Ból z tyłu głowy, który często związany jest z napięciowym bólem głowy, to przypadłość, która może dotknąć każdego – kobiety, mężczyzn, a także dzieci. Chociaż przyczyny napięciowego bólu głowy oraz jego obraz kliniczny mogą być różne, to nie ulega wątpliwości, że głównym źródłem tej przykrej dolegliwości jest nadmierny stres. Jakie są objawy napięciowego bólu głowy, co pomaga w bólu głowy przy nerwicy i jak leczyć napięciowy ból głowy u dziecka?

Ból z tyłu głowy – o czym może świadczyć?

Ból głowy z tyłu to przypadłość, która spotyka zarówno dorosłych, jak i dzieci. Co ważne, ból zlokalizowany w okolicach potylicy może mieć różny charakter oraz przyczyny. Uważa się, że pulsujący ból z tyłu głowy może mieć związek z nadciśnieniem tętniczym, natomiast ostry ból głowy z tyłu jest jednym z pierwszych symptomów krwotoku podpajęczynówkowego, który powstaje na skutek pęknięcia tętniaka.

Zdarza się, że odczuwany jest ból z tyłu głowy w okolicach uszu, co może świadczyć o rozwijającym się zapaleniu ucha środkowego. Dolegliwościom bólowym towarzyszy wówczas powiększenie węzłów chłonnych. Często spotykanym rodzajem bólu z tyłu głowy jest także ten w okolicach szyi, który pojawia się podczas pochylania i ma związek z nadmiernym napięciem mięśni przykręgosłupowych oraz zmianami zwyrodnieniowymi szyi.

Coraz więcej mówi się także na temat napięciowego bólu głowy (bólu psychogennego), który objawia się w formie ucisku w okolicach potylicy. Ten rodzaj dolegliwości określany jest jako ból samoistny, co oznacza, że nie jest spowodowany innymi schorzeniami. Według statystyk obecnie nawet do 40% populacji zmaga się z napięciowym bólem głowy, z czego liczniejszą grupę stanowią kobiety w różnym wieku, zazwyczaj w przedziale 25-35 lat. Większość pacjentów zmaga się z epizodyczną postacią napięciowego bólu głowy, którą wyróżnia okresowe pojawianie się dolegliwości o umiarkowanym nasileniu. U części osób stwierdza się jednak chroniczny ból głowy, z częstymi i długotrwałymi nawrotami bólu.

Napięciowy ból głowy – przyczyny

Napięciowy ból głowy to przypadłość, której etiologia nie jest nam do końca znana. Wśród czynników, które mogą być odpowiedzialne za rozwój choroby, wymienia się:

• nadmierne napięcie mięśni w okolicach głowy;
• strukturalne lub czynnościowe zmiany w zakresie ruchomości stawu skroniowo-żuchwowego;
• stresujący tryb życia;
• zbyt duże napięcie emocjonalne, depresja i zaburzenia lękowe, które stanowią podłoże napięciowego bólu przy nerwicy;
• problemy ze snem – bezsenność, wczesne wstawanie;
• nadmierne spożywanie kofeiny;
• głód lub źle zbilansowana dieta;
• odwodnienie organizmu;
• zbyt długie przebywanie przed monitorem komputera;
• brak aktywności fizycznej;
• zmiany atmosferyczne.

Napięciowy ból głowy – objawy

Osoby borykające się z napięciowym bólem głowy opisują go jako „ból głowy ze stresu” lub „ból głowy z głodu”, który zlokalizowany jest obustronnie i odczuwany głównie w okolicach czoła, skroni, a czasami nawet całej głowy. Co ważne, w odróżnieniu od migreny, ból napięciowy nie jest pulsujący lub tętniący, a raczej tępy, uciskający, gniotący i ciągły. Czasami dolegliwościom bólowym mogą towarzyszyć objawy charakterystyczne dla migreny, czyli wymioty lub światłowstręt.

Czas trwania napięciowego bólu głowy wynosi od 30 minut nawet do 7 dni, ale dolegliwości te utrzymują się zazwyczaj przez wiele godzin, stopniowo narastając. Warto podkreślić, że w przypadku bólu napięciowego pacjenci nie mają objawów aury lub innych objawów klinicznych. Chorzy mogą skarżyć się natomiast na objawy towarzyszące, takie jak wzmożone napięcie mięśni głowy, złe samopoczucie, stany depresyjne lub lękowe.

W zależności od czasu trwania oraz rodzaju dolegliwości bólowych mówi się o trzech rodzajach napięciowego bólu głowy:

• rzadki napięciowy ból głowy, który trwa od 30 minut do 7 dni i występuje mniej niż 12 dni w roku. Charakteryzuje go stosunkowo niewielkie natężenie bólu uciskowego, brak nadwrażliwości na światło, a także brak powiązania z innymi schorzeniami;
• częsty napięciowy ból głowy (epizodyczny), który pojawia się częściej niż raz w miesiącu, ale rzadziej niż przez 15 dni w miesiącu. Ból głowy również może trwać od pół godziny do tygodnia, a pacjenci określają go jako umiarkowany lub niewielki;
• przewlekły napięciowy ból głowy – codziennie lub co najmniej 15 dni w miesiącu pacjenci zmagają się z ciągłym, obustronnym bólem głowy o charakterze uciskowym, który może trwać przez wiele godzin i nie zmienia się podczas uprawiania aktywności fizycznej.

Napięciowy ból głowy u dziecka

Napięciowy ból głowy może być rozpoznany nie tylko u dorosłych, ale także u dzieci. Organizm dziecka daje w ten sposób sygnał, że jest przemęczony zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Wśród czynników, które mogą sprzyjać pojawieniu się napięciowego bólu głowy u dziecka, wymienia się głównie:

• silny stres,
• nieodpowiednią ilość snu,
• zmęczenie,
• lęk spowodowany trudną sytuacją w szkole,
• głód
• odwodnienie.

Najmłodszym często trudno jest prawidłowo określić rodzaj dolegliwości bólowych, dlatego też z ich ust najczęściej usłyszymy, że boli je głowa. Co więcej, w takiej sytuacji rodzice mogą zauważyć, że dziecko jest marudne, zmęczone, nie ma apetytu, zmaga się z nudnościami lub światłowstrętem.

Co pomaga na ciśnieniowy ból głowy u dziecka? Ważne jest, by podać mu lek przeciwbólowy w odpowiedniej dawce – ibuprofen, który działa także przeciwzapalnie lub paracetamol. Warto zadbać również o lepszą jakość snu dziecka, odpowiednio zbilansowaną dietę oraz zapewnienie dziecku czasu na relaks, najlepiej na świeżym powietrzu, z dala od ekranu komputera lub telewizora.

Jak zdiagnozować napięciowy ból głowy?

By potwierdzić występowanie napięciowego bólu głowy, niezbędne jest przeprowadzenie przez lekarza wywiadu i badania przedmiotowego. Warto, by dokonał on także badania neurologicznego – jeżeli nie zostaną stwierdzone znaczące odchylenia od stanu prawidłowego, możemy przypuszczać, że mamy do czynienia z bólem głowy o podłożu naczynioruchowym.

Ważną informacją dla lekarza jest fakt, czy bólowi głowy towarzyszą inne schorzenia, jak np. nowotwór, immunosupresja, choroby oczu lub padaczka, a także ciąża. W takiej sytuacji zaleca się, by podstawową diagnostykę rozszerzyć o dodatkowe badania obrazowe, jak np. tomografię komputerową.

Napięciowy ból głowy – leczenie

Niestety, leczenie napięciowego bólu głowy w wielu przypadkach jest trudne i nie zawsze przynosi zamierzone rezultaty. Doraźnie pacjentom z bólem głowy o podłożu naczynioruchowym zaleca się przyjmowanie preparatów z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), jak np. ibuprofen, naproksen lub ketoprofen, a także preparatów zawierających kodeinę.

W długotrwałej terapii profilaktycznej, która trwa przez około 3-6 miesięcy, zaleca się natomiast takie preparaty jak wenlafaksyna, mianseryna lub amitryptylina. Pacjentom zmagającym się z bólem głowy przy nerwicy lekarz może przepisać także leki przeciwdepresyjne lub przeciwlękowe. Ze względu na fakt, że pacjenci borykają się z różnymi rodzajami napięciowego bólu głowy, terapia farmakologiczna zawsze dobierana jest indywidualnie, w zależności od obrazu klinicznego danego pacjenta.

Warto zaznaczyć, że oprócz leczenia farmakologicznego, istnieje wiele niefarmakologicznych metod leczenia napięciowego bólu głowy. Wśród nich zalicza się:

• elektromiografię – pacjentom przekazywane są sygnały zwrotne o zmianach fizjologicznych, jakie zachodzą w ich organizmie, dzięki czemu mogą nauczyć się, jak panować nad wzmożonym napięciem mięśniowym;
• psychoterapię poznawczo-behawioralną;
• biofeedback – bezbolesna technika treningu mózgu;
• akupunkturę;
• fizjoterapię.

Pamiętajmy, że w wielu przypadkach możemy zapobiec rozwojowi napięciowego bólu głowy. Ważne jest, by zachowywać regularną aktywność fizyczną i właściwą higienę snu oraz pracy, a także stosować zdrową, zbilansowaną dietę i odpowiednio nawadniać organizm.

Autor artykułu:
mgr farm. Ewa Gac-Wardecka