Trądzik różowaty (łac. rosacea) to przewlekły stan zapalny skóry o niejednolitym zespole objawów oraz zróżnicowanej etiologii. Szacuje się, że z tą uciążliwą przypadłością zmaga się obecnie nawet 10% populacji, przy czym największą grupę osób stanowią kobiety ze skórą naczynkową i jasną karnacją, w wieku od 30 do 55 lat. Charakterystycznym objawem trądziku jest mocne zaczerwienienie i wykwity zapalne w centralnej części twarzy. Jakie są przyczyny trądziku różowatego, jak leczyć tę chorobę i jak zapobiegać powstawaniu zmian zapalnych na skórze?

Trądzik różowaty – przyczyny

Trądzik różowaty niejednokrotnie nazywany jest „nerwicą małych naczyń krwionośnych”, co ma związek z zaburzeniami naczynioruchowymi, a dokładniej wzmożoną reaktywnością naczyń krwionośnych skóry twarzy. Przyczyn tego zjawiska należy upatrywać się głównie w uwarunkowaniach genetycznych oraz czynnikach środowiskowych. Co więcej, osoby, które w przeszłości zmagały się z ostrą odmianą trądziku młodzieńczego lub z łojotokowym zapaleniem skóry, są znacznie bardziej narażone na zachorowanie na trądzik różowaty.

Wpływ na nasilenie zmian związanych z trądzikiem różowatym może mieć także:

• niewłaściwa pielęgnacja skóry twarzy;
• nadmierne eksponowanie skóry na działanie promieniowania UV;
• zaburzenia hormonalne związane z fazami cyklu menstruacyjnego lub menopauzą;
• nagłe zmiany temperatury;
• spożywanie alkoholu;
• nieodpowiednia dieta (np. spożywanie gorących i ostrych potraw);
• stosowanie niektórych leków (głównie maści zawierających glikokortykosteroidy);
• silny, długotrwały stres;
• zakażenie bakterią Helicobacter pylori, jak również zakażenie Demodex folliculorum (roztocza nazywane nużeńcem ludzkim).

Trądzik różowaty – objawy

Zmiany skórne typowe dla trądziku różowatego obejmują głównie skórę twarzy w strefie T (czoło, nos i broda), jak również w okolice policzków. Warto zaznaczyć, że podobnie jak większość chorób przewlekłych, trądzik różowaty może przebiegać z falami zaostrzeń oraz emisji. Objawy towarzyszące zaczerwienieniu twarzy można podzielić na dwie grupy:

• objawy pierwszorzędne – wypryski i grudki na twarzy, teleangiektazje, rumień przelotny lub stały;
• objawy drugorzędne – zmiany przerostowe, obrzęk i suchość skóry, pieczenie i szczypanie w obrębie zmian, objawy oczne.

Według klasyfikacji przyjętej przez National Rosacea Society wyróżniamy cztery postacie trądziku różowatego oraz jedną odmianę schorzenia:

• Postać rumieniowa z teleangiektazjami – zazwyczaj przyjmuje postać przejściowego, nagłego rumienia z rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi (tzw. teleangiektazje). U niektórych zmiany mogą zająć także obszar górnej części klatki piersiowej, małżowiny usznej lub karku. Zmianom może towarzyszyć także uczucie pieczenia lub swędzenia skóry.
• Postać grudkowo-krostkowa – by móc stwierdzić wystąpienie tej odmiany rumienia, konieczne jest pojawienie się grudek lub krost o podłożu rumieniowym, które pojawiają się zazwyczaj w strefie T. Warto zauważyć, że zmiany te mogą do złudzenia przypominać trądzik młodzieńczy, jednak w przypadku trądziku różowatego nie występują zaskórniki. Wykwitom na twarzy oraz szyi towarzyszyć może obrzęk, zgrubienia lub łuszczenie się skóry.
• Postać przerostowo-naciekowa – jest to najcięższy stopień zaawansowania choroby, który objawia się przewlekłym obrzękiem skóry, przerostem (zgrubieniem) tkanki łącznej oraz obecnością zmian guzowatych. Zniekształcenia te obejmują najczęściej obszar nosa (rhinophyma) i występują prawie wyłącznie u mężczyzn, a także obszar brody (bnathophyma), czoła (mentophyma), powiek (blepharophyma) lub uszu (otophyma).
• Postać oczna – w niektórych przypadkach postać przerostowo-naciekowa choroby może doprowadzić do powikłań ocznych, takich jak zapalenie spojówek, rogówki lub tęczówki, jęczmień lub gradówka.
• Odmiana ziarniniakowa – jest to bardzo rzadki, a zarazem nietypowy wariant trądziku różowatego, który wiąże się z powstawaniem żółto-brunatnych grudek lub guzków w dolnych częściach powiek bądź policzków. Zmianom tym z reguły nie towarzyszy zaczerwienienie twarzy, jednak mogą one doprowadzić do powstania blizn na twarzy.

Trądzik różowaty – jak leczyć?

Ze względu na fakt, że trądzik różowaty jest schorzeniem o nie do końca wyjaśnionej etiologii, nie istnieje jeden konkretny sposób postępowania terapeutycznego, który zagwarantuje pełne wyleczenie choroby. Chcąc jednak poprawić komfort życia osób zmagających się ze zmianami trądzikowymi na twarzy, stosuje się trzy metody leczenia trądziku różowatego: terapię przyczynową, leczenie miejscowe oraz ogólne.

W przypadku pacjentów ze zdiagnozowanym trądzikiem różowatym ważne jest unikanie czynników, które mogą mieć związek z powstawaniem oraz zaostrzaniem zmian chorobowych. Warto zatem zrezygnować przede wszystkim ze spożywania alkoholu i palenia papierosów, jak również unikać spożywania kawy i gorących, mocno doprawionych potraw. Istotna jest także ochrona skóry przed nagłymi zmianami temperatury oraz nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV.

Terapia farmakologiczna może być wdrożona w każdym stadium klinicznym choroby. Podczas konsultacji dermatologicznej lekarz może zlecić stosowanie następujące antybiotyki stosowane w ramach leczenia miejscowego lub ogólnego, m.in.:

• erytomycynę, która działa bakteriostatycznie, przeciwgrzybiczo i przeciwpierwotniakowo;
• tetracykliny (doksycyklina, limecyklina) – o szerokim spektrum przeciwbakteryjnym;
• klindamycynę – antybiotyk działający bakteriostatycznie i bakteriobójczo.

W momencie, gdy antybiotykoterapia nie przynosi założonych rezultatów, lekarz może zalecić pacjentowi stosowanie leków z grupy makrolidów, czyli azytromycyny lub izotretinoiny, która są pochodnymi witaminy A, zmniejszającymi aktywność gruczołów łojowych.

Trądzik różowaty – leczenie domowe. Zioła na trądzik różowaty

Ważnym elementem leczenia trądziku różowatego jest prawidłowa pielęgnacja skóry trądzikowej, o czym należy pamiętać zarówno podczas leczenia farmakologicznego, jak również po jego zakończeniu. Chcąc zadbać o skórę w warunkach domowych, wybierajmy dermokosmetyki przeznaczone do pielęgnacji skóry wrażliwej i skłonnej do podrażnień, które chronią warstwę lipidową skóry i gwarantują odpowiednie jej nawilżenie. Takie działanie zapewnia m.in. wyciąg z kasztanowca, miłorzębu japońskiego lub nagietka, witamina C, witamina E, witamina K oraz PP, jak również pantenol i alantoina.

Pomocne w leczeniu domowym trądziku różowatego są także zioła takie jak:

• rumianek, który ma właściwości przeciwzapalne i zmniejszające zaczerwienienie;
• kopytnik, który przyczynia się do zawężenia naczyń krwionośnych i wyrównania kolorytu skóry;
• złocień – roślina o działaniu wzmacniającym naczynia krwionośne;
• zielona herbata, która wykazuje działanie antyoksydacyjne i oczyszczające;
• arnika górska – działa przeciwzapalnie i skutecznie wzmacnia naczynia krwionośne.

Pomocne produkty:
-> Preparaty żelaza
-> Witamina B12

Jak zapobiegać trądzikowi różowatemu? Kluczową kwestią jest w tym przypadku unikanie czynników, które mogą spowodować powstawanie zmian trądzikowych. Ważne jest zatem, by zadbać o dobrze zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną, wyrównać zaburzenia poziomu hormonów tarczycy, a także wprowadzić odpowiednią suplementację, która jest istotna głównie ze względu na możliwe niedobory żelaza lub witaminy B12. Pamiętajmy również o stosowaniu kremów z filtrami przeciwsłonecznymi, a w codziennej pielęgnacji skóry twarzy stosujmy łagodne, niedrażniące preparaty myjące.