Wapń jest pierwiastkiem niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. To podstawowy materiał budulcowy kości i zębów, ale również niezbędny aktywator wielu enzymów, który bierze udział w procesie krzepnięcia krwi. Reguluje tęz pracę układu nerwowego, ma wpływ na pracę mięśni i wydzielanie hormonów.
Produkty wspomagające w stosowaniu diety
Rola wapnia w organizmie człowieka
99% wapnia znajduje się w kościach i zębach, a pozostała ilość w tkankach miękkich i płynach ustrojowych. Warto pamiętać, że jego zasoby w komórkach niekostnych są odnawiane kilkadziesiąt razy dziennie, aby utrzymać właściwy poziom wapnia w organizmie. Pojawienie się jego niedoboru w tych komórkach skutkuje uwalnianiem się wapnia z kości. W ten sposób kości zostają odwapnione, stają się coraz słabsze i tym samym wyjątkowo podatne na złamania.
Produkty z kategorii zdrowa żywność
Tylko właściwy poziom wapnia sprawia, że organizm pracuje prawidłowo. Człowiek ma wtedy mocne kości, zdrowe zęby i nie pojawiają się problemy z krzepnięciem krwi. Jednocześnie reguluje się praca serca, mięśnie działają sprawniej, rany szybko się goją, a impulsy nerwowe są dobrze przekazywane i łatwiej o osiągnięcie stanu relaksu, zdrowy sen oraz pogodny nastrój. Ewentualną suplementację należy jednak konsultować z lekarzem. Maksymalna dzienna dawka dla człowieka to nie więcej, niż 4 g dziennie.
Warto pamiętać, że zapotrzebowanie na ten pierwiastek gwałtownie wzrasta podczas ciąży, ponieważ trzeba wtedy zapewnić odpowiednie ilości wapnia także dla rozwijającego się w brzuchu dziecka. Jeżeli dieta mamy jest uboga w wapń, to maluch zaczyna go pobierać z jej organizmu i stąd tak często występujące bóle głowy, bolesne skurcze mięśni nóg oraz ogólne osłabienie. W skrajnych przypadkach dochodzi do łamliwości kości oraz zaawansowanej próchnicy. Odbija się to również na samym dziecku, które rodzi się słabsze, że skłonnościami do krzywicy i próchnicy.
Niedobory i nadmiary wapnia
Organizm nieprawidłowo funkcjonuje nie tylko w przypadku za małej ilości wapnia, ale także przy jego nadmiarze. Niedostatek tego pierwiastka objawia się początkowo bólami w stawach, skurczami mięśni, bólem głowy i drętwieniem kończyn, a później dochodzą problemy z kośćmi i uzębieniem. Pojawia się odwapnienie kości, osteoporoza i próchnica. U dzieci mogą też wystąpić zaburzenia wzrostu. Wapń powinien być dostarczany w odpowiednich ilościach wraz z pożywieniem, a niedobory wynikają z błędów żywieniowych oraz słabej przyswajalności wapnia.
Mało osób zdaje sobie sprawę z faktu, że wapń nie będzie dobrze przyswajany przy braku witaminy D. To nie przypadek, że właśnie niedobory tej witaminy wywołują u dzieci chorobę kości, czyli krzywicę. Z kolei kluczowa w metabolizmie tej witaminy okazuje się witamina C. Wynika z tego, że niedostateczne ilości tych dwóch witamin mogą przyczyniać się do niedoborów wapnia. To nie wszystko, ponieważ spadek poziomu magnezu również skutkuje obniżeniem poziomu wapnia, co ma związek z mechanizmem działania gruczołów przytarczycy.
Zbyt wysoki poziom wapnia w organizmie jest także bardzo niekorzystny, a jego sygnałem będą nudności, zaparcia i brak apetytu. Co więcej, wapń zacznie się odkładać w miejscach, w których nie powinno go być. Jeżeli pojawi się w nerkach, to efektem są kamienie nerkowe. Gorzej, że może przenikać do ścianek żył i tętnic, co grozi nadciśnieniem i miażdżycą. W tym przypadku również kluczowy okazuje się odpowiedni poziom witaminy D oraz witaminy K. Można go uzupełniać dostępnymi suplementami diety łączącymi witaminy D i K.
Źródła wapnia w pożywieniu
Jeszcze do niedawna sądzono, że najlepszym źródłem tego pierwiastka jest mleko oraz nabiał. Jednak naukowcy zaobserwowali dość dziwne zjawisko. Tam, gdzie spożycie tych produktów jest wyjątkowo wysokie, jak w Norwegii czy USA, wskaźnik występowania osteoporozy okazuje się zdecydowanie wyższy niż w krajach azjatyckich czy afrykańskich. Częściowo ma to związek z mniejszym nasłonecznieniem, ale jednocześnie problem tkwi w produktach mlecznych. Zawierają one dużo białka zwierzęcego działającego zakwaszająco, a organizm w celu wyrównania pH krwi zaczyna pobierać wapń z kości.
Drugim czynnikiem jest nadmiar fosforu, który utrudnia przyswajanie wapnia. Z kolei występujący w serze żółtym sód powoduje zwiększone wydalanie wapnia z moczem. Zdecydowanie lepszym źródłem wapnia będzie jarmuż, fasolka szparagowa, brukselka, kapusta, rzeżucha, a też orzechy, migdały, nasiona chia czy figi. Jest to zarazem zgodne z aktualnie obowiązującą piramidą żywieniową, w której mleko i jego przetwory nie stanowią podstawy codziennego menu, ale właśnie warzywa.
Wspominana suplementacja wapniem wymaga natomiast dużej ostrożności, ponieważ łatwo o przedawkowanie. Szczególnie powinni uważać chorzy na kamicę nerkową i tarczycę, a także osoby przyjmujące antybiotyki oraz niektóre leki nasercowe. Warto też pamiętać, żeby oprócz samego wapnia jednocześnie dostarczać organizmowi stosowne dawki witaminy D, witaminy C oraz magnezu.
