniu bólu głowy przed okresem jest także ogrzewanie stóp termoforem lub delikatne masowanie karku i ramion. Jeśli zmagamy się również mdłościami przed miesiączką, warto przygotować również herbatę z dodatkiem imbiru, którą należy pić małymi łykami.

Pomimo wielu metod leczenia migreny miesiączkowej i szeregu badań prowadzonych w tej kwestii, wciąż nie mamy dostatecznych informacji na temat tego schorzenia. W związku z tym, jeśli kobieta zmaga się z uporczywym bólem głowy przed lub podczas miesiączki, warto skonsultować ten problem z ginekologiem, który pomoże w dobraniu odpowiedniej metody leczenia uciążliwych dolegliwości.

Autor artykułu: tech. farmaceutyczny Monika Kędzierska