Sapka niemowlęca to częsta przypadłość u noworodków i niemowląt w pierwszych tygodniach ich życia, która może wzbudzać niepokój rodziców. Maluch ma wówczas zatkany i niedrożny nosek, co łatwo pomylić z katarem oraz rozwijającą się infekcją. Na szczęście w większości przypadków takie objawy jak chrumkanie u noworodka i sapanie u niemowlaka nie są dla niego groźne. Czym jest sapka u dziecka, kiedy mija i jak wygląda leczenie sapki niemowlęcej?

Sapka u niemowlaka – co to jest?

Sapka u noworodków stanowi jeden z objawów określanych przez lekarzy jako „utrudnione oddychanie”. Warto podkreślić, że sapka nie jest chorobą, a jedynie symptomem mniej lub bardziej poważnej choroby układu oddechowego. By lepiej zrozumieć genezę tego problemu, należy zwrócić uwagę na anatomię dróg oddechowych niemowlęcia. Błona śluzowa, która wyścieła jamę nosową dziecka, jest bardzo delikatna i podatna na różnego rodzaju czynniki środowiskowe, takie jak m.in. zmiany temperatury lub wilgotności powietrza.

Co więcej, przewody nosowe u noworodków i niemowląt są bardzo małe, w związku z czym nawet niewielki obrzęk w obrębie śluzówki nosa może spowodować trudności w pobieraniu odpowiedniej ilości powietrza, która jest niezbędna do prawidłowego dotlenienia organizmu dziecka.

W momencie, gdy dziecko ma problem w swobodnym zaczerpnięciu powietrza, pojawia się u niego sapka, czyli częste i nasilone próby oddychania przez nos, czemu towarzyszy charakterystyczne furczenie i bulgotanie w nosie.

Sapka niemowlęca – przyczyny

Przyczyn sapki niemowlęcej może być wiele, dlatego tak ważne jest, by prawidłowo zdiagnozować źródło problemu. Należy przy tym pamiętać, że noworodki i niemowlęta w pierwszych tygodniach życia oddychają wyłącznie przez nos, dlatego też każda, nawet najmniejsza wydzielina zalegająca w jamie nosowej czy też obrzęk błony śluzowej mogą spowodować duży dyskomfort u malucha. Wśród częstych przyczyn sapki niemowlęcej zalicza się:

• infekcję górnych dróg oddechowych – pierwszym skojarzeniem dla rodziców, których noworodek ciężko oddycha, jest infekcja. Jeśli zatem oprócz sapki pojawiają się takie objawy jak katar, kaszel lub świszczący oddech, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem;
• zaleganie śluzu w jamie nosowej u noworodka – w pierwszych dniach po narodzinach w nozdrzach noworodka mogą znajdować się resztki płynu owodniowego, co może przyczynić się do ciężkiego i głośnego oddychania. Sapka z tego powodu ustępuje zazwyczaj po 3-4 dniach, kiedy nos jest już udrożniony;
• alergię pokarmową – u niemowląt między 3. tygodniem a 3. miesiącem życia może rozwinąć się alergia pokarmowa, która najczęściej objawia się alergią na białko mleka krowiego. Wówczas niedrożności nosa towarzyszyć może wysypka na ciele dziecka, zmieniony stolec (z domieszką śluzu lub krwi), biegunki czy też zaparcia;
• ulewanie pokarmu przez dziecko – w sytuacji, gdy część mleka, która cofnęła się z żołądka niemowlęcia, nie przedostanie się przez usta, może trafić ona do tylnej części nosa i utrudnić tym samym przepływ powietrza;
• suche powietrze w pomieszczeniu – zbyt wysoka temperatura w pokoju, która idzie w parze ze zbyt niską wilgotnością powietrza (głównie w sezonie grzewczym), może przyczynić się do trudności w oddychaniu u dziecka. Do takiej sytuacji dochodzi głównie w nocy – oddech dziecka staje się wtedy głośniejszy, a pod wpływem suchego powietrza wysuszeniu może ulec gardło niemowlaka, usta, a nawet jego skóra;
• nieprawidłowa higiena nosa – warto pamiętać o tym, by regularnie oczyszczać jamę nosową dziecka, w której mogą gromadzić się zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu, śluz, kurz, a także resztki ulanego pokarmu.

Kiedy mija sapka u noworodka?

Warto podkreślić, że sapka u dziecka jest fizjologicznym zaburzeniem w pierwszych tygodniach jego życia, które ustępuje w momencie, gdy zmniejszy się obrzęk błony śluzowej nosa – najpóźniej, gdy niemowlę nauczy się siadać. W przypadku sapki spowodowanej zatkaniem nosa przez wody płodowe problem ten mija już około 4. doby życia noworodka. Sapka u starszych dzieci może trwać nieco dłużej, a czas trwania dolegliwości zależny jest od ich przyczyny. Jeśli trudności w oddychaniu są spowodowane suchym powietrzem, sapka powinna zniknąć po jego nawilżeniu, natomiast jeśli problemem jest infekcja, sapka i kaszel u noworodka przejdą po wyleczeniu choroby.

Co ważne, jeśli sapka u dziecka nie ustępuje po dłuższym czasie, możemy podejrzewać, że jest ona wywołana alergią pokarmową. Jest to przypadłość uciążliwa dla małego dziecka, które często staje się marudne, wybudza się ze snu i ma problemy z jedzeniem. W takiej sytuacji warto skonsultować się z alergologiem, który oceni stan zdrowia dziecka i to, jakie czynniki mogą powodować u niego podrażnienie śluzówki nosa.

Sapka niemowlęca – objawy

W pierwszym miesiącu życia sapka u noworodków objawia się następującymi zaburzeniami oddychania:

• głośny, ciężki oddech dziecka, który jest krótki i spłycony (około 30 wdechów na minutę);
• furczenie, świszczenie i chrumkanie u noworodka;
• sapanie noworodka.

Co ważne, maluchy, które nie mogą swobodnie oddychać, stają się niespokojne, mają problemy ze snem, a także nie chcą ssać piersi lub butelki podczas karmienia. W przypadku sapki rodzice nie zauważają jednak wycieku z nosa dziecka, co odróżnia tę przypadłość od infekcji górnych dróg oddechowych.

Sapka niemowlęca – leczenie

Rodzice, których niepokoją specyficzne dźwięki, jakie wydaje ich maluszek podczas wdychania i wydychania powietrza, powinni zwrócić uwagę na to, jakie mogą być przyczyny tej dolegliwości. Na początek warto sprawdzić temperaturę powietrza, jaka panuje w domu (w przypadku noworodków i niemowląt optymalna temperatura w pomieszczeniu wynosi 21-22°C), a także poziom wilgotności powietrza, który nie powinien być niższy niż 40%. W sezonie grzewczym, gdy wilgotność powietrza w domu spada, pomocne może się okazać zastosowanie nawilżacza powietrza oraz regularne wietrzenie pomieszczeń.

U niemowląt, które zmagają się z sapką, ważne jest także systematyczne oczyszczanie noska z zalegającego śluzu i zanieczyszczeń za pomocą roztworu soli fizjologicznej lub wody morskiej. Nadmiar wydzieliny można usunąć później aspiratorem, gruszką lub rogiem chusteczki higienicznej. Warto także jak najczęściej wychodzić z dzieckiem na spacer – świeże powietrze może pomóc w udrożnieniu zatkanego noska malucha.

Sapka niemowlęca – kiedy pójść do lekarza?

Bezwzględnym wskazaniem do wizyty u pediatry z dzieckiem, które ma objawy typowe dla sapki, jest podejrzenie rozwijającej się infekcji dróg oddechowych. Jeżeli po pewnym czasie oddech dziecka nie zmienił się i nadal budzi niepokój, pojawiają się takie objawy jak napady duszności, zasinienie ciała lub bezdech senny, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, który ustali dalsze postępowanie.

Autor artykułu: mgr farm. Ewa Gac-Wardecka