Imbir jest lekarstwem, przyprawą, dodatkiem do herbaty, afrodyzjakiem i wspomaga odchudzanie – kto by pomyślał, że kilkucentymetrowe kłącze rośliny może mieć aż tyle właściwości? Tymczasem tak właśnie jest w przypadku imbiru. Jakie są jego właściwości, co możemy wyleczyć imbirem, a kiedy należy go unikać?

Imbir – pochodzenie

Imbir “odkryty” został prawdopodobnie na wyspach Melanezji, ale najbardziej rozpowszechniono go w Azji, skąd później dotarł nad Morze Śródziemne i do nas. Jest to jedna z najstarszych roślin uprawnych, ale w Polsce nie ma warunków do jej rozwoju, choć zapotrzebowanie ciągle rośnie. W ostatnich latach wzrósł bowiem import świeżego lub sproszkowanego korzenia tej rośliny. Z pewnością jest ona coraz bardziej doceniana ze względu na swoje walory zdrowotne oraz smakowe.

Największym zainteresowaniem cieszy się świeży korzeń imbiru, który ma szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach. Świeży imbir może być spożywany na surowo. Przy zakupie imbiru należy zwrócić szczególną uwagę na kłącza, które powinny odznaczać się jasną skórką. Powinny być one również pozbawione nietypowych znamion, które mogłyby wskazywać na obecność chorób.

Imbir jest rośliną wieloletnią o zielonej łodydze i zielono-żółtych kwiatostanach. Roślina ta nie występuje już w stanie dzikim. Nie każdy wie, ale imbir można bez większych trudności uprawiać w warunkach domowych. Bardzo dobrze rośnie w doniczce na parapecie. Co prawda nie będzie to uprawa imbiru w dużych ilościach, a bardziej hobbystyczna, jednak można bez trudu wyhodować młode bulwy. W tym celu wystarczy oddzielić część korzenia imbiru z miejscem wyrastającego pędu oraz umieścić go w doniczce z ziemią. Imbir lubi stanowisko wilgotne i ciepłe.

Świeży imbir – dlaczego warto?

Imbir ma liczne zastosowania, a jego właściwości są cenione między innymi w kuchni. Poza tym ma szerokie zastosowanie w medycynie. Choć istnieje kilkadziesiąt odmian imbiru, to najbardziej popularny jest imbir lekarski, który może dorastać do wysokości jednego metra. Korzeń imbiru ma bardzo bogaty skład, któremu to właśnie zawdzięcza swoje cenne dla zdrowia właściwości i działanie. Imbir jest bogaty w witaminy i minerały. Znaleźć można w nim między innymi sód, fosfor, wapń, a także cynk, mangan, żelazo i miedź. Bogaty jest również w witaminę C, witaminę K i witaminę E, a także w witaminę A. Świeży imbir to również cenne źródło witaminy B1, B2 i kwasu foliowego. Poza tym dostarcza do organizmu węglowodany i olejki eteryczne, a dodatkowo wyróżnia go korzenny smak i zapach. W korzeniu imbiru można znaleźć  również białka, tłuszcze oraz błonnik.

Imbir wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne i wykrztuśne, a poza tym ma działanie przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Bardzo dobrze sprawdza się w przypadku przeziębień, infekcji górnych dróg oddechowych, a także przy wielu innych dolegliwościach. Często mówi się również o jego właściwościach, które mogą okazać się przydatne przy odchudzaniu.

Imbir – właściwości lecznicze

Korzeń imbiru działa odtruwająco, przeciwbólowo, przeciwwirusowo i przeciwbakteryjne. To wszystko zasługa gingeroli, które są silnymi antyoksydantami oraz obniżają poziom cholesterolu LDL (tzw. złego). Z imbiru najlepiej korzystać prewencyjnie, dodając kawałki korzenia do herbaty (zwłaszcza jesienią i zimą). Jeżeli nie mamy takiego nawyku, to warto działać od razu, bo imbir stanowi idealne rozwiązanie na przeziębienie. Korzeń tej rośliny sprawdza się m.in. w przypadku gorączki (działanie napotne). Sproszkowany imbir można wykorzystać w formie roztworu do płukania bolącego gardła oraz w celu pozbycia się kaszlu. Dzięki temu korzeń imbiru na odporność wydaje się niezastąpiony. Roślina ta ma również działanie odświeżające, więc można z niej przyrządzić płukankę do ust.

O przeciwbólowym działaniu imbiru warto też pamiętać np. w przypadku bolesnych menstruacji lub migren. Roślina ta ponadto pomaga przy zakrzepicy żył oraz przy bólach stawów i mięśni (nie tylko do jedzenia, ale także w formie olejku imbirowego do masażu). Działa rozgrzewająco, nasza krew szybciej krąży, a co za tym idzie – mózg pracuje lepiej, jesteśmy bardziej skoncentrowani i odczuwamy ogólne pobudzenie. Z tego powodu imbir jest uznawany w Azji za jeden z afrodyzjaków.

Dodatkowo właściwości imbiru sprawiają, że jest on doceniany przez osoby, które chcą zadbać o swoją linię. Kłącze tej rośliny poprawia trawienie (pobudza pracę żołądka, wytwarzanie śliny i żółci) oraz pomaga przy wzdęciach. Poza tym picie wody z dodatkiem imbiru sprawia, że zmniejsza się nasz apetyt. Imbir łagodzi też objawy choroby lokomocyjnej, zapewniając pasażerom samochodów, autobusów czy też pociągów spokojną podróż.

Zastosowanie imbiru w kuchni

Imbir to nie tylko roślina o właściwościach leczniczych, ale również przyprawa znana na całym świecie, choć związana głównie z kuchnią azjatycką. Charakteryzuje się palącym, lekko gorzkim smakiem i ostrym zapachem, ale można też w niej wyczuć słodką, orzeźwiającą nutę. Dzięki temu potrawy z użyciem imbiru mają egzotyczny aromat. Najczęściej stosuje się go do mięs, makaronów, owoców morza czy orientalnych zup. To także przyprawa, która jest używana w browarnictwie oraz cukiernictwie (np. do piernika, marmolad). Bardzo dobrze komponuje się ona z pieczonymi jabłkami. Doskonale nadaje się również jako przyprawa do ryb. Poza tym często wykorzystuje się ją jako dodatek do herbaty. Sproszkowane kłącze imbiru znajduje też zastosowanie jako dodatek do budyniów oraz ciasteczek. Imbir powinien być przechowywany w suchym i ciemnym miejscu. Można go też przechowywać w lodówce.

Na jakie choroby pomaga imbir?

Właściwości imbiru są nieocenione zarówno w przypadku dbania o zdrowie, jak i prewencji niektórych schorzeń, a nawet przy wspomagającym leczeniu niektórych dolegliwości. Imbir ma szerokie zastosowanie, więc można go wykorzystać w wielu przypadkach. Sprawdzi się:

• na ból gardła,
• na zgagę,
• na nudności lub wymioty,
• na kaszel,
• w przypadku walki z niestrawnością,
• wspomagająco przy odchudzaniu,
• wspomagająco przy wysokim cholesterolu,
• przy bólach menstruacyjnych,
• w profilaktyce przeciwzakrzepowej,
• przy łagodzeniu obrzęków będących efektem nadmiernego gromadzenia wody w organizmie,
• przy pobudzaniu krążenia,
• wspomagająco jako afrodyzjak,
• przy przeziębieniu.

Imbir może też pomóc na obrzęki, a poza tym stosuje się go profilaktycznie – w utrzymaniu prawidłowej higieny jamy ustnej. Dodatkowo wspiera także prawidłową koncentrację.

Jak i kiedy stosować imbir?

Imbir można spożywać na surowo, a poza tym sprawdzi się w formie naparów. Przygotować można z niego również tzw. złote mleko, czyli miksturę, w skład której wchodzi przede wszystkim mleko i kurkuma, ale dodatkowo może być ona wzbogacona różnymi dodatkami, w tym chociażby imbirem czy też cynamonem, goździkami i miodem. Imbir można dodać też do herbaty – szczególnie przy przeziębieniu polecana jest herbata z imbirem. Na co pomaga? Taki ciepły napój bardzo dobrze sprawdza się przy kaszlu, a poza tym ma działanie przeciwgorączkowe. Imbir na bolące gardło i kaszel sprawdza się bardzo dobrze, a oprócz tego pomaga zwalczać przeziębienie szybciej i efektywniej. W prewencji picie wody z imbirem szczególnie polecane jest w godzinach porannych, najlepiej na czczo, bezpośrednio po przebudzeniu. Jest to jeden z lepszych sposobów, by już od rana czerpać wiele cennych właściwości imbiru. Polecana bywa również woda z imbirem na noc.

Czy imbir ma działania niepożądane?

Jak każdy produkt, również imbir, może wywoływać skutki uboczne. Te mogą, jednak nie muszą, wystąpić u każdego. Stosowany w nadmiarze imbir może wywoływać u części osób skutki uboczne, do których zalicza się np. biegunki, bóle brzucha, zgagę oraz nadmierne gazy. Imbir może też wchodzić w reakcje z lekami, osłabiając ich działanie. W związku z powyższym nie zaleca się łączenia imbiru z lekami na nadciśnienie oraz środkami na obniżenie krzepliwości krwi. Do innych działań niepożądanych imbiru zalicza się podrażnienie układu pokarmowego, błon śluzowych jamy ustnej i języka oraz zmniejszenie ciśnienia krwi. Imbir działa też moczopędnie, co nie zawsze jest działaniem pożądanym dla pacjenta.

Innym niepożądanym działaniem wynikającym ze spożywania imbiru może być jego wpływ na poziom cukru we krwi. Imbir zwiększa również ryzyko odwodnienia przy biegunkach. Spożywanie imbiru w nadmiernej ilości może stać się przyczyną kołatania serca. Pojawiać się też mogą bóle i zawroty głowy oraz ogólne osłabienie i krwawienia. Wprawdzie imbir nie jest rośliną wysoce alergenną, jednak u niektórych osób mogą wystąpić objawy alergii. W celu uniknięcia działań niepożądanych należy zwrócić uwagę na obowiązujące zasady bezpieczeństwa związane ze spożywaniem imbiru świeżego, suszonego czy też dodawanego do leków i suplementów.

Imbir – przeciwwskazania

Imbir ma niewątpliwie szereg cennych dla zdrowia właściwości, które warto wykorzystać w prewencji i walce z niektórymi schorzeniami. Nie jest to jednak roślina, którą mogą spożywać wszyscy. Imbir ma pewne przeciwwskazania, na które należy zwrócić uwagę.

Przede wszystkim ma silne działanie oraz nieco drażniący aromat, więc powinny z niego zrezygnować osoby, które borykają się z chorobami układu pokarmowego (wrzodami żołądka lub dwunastnicy czy refluksem żołądkowo-przełykowym). Spożywanie imbiru podczas ciąży może także stanowić problem. Duże ilości tego składnika w diecie przyszłej mamy mogą doprowadzić do podrażnienia żołądka, jednak pomaga on w przypadku mdłości, więc można sobie pozwolić na jego niewielkie ilości. Jeżeli chodzi o karmienie piersią, to regularne spożywanie imbiru może wpłynąć na smak mleka, dlatego lepiej go unikać przez trzy pierwsze miesiące życia dziecka.

Na imbir muszą również uważać osoby, które mają problemy z ciśnieniem. Duża ilość tej przyprawy może mieć wpływ na działanie niektórych leków, a także na ogólne samopoczucie osób z nadciśnieniem lub niedociśnieniem. Przeciwwskazania do stosowania imbiru dotyczą również pacjentów zmagających się z hemofilią.

Literatura:

• Kulczyński B. i wsp.: ZNACZENIE ŻYWIENIOWE IMBIRU. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLIX, 2016, 1, str. 57–63.
• Newerli-Guz i M. Pych, Właściwości przeciwutleniające imbiru, Wydawnictwo Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, 2012.
• Gilbowski P. i wsp.: Właściwości prozdrowotne imbiru. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – L, 2017, 2, str. 115–121.
• Grys A., Łowicki Z., Prus A., Właściwości lecznicze imbiru, Postępy Fitoterapii, 1/2010.
• Łażewska D., Miętkiewska K., Studzińska-Sroka E., Imbir lekarski – roślina o właściwościach neuroochronnych, Postępy Fitoterapii, 4/2019.

Autor artykułu: tech. farm. Anna Onikijuk