Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS), nazywane także wypryskiem łojotokowym, to przewlekłe schorzenie dermatologiczne, z jakim zmagają się zazwyczaj młode osoby w okresie dojrzewania. Należy jednak pamiętać, że z charakterystyczne, rumieniowo-złuszczające zmiany skórne mogą pojawić się także u niemowląt i dorosłych. Jakie są przyczyny i objawy łojotokowego zapalenia skóry, jak choroba przebiega u dzieci i czy można jej zapobiec?

Łojotokowe zapalenie skóry – co to za schorzenie?

Stan zapalny towarzyszący łojotokowemu zapaleniu skóry należy do jednego z najczęstszych powodów wizyt u dermatologa. Szacuje się, że z problemem tym zmaga się obecnie około 11,6% populacji ogólnej i nawet do 70% niemowląt w pierwszych trzech miesiącach życia. Niestety, pomimo wielu metod leczenia objawowego, jak do tej pory nie znaleziono skutecznego sposobu na to, by zapobiec łojotokowemu zapaleniu skóry.

Łojotokowe zapalenie skóry to choroba niezwykle podstępna – może rozwinąć się u osób w każdym wieku i przyjmuje zazwyczaj charakter sezonowy. Oznacza to, że stan zapalny powodujący nadmierne złuszczanie się naskórka i powstawanie rumieniowatych, czerwonych plam na ciele pojawia się głównie jesienią i zimą. Skóra staje się wówczas mocno przetłuszczona i opuchnięta, a czasami pokrywa się również łuskowatymi płatkami. Chociaż zmiany na ciele nie stanowią niebezpieczeństwa dla naszego zdrowia, to często powodują u chorych duży dyskomfort psychiczny.

Warto podkreślić, że ze względu na zbliżone symptomy, łojotokowe zapalenie skóry może być mylone z takimi schorzeniami jak łuszczyca, egzema lub reakcja alergiczna. Zasadnicza różnica tkwi jednak w czynnikach wywołujących poszczególne choroby – w przypadku każdej z nich zarówno przyczyny, jak i leczenie wyglądają inaczej.

Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny

Od wielu lat trwają badania kliniczne nad poznaniem przyczyn łojotokowego zapalenia skóry, jednak wciąż nie mamy pewności, jakie czynniki mają zasadniczy wpływ na rozwój choroby. Część specjalistów uważa, że jedną z przyczyn ŁZS może być nadczynność gruczołów łojowych, a także zaburzenia w procesie odnowy komórek naskórka, czego efektem jest jego przyspieszone rogowacenie.

Ze względu na fakt, że u pacjentów zmagających się z łojotokowym zapaleniem skóry często pojawia się obniżona odporność, można przypuszczać, że za pojawianie się stanu zapalnego skóry mogą odpowiadać nieprawidłowości w pracy układu odpornościowego. Idąc dalej, predyspozycją do powstania lub nasilenia zmian w przebiegu ŁZS mogą być także takie czynniki jak:

• nieodpowiednia dieta;
• wpływ zanieczyszczeń środowiska na organizm;
• niedostateczna higiena osobista;
• zbyt mała ekspozycja ciała na światło słoneczne;
• zaburzenia hormonalne;
• nadmierny stres;
• choroby neurologiczne, takie jak choroba Parkinsona lub porażenie nerwu twarzowego;
• depresja oraz przyjmowanie leków psychotropowych;
• alkoholizm;
• choroby przewlekłe lub nowotworowe (głównie nowotwór przewodu pokarmowego oraz oddechowego);
• zakażenie wirusem HIV;
• nadmierna kolonizacja skóry przez grzyby Malassezia.

Łojotokowe zapalenie skóry – objawy

Łojotokowe zapalenie skóry objawia się rumieniowatymi, czerwonymi plamami na skórze, które pokryte są charakterystycznymi, białymi lub żółtymi łuskami. Zmiany te widoczne są przede wszystkim:

• na czole,
• na policzkach i nosie,
• za uszami,
• na klatce piersiowej,
• w okolicach międzyłopatkowych, jak również wzdłuż kręgosłupa (rynna łojotokowa).

Dodatkowo na skórze głowy pojawiają się duże płaty skóry w postaci łupieżu, któremu często towarzyszy świąd. Włosy stają się wówczas mocno przetłuszczone, z tendencją do nadmiernego wypadania.

W dalszym przebiegu choroby na skórze mogą pojawić się żółte strupy z surowiczym wysiękiem, jak również rozpadliny i przeczosy, które mogą być następstwem towarzyszącego chorobie świądu.

Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci niemowląt

Chociaż łojotokowe zapalenie skóry jest chorobą często spotykaną u niemowląt w wieku poniżej 3 miesięcy, to w większości przypadków stan zapalny ustępuje u nich samoistnie i nie powraca już w kolejnych etapach życia. Zmiany skórne u dzieci przyjmują postać specyficznych, rumieniowo-złuszczających plam, które pokryte są żółtawą łuską. Pojawiają się one głównie na skórze owłosionej głowy, tworząc tzw. ciemieniuchę lub na innych częściach ciała – twarzy (policzki lub brwi), uszach, czy też fałdach skórnych (szyi, zgięciach kończyn, dołach pachowych lub w pachwinach). Objawy towarzyszące ŁZS ustępują zazwyczaj u dzieci w wieku od 6 do 12 miesięcy.

Łojotokowe zapalenie skóry – leczenie i diagnostyka

W przypadku pojawienia się niepokojących zmian na skórze warto wybrać się na wizytę do dermatologa, który na podstawie wywiadu z pacjentem i badania skóry postawi odpowiednią diagnozę, niezbędną do podjęcia leczenia. Może zdarzyć się również, że niezbędne będzie wykonanie biopsji oraz badania histopatologicznego, by móc wykluczyć schorzenia nowotworowe.

Jak już zostało wcześniej wspomniane, wciąż nie istnieje terapia, która umożliwiłaby całkowite wyleczenie łojotokowego zapalenia skóry. Pamiętajmy jednak, że podjęcie właściwego leczenia umożliwia nie tylko kontrolowanie przebiegu choroby, ale także zredukowanie jej objawów. W zależności od wieku pacjenta, miejsca występowania zmian skórnych oraz stopnia nasilenia schorzenia lekarz może zdecydować o wdrożeniu leczenia miejscowego lub ogólnego.

Przydatne preparaty na ŁZS z apteki:
-> Produkty na trądzik
-> Maść ichtiolowa
-> Problemy skórne – dermokosmetyki

Terapia ogólna skierowana jest głównie do pacjentów, u których zmiany skórne są nasilone i nie reagują na stosowane preparaty miejscowe. Co ważne, leki doustne takie jak retinoidy, antybiotyki, pochodne imidazolowe, czy też steroidy mogą być przyjmowane wyłącznie przez osoby dorosłe.

W leczeniu miejscowym stosuje się przede wszystkim preparaty przeciwzapalne i przeciwgrzybicze w postaci maści lub kremów z glikokortykosteroidami, które regenerują i chronią naskórek. W przypadku leczenia łojotokowego zapalenia skóry głowy zalecane są środki zawierające takie składniki jak: dziegcie, ichtiol, pirytonian cynku oraz siarka. Wszystkie preparaty powinny być przyjmowane pod stałą kontrolą specjalisty, ponieważ mogą one powodować szereg skutków ubocznych.

Ważną rolę w leczeniu łojotokowego zapalenia skóry, głównie u niemowląt, odgrywa pielęgnacja skóry odpowiednimi dermokosmetykami, które zawierają takie składniki jak m.in.:

• oleje roślinne, które odbudowują naturalną warstwę lipidową naskórka;
• glicerynę, która wykazuje silne działanie nawilżające;
• pantenol o właściwościach łagodzących i kojących;
• witaminę E, która regeneruje naskórek.

Jak zapobiec łojotokowemu zapaleniu skóry?

Ważnym elementem profilaktyki choroby jest zadbanie o zdrową, odpowiednio zbilansowaną dietę, z której należy wyeliminować głównie produkty wysokoprzetworzone i smażone, słodycze, ostre przyprawy oraz alkohol. W codziennym jadłospisie powinny natomiast pojawić się większe ilości świeżych owoców i warzyw, ryb, nasion i orzechów (doskonałe źródło cynku) oraz produktów zbożowych i roślin strączkowych (źródło witaminy B). Warto zadbać również o dobre nawodnienie organizmu poprzez spożywanie minimum 2 litrów wody dziennie oraz naparów ziołowych (m.in. z rumianku, pokrzywy lub mięty).

Pamiętajmy, że chociaż łojotokowe zapalenie skóry jest trudne do zdiagnozowania i wyleczenia, a także ma sezonowe nawroty, to poprzez wdrożenie odpowiedniej terapii i profilaktykę jesteśmy w stanie skutecznie zahamować rozwój tej nieprzyjemnej przypadłości.

Autor artykułu:
mgr farm. Mariusz Kamiński