Nie ma co ukrywać: leczenie kosztuje – często niemałe pieniądze. Już zwykła sezonowa infekcja może sprawić, że nasz portfel stanie się znacznie lżejszy. To jednak przecież nic w porównaniu z poważną chorobą przewlekłą, z którą często trzeba się mierzyć całe życie. Dostępne na rynku medykamenty mogą kosztować od kilku czy kilkunastu do kilkudziesięciu złotych za opakowanie. Są też i takie produkty, których ceny liczy się w setkach i tysiącach złotych. Na szczęście wiele leków podlega refundacji. Oznacza to, że pacjent nie musi płacić za nie w całości, a tylko częściowo (lub wcale). Kwota z zakupu pokrywana jest ze środków NFZ. Wykaz leków refundowanych stale się zmienia. Jak będzie wyglądać lista leków refundowanych w 2024 roku? Sprawdzamy!

Leki refundowane, czyli jakie? Czym jest refundacja?

Każdy, kto choć raz realizował receptę otrzymaną od lekarza, mógł zauważyć na niej rubrykę z poziomem odpłatności za dany preparat. W rubryce tej może się znaleźć na przykład oznaczenie 100%, gdy pacjent pokrywa cenę leku w całości, czy 50%, gdy lek jest w połowie (do określonego limitu) refundowany. Jednak czym tak właściwie jest refundacja i jakie produkty może obejmować? Refundacja to nic innego jak finansowanie określonej części medykamentu ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. W praktyce oznacza to, że pacjent może nabyć niektóre leki, wyroby medyczne lub środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego ze zniżką. Można wyróżnić produkty całkowicie refundowane, częściowo refundowane oraz nierefundowane.

Refundacja niektórych preparatów ze środków NFZ ma na celu zwiększenie ich przystępności. Gdyby nie istniała, wielu poważnie chorych nie mogłoby sobie pozwolić na leczenie. Refundacją są objęte nie tylko leki, lecz także szereg innych produktów. Takimi produktami są mi.in. wyroby medyczne i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia. Dobrymi przykładami są protezy, obuwie, wkładki ortopedyczne oraz wiele innych produktów, z których na co dzień korzysta szerokie grono pacjentów.

Leki refundowane – gdzie szukać i co trzeba o niej wiedzieć?

W Polsce lista leków refundowanych jest ustalana przez Ministerstwo Zdrowia i podawana do publicznej wiadomości w formie publikowanego rozporządzenia. Wybór pozycji opiera się na wielu składowych, które należy wziąć pod uwagę. Niewątpliwie istotny jest koszt danego produktu i zapotrzebowanie na niego. Ważna jest również skuteczność jego działania i bezpieczeństwo terapii oraz dostępność ewentualnych terapii alternatywnych.

Lista leków refundowanych nie jest stała – wciąż podlega aktualizacjom, co można śledzić, obserwując komunikaty Ministerstwa Zdrowia. Aktualizacje pojawiają się na stronie MZ co dwa miesiące. W praktyce oznacza to, że lista leków refundowanych w 2024 roku może się nieco różnić od tej obecnej. Co więcej leki refundowane w styczniu 2024 roku mogą być inne niż leki refundowane w sierpniu tego samego roku. Oczywiście kolejne aktualizacje listy leków refundowanych nie zmieniają jej całkowicie. Mogą jednak się różnić, czego należy być świadomym. Preparat, który jest obecnie refundowany, w przyszłości może wymagać zapłaty pełnej ceny. Działa to również w drugą stronę i lek obecnie nierefundowany może z czasem pojawić się na liście.

Kto może korzystać z refundacji leków?

Z refundowanych leków, wyrobów medycznych lub środków spożywczych specjalnego przeznaczenia mogą korzystać osoby ubezpieczone. Warunkiem jest jednak otrzymanie od lekarza lub innej osoby uprawnionej prawidłowo wystawionej recepty. Uprawnienia do przepisywania leków refundowanych mają wszyscy lekarze z prawem do wykonywania zawodu. Prawo to mają lekarze pracujący w placówkach NFZ, ale także przyjmujący w prywatnych gabinetach. Do innych osób uprawnionych do wystawiania recept można zaliczyć dentystów, pielęgniarki, położne i felczerów. Prawo do korzystania z preparatów refundowanych można mieć natomiast nie tylko z tytułu ubezpieczenia, ale także ciąży czy wieku poniżej 18. roku życia. Listę pozostałych uprawnień można znaleźć na stronach NFZ.

Warto wiedzieć, że istnieją również tzw. uprawnienia dodatkowe. Jeśli zaliczamy się do grupy osób z uprawnieniami dodatkowymi, możemy liczyć na bezpłatne lub tańsze leki. Oczywiście takie uprawnienia również dotyczą tylko wybranych produktów, które znajdują się na liście refundacyjnej. Przykładem grupy osób z takimi uprawnieniami są seniorzy po 65. roku życia, a także zasłużeni honorowi dawcy krwi, inwalidzi wojenni czy pracownicy i byli pracownicy zakładów produkujących wyroby z azbestem. Aby móc skorzystać z dodatkowych uprawnień, należy posiadać dokument potwierdzający, że mamy do tego prawo.

Poziomy odpłatności za leki – co należy wiedzieć?

Leki mogą być refundowane całkowicie lub częściowo – to Minister Zdrowia podejmuje decyzję o tym, jaki produkt będzie podlegać konkretnej odpłatności. Można wymienić następujące poziomy odpłatności za leki:

• bezpłatny (do ustalonego limitu),
• ryczałtowy (3,20 zł do ustalonego limitu),
• 50% (do ustalonego limitu),
• 30% (do ustalonego limitu).

Ustalony limit finansowania oznacza kwotę maksymalnej refundacji danego preparatu. Jeżeli zatem cena detaliczna danego leku przekroczy ustalony limit refundacji, pacjent powinien pokryć różnicę. Do produktów objętych całkowitą lub częściową refundacją można zaliczyć leki podstawowe, które są niezbędne w konkretnej terapii, a także leki wspomagające, których zadaniem jest uzupełnianie działania leków podstawowych. Refundacją mogą być objęte również leki recepturowe, jeśli potrzebna w danym przypadku dawka jest mniejsza niż najmniejsza dawka w gotowych preparatach, a także leki i wyroby medyczne stosowane przy chorobach przewlekłych. Refundacja może obejmować również środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego – dobrym przykładem są mieszanki dla niemowląt, które nie mogą pić zwykłego mleka modyfikowanego.

Wskazania do refundacji – co należy o nich wiedzieć?

To, że dany lek jest obecnie objęty refundacją, nie oznacza, że zawsze można go nabyć taniej i każdy może to zrobić. Bardzo istotne jest również to, jakie wskazania do stosowania danego medykamentu ma pacjent. Zdarza się bowiem, że lek jest wykorzystywany przy kilku wskazaniach, jednak refundacją objęte są jedynie wybrane z nich. Oczywiście są też leki refundowane przy wszystkich wskazaniach wymienionych w Charakterystyce Produktu Leczniczego – konkretnych informacji na temat poziomu odpłatności i wskazań uwzględnionych przy refundacji należy szukać w komunikatach MZ.

Lista leków refundowanych w 2024 roku

Ministerstwo Zdrowia stale aktualizuje wykaz leków refundowanych oraz warunki refundacji poszczególnych medykamentów. Lista aktualna od 1 stycznia 2024 roku zostanie prawdopodobnie udostępniona już niedługo. Lista leków refundowanych w 2024 roku może się jednak zmieniać również w ciągu roku, jeśli okaże się to konieczne. Listy refundacyjne są aktualizowane co dwa miesiące, co pozwala na bieżąco uzupełniać je o nowe, potrzebne pacjentom produkty. Z listy usuwa się te produkty, które nie spełniają już wszystkich wymagań (na przykład producent nie złożył dokumentów niezbędnych do przedłużenia refundacji).

Aby mieć jak najbardziej aktualne informacje na temat refundowanych leków i wyrobów medycznych, warto śledzić komunikaty pojawiające się na stronie MZ. Pamiętajmy, że zmiany mogą dotyczyć nie tylko obecnych na liście preparatów, ale także wskazań i poziomu odpłatności. Na przykład od 1 listopada 2023 refundację straciły 2 z 3 dostępnych leków przeciwcukrzycowych (flozyny), a poza tym z listy wykreślono donosową szczepionkę przeciw grypie dla dzieci i młodzieży. Jednocześnie lista poszerzyła się o 78 nowych pozycji – w tym zamienniki leków przeciwzakrzepowych. Zmian było więcej – można je prześledzić w komunikatach MZ. Tam też pojawi się wkrótce pierwszy wykaz leków refundowanych w 2024 roku, a z czasem także kolejne aktualizacje listy.