Niech pierwszy rzuci kamieniem ten, kto jako dziecko nie bał się pokrzyw. Wraz z upływem lat przekonujemy się jednak, że istnieją w życiu większe niebezpieczeństwa niż kontakt z tą charakterystyczną rośliną. Część z nas wie również, że pokrzywa może pozytywnie wpływać na zdrowie. Ziele pokrzywy ma wszechstronne zastosowanie – w aptekach dostępne są preparaty z pokrzywą w postaci maści, syropów, tabletek, toników, herbat oraz soków. Często wykorzystywane są również napary z pokrzywy. Na co jest dobra pokrzywa? Jej pożyteczne właściwości poznacie podczas lektury poniższego artykułu. Zapraszamy!

Co skrywa w sobie pokrzywa? Poznaj cenne właściwości pokrzywy!

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), często spotykana również pod nazwą pokrzywa dwupienna, pokrzywa wielka, żegawka oraz koprywa, jest pospolitą byliną występującą na sześciu kontynentach. Może dorastać do nawet 2 metrów wysokości, a poza tym wyróżnia ją korzeń wiązkowy oraz sztywna i wzniesiona łodyga. Liście pokrzywy o sercowatym kształcie są natomiast koloru ciemnozielonego. 

Łodygi i liście pokrzywy są porośnięte włoskami, które zawierają substancje drażniące. W Polsce kwitnie ona od czerwca do września, a jej kwiaty są drobne i zebrane w zwisające grona. Owocem pokrzywy zwyczajnej jest orzeszek. Roślinę tę można znaleźć w ogrodach, lasach, na polanach, łąkach oraz w zaroślach. Chociaż rośnie dziko, ma bardzo szerokie właściwości lecznicze. W tym celu stosowane są zarówno jej korzenie, jak i ziele oraz liść pokrzywy. Właściwości tej rośliny wykorzystywane są w leczeniu wielu schorzeń i nieprzyjemnych dolegliwości – opisywana roślina może mieć korzystny wpływ na zdrowie człowieka, z powodu zawartych w niej składników odżywczych.

Zacznijmy od witamin, z których słynie główna bohaterka dzisiejszego wpisu. Pokrzywa dostarcza witaminy C, która przede wszystkim wspomaga naturalną odporność organizmu, przyspiesza usuwanie nadmiaru wody z ciała, a także stymuluje metabolizm, co z kolei przekłada się na lepsze trawienie. Wśród składników, w które obfituje pokrzywa, możemy też wyróżnić witaminy z grupy B oraz witaminę K. Ta ostatnia działa pozytywnie na krzepliwość krwi, gojenie ran oraz zapewnia odpowiednią mineralizację kości. Ziele jest również źródłem glikozydów flawonoidowych, które poprzez stymulowanie neutrofili wspierają system immunologiczny (w zwalczaniu infekcji). W skład pokrzywy wchodzą też:

• terpeny,
• antocyjany,
• cukry,
• chlorofil,
• cholina.

Do tego zestawu należy dodać również składniki mineralne – przede wszystkim krzem, żelazo, jod, fosfor, magnez, potas i wapń. Listę składników drzemiących w jej składzie uzupełniają m.in. fitosterole, flawonoidy, sole mineralne, olejki eteryczne i kwasy organiczne, do których zalicza się między innymi kwas masłowy, mrówkowy i kumarowy.

Właściwości przeciwbólowe pokrzywy

O jej potencjale łagodzenia dolegliwości bólowych wiedziano już od dawna. To, co przez dekady było wiadome znawcom medycyny naturalnej, potwierdziła także w badaniach medycyna tradycyjna. W procesie analiz udowodniono, że pokrzywa łagodzi ból pojawiający się m.in. w rezultacie zapalenia stawów, zwyrodnień, stanów reumatycznych, naciągnięcia ścięgien czy nadwyrężeń wynikających z uprawiania sportu, a także bolesność w okolicach kręgosłupa. Liście pokrzywy można stosować również w formie przeciwbólowych okładów. Największe zasługi w tej materii mają młode liście, które można zbierać samodzielnie, najlepiej późną wiosną. Świeże pędy pokrzywy zawierają więcej substancji prozdrowotnych niż susz.

Pokrzywa pomaga przy anemii

Z uwagi na swoje funkcje krwiotwórcze, Urtica dioica może być stosowana również jako uzupełnienie leczenia anemii. Pokrzywa zwiększa poziom hemoglobiny i krwinek czerwonych, a jednocześnie jej składniki mają właściwości przeciwkrwotoczne – mowa o drobnych krwawieniach w ramach przewodu pokarmowego – co jest w głównej mierze zasługą wspomnianej witaminy K.

Pokrzywa na drogi moczowe

Napar z tego ziela poleca się pacjentom cierpiącym na kłopoty z drogami moczowymi, z kolei korzeń pokrzywy można znaleźć w składzie leków na prostatę. I choć roślina ma raczej przeciętne działanie moczopędne, to zwiększa wydalanie zbędnych produktów przemiany materii, chlorków, mocznika, a tym samym ma właściwości oczyszczające i odtruwające organizm.

Ekstrakt z pokrzywy dla urody

Urtica dioica ma także właściwości kosmetyczne, przez co często można ją znaleźć w składzie szamponów, odżywek do włosów, balsamów do ciała, mydeł, peelingów. W wielu badaniach udowodniono, że wyciąg z pokrzywy działa pozytywnie na mieszki włosowe, pobudzając wzrost pukli. Pokrzywa hamuje również aktywność gruczołów łojowych i potowych, działa przeciwłupieżowo i przeciwtrądzikowo. Sprawdzi się także jako terapia komplementarna w przypadku stanów zapalnych skóry. Takie właściwości sprawiają, że ekstrakt z tej rośliny jest częstym dodatkiem do suplementów diety, mających na celu poprawienie kondycji włosów, skóry i paznokci.

Jakie jeszcze właściwości ma pokrzywa?

Jak zostało wspomniane wcześniej, pokrzywa zwyczajna jest pożyteczną rośliną, która wpływa korzystnie na zdrowie człowieka. Na co jeszcze działa pokrzywa? Roślina może np. łagodzić objawy przerostu gruczołu krokowego u mężczyzn. Wpływa też korzystnie na przemianę materii. Pokrzywa może sprawdzić się również na owrzodzenia, a poza tym stosowana jest w celu obniżenia poziomu złego cholesterolu oraz rozszerzania naczyń krwionośnych, przez co często jest stosowana u pacjentów z podwyższonym ciśnieniem krwi. Znane są również inne właściwości pokrzywy – roślina ta polecana jest zatem także pacjentom cierpiącym na dnę moczanową, a poza tym sprawdza się w przypadku różnych chorób stawów oraz kręgosłupa. Wpływa też korzystnie na proces gojenia się ran. Wykorzystuje się ją również jako płukankę odkażającą do jamy ustnej.

Pokrzywa może być również stosowana wspomagająco w leczeniu różnych chorób alergicznych, co zawdzięcza zawartym w jej składzie substancjom czynnym, do których zalicza się przede wszystkim pochodne tyrozyny, które wykazują działanie przeciwhistaminowe. Roślina może być też stosowana przez kobiety w ciąży (jednak wyłącznie po wcześniejszej konsultacji z lekarzem), ponieważ zawiera w składzie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu witaminy i minerały.

Herbata z pokrzywy – właściwości

Pokrzywa ma ogromny wpływ na zdrowie człowieka. Szczególnie polecana jest pokrzywa do picia. Właściwości takiej herbaty są nieocenione. W jej składzie można znaleźć niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu witaminy i minerały. Herbata z pokrzywy polecana jest między innymi kobietom w ciąży, o ile lekarz wyrazi na to zgodę, o czym wspomniano już wcześniej. Herbata z pokrzywy jest ceniona zwłaszcza za dużą zawartość żelaza, wapnia oraz witamin, więc może też okazać się dobrym rozwiązaniem dla kobiet, które karmią piersią.

Herbata z pokrzywy może również okazać się niezwykle przydatna przy usuwaniu nadmiaru wody z organizmu, redukując jednocześnie obrzęki ciała i pomagając w powrocie do wagi sprzed ciąży. 

W aptekach dostępna jest pokrzywa w formie herbaty ekspresowej, a poza tym można kupić również sok z pokrzywy oraz liście pokrzywy i wykorzystać je następnie do przygotowania cennego napoju. Herbata z pokrzywy zwyczajnej jest nietoksyczna. Znajduje zastosowanie przy leczeniu wielu schorzeń, a poza tym jest wykorzystywana w przypadku infekcji, różnego rodzaju zapaleń oraz problemów z prostatą. Picie herbaty z pokrzywy sprzyja również odchudzaniu i przyspiesza metabolizm, wspomaga układ nerwowy oraz pomaga przy chorobach nerek, w tym zwłaszcza przy kamicy nerkowej. Herbata z pokrzywy może okazać się też pomocna przy leczeniu dolegliwości związanych z układem moczowym, a poza tym pomaga przy leczeniu dolegliwości bólowych stawów. Może okazać się pomocna w przypadku zapalenia pęcherza moczowego. Napar z pokrzywy wykazuje również działanie łagodzące stres oraz aktywizuje pracę trzustki. Wpływa też korzystnie na produkcję żółci przez wątrobę. Pokrzywa w postaci herbaty obniża również poziom cholesterolu oraz poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci.

Warto jednak przed ewentualnym rozpoczęciem picia herbaty z pokrzywy skonsultować się wcześniej z lekarzem, by wykluczyć możliwe przeciwwskazania do jej stosowania. Zioła mają bowiem dobroczynny wpływ na człowieka wyłącznie wtedy, gdy korzysta się z nich prawidłowo – w przeciwnym wypadku mogą zaszkodzić.

Pokrzywa a płytki krwi

Jak zostało już wspomniane wcześniej, pokrzywa ma właściwości, które wpływają korzystnie między innymi na pracę układu krwionośnego, nerwowego, moczowo-płciowego oraz immunologicznego. Jak jeszcze działa pokrzywa? Pokrzywa ma również zdolność do przeciwdziałania zlepianiu się płytek krwi, czyli przeciwdziała procesowi, który może wpływać negatywnie na zdrowie i życie człowieka. Agregacja płytek krwi prowadzi bowiem do powstawania skrzepów, które z kolei często przyczyniają się do rozwoju groźnych stanów, do których zalicza się między innymi zakrzepicę żylną, zatorowość płucną czy też zawał mięśnia sercowego.

Pokrzywa – przeciwwskazania

Lista sytuacji, w których powinniśmy unikać picia wywaru z pokrzywy, jest dość krótka. Wśród przeciwwskazań podaje się m.in. przyjmowanie leków na cukrzycę. Sok z pokrzywy nie jest rekomendowany paniom zmagającym się z dolegliwościami narządów rodnych oraz osobom stawiającym czoła chorobom nerek. Pokrzywę należy odłożyć także w razie zbyt wysokiego poziomu żelaza. W niektórych, rzadkich sytuacjach zwiększona dawka może powodować reakcje alergiczne, choć gwoli ścisłości warto też wspomnieć, że ze względu na działanie antyhistaminowe, roślina jest polecana jako środek osłabiający dolegliwości alergiczne.

Kobiety spodziewające się potomstwa powinny skonsultować przyjmowanie preparatów zawierających ekstrakt z pokrzywy ze swoim lekarzem prowadzącym. Ciąża nie skreśla pokrzywy z ich menu, jednak jej dawkowanie należy omówić ze specjalistą, pod którego opieką jest przyszła mama. Do innych przeciwwskazań dotyczących przyjmowania pokrzywy zalicza się zabiegi chirurgiczne.

Literatura:

Bebłowska B., Guzowska J., Rośliny lecznicze opis, zbiór, zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987
Pieszak M., Mikołajczak P., Właściwości lecznicze pokrzywy zwyczajnej, Postępy Fitoterapii, 2010
Buhner L., 30 leków z naturalnej apteki, Klub Dla Ciebie, 2009
Marczyk M., Domowe sposoby leczenia, Dragon, 2015
Treben M., Apteka Pana Boga, Exlibris Galeria Polskiej Książki, 2006
Jakubczyk K., Janda K., Szkyrpan S., Gutowska I., Wolska J., Pokrzywa zwyczajna – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne, Pomeranian Journal of Life Sciences, 2015
Fiedoruk Ł., Mazik M., Pastwa M., Leksykon ziół część 1 i część 2, Gazeta Wyborcza, 2016

Autor artykułu: tech. farm. Izabela Soroka