Rumień nagły, inaczej nazywany trzydniówką, gorączką trzydniową lub wysypką różową, to choroba spowodowana zakażeniem wirusami opryszczki HHV-6 i HHV-7. Jest to schorzenie typowe dla wieku dziecięcego i występuje zazwyczaj u maluchów, które nie ukończyły 24. miesiąca życia. W wielu przypadkach trzydniówka nie daje żadnych symptomów oprócz gorączki i wysypki pojawiającej się na ciele dziecka po trzech dniach. Jak wygląda trzydniówka u niemowląt, starszych dzieci i u dorosłych? Ile razy w życiu przechodzimy trzydniówkę i czy jest ona zaraźliwa?

Trzydniówka – co to za choroba?

Trzydniówka (inaczej rumień nagły, choroba szósta, z łac. exanthema subitum) jest chorobą wirusową wywoływaną przez ludzkiego herpeswirusa 6 (HHV-6) lub herpeswirusa 7 (HHV-7), który przenoszony jest drogą kropelkową z człowieka na człowieka. Choroba ta pojawia się najczęściej we wczesnym dzieciństwie (od około 6. do 24. miesiąca życia) – jak potwierdzają badania, niemal 100% dwulatków posiada serologiczne dowody zakażenia, natomiast połowa przypadków wysokiej gorączki u małych dzieci jest spowodowana trzydniówką. Choroba ta rzadziej występuje u starszych dzieci po 4. urodzinach lub u osób dorosłych.

Czy trzydniówka jest zaraźliwa?

Trzydniówka jest chorobą zakaźną, a jej zakaźność jest bardzo duża. W praktyce oznacza to, że zarazić możemy się od dziecka, u którego występują objawy choroby, a także od dziecka, u którego objawów nie widać (może zdarzyć się tak, że organizm dziecka wydala wirusa, jednak nie demonstruje tego w postaci objawów choroby). Często jest to problematyczne, ponieważ rodzice mogą posyłać dziecko do przedszkola lub żłobka, nie mając świadomości, że ich maluch choruje lub może zarażać inne dzieci. Niestety, efektem tego może być epidemia trzydniówki, która rozszerza się na całą grupę przedszkolną.

Warto dodać, że zakażenie trzydniówką odbywa się zazwyczaj drogą kropelkową, jednak jest możliwe również przez kontakt bezpośredni. Co więcej, od momentu, w którym dziecko miało kontakt z osobą chorą na trzydniówkę, może minąć nawet dwa tygodnie do pojawienia się u niego pierwszych objawów choroby. W związku z tym tak ważne jest, by po kontakcie z wirusem obserwować dziecko pod kątem pojawiającej się gorączki.

Jak długo dziecko zaraża trzydniówką? Koniec choroby zwiastuje charakterystyczna wysypka, która pojawia się po normalizacji temperatury ciała chorego. Świadczy ona o tym, że dziecko nie zaraża już innych.

Trzydniówka – ile razy w życiu można ją przejść?

Chociaż trzydniówka jest chorobą bardzo zakaźną, to w większości przypadków nie jest ona groźna dla naszego organizmu, a w trakcie jej trwania wytwarzana jest odporność na całe życie. Pamiętajmy jednak, że jednorazowe przebycie trzydniówki zapewnia dziecku trwałą odporność przed wirusem HHV-6, natomiast nie chroni go przed powtórnym zakażeniem, np. wirusem HHV-7. Do zakażenia trzydniówką u dzieci oraz dorosłych może dojść w ciągu całego roku, jednak najwięcej przypadków choroby odnotowywanych jest w okresie jesiennym i wiosennym.

Trzydniówka u dorosłych

Trzydniówka jest jedną z najczęstszych chorób wieku dziecięcego, jednak może pojawić się również u dorosłych, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością (np. pacjenci chorzy na AIDS lub po przeszczepu szpiku kostnego). Jeżeli dojdzie do zachorowania, objawy trzydniówki u dorosłych przypominają mononukleozę. U pacjenta występuje wysoka gorączka, osłabienie organizmu, apatia oraz ból mięśni. W celu wykluczenia mononukleozy zaleca się, by osoby, które zaobserwują u siebie powyższe objawy, skontaktowały się z lekarzem w celu przeprowadzenia szczegółowych badań.

Trzydniówka u niemowlaka – objawy

Trzydniówka to choroba, która rozwija się powoli – okres inkubacji wirusa wynosi od 7 do 15 dni. Sam przebieg choroby zaczyna się jednak nagle, przez co może wzbudzać duży niepokój u młodych rodziców. Dziecko zaczyna wysoko gorączkować – jego temperatura ciała może dojść nawet do 40 °C. Taki stan utrzymuje się około 3 dni (stąd potoczna nazwa choroby: „trzydniówka”), chociaż w niektórych przypadkach temperatura maleje dopiero po tygodniu. Co ważne, w przebiegu trzydniówki ogólny stan zdrowia dziecka nie ulega zazwyczaj pogorszeniu.

Podczas trzydniówki rodzice mogą zaobserwować u dziecka również takie objawy jak:

• drgawki gorączkowe;
• biegunka;
• brak apetytu;
• niewielkie powiększenie węzłów chłonnych;
• zaczerwienienie gardła;
• grudki na podniebieniu miękkim, tzw. grudki Nagayamy.

Warto zaznaczyć, że powyższe objawy nie występują u każdego dziecka. Jeśli natomiast wysoka gorączka pojawia się u małego dziecka, nie możemy lekceważyć tego objawu, ponieważ może być ona związana z zakażeniem dróg moczowych, rozwijającą się infekcją dróg oddechowych, a nawet zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Trzydniówka – wysypka

W momencie, gdy dochodzi do normalizacji temperatury ciała dziecka, na jego ciele pojawia się bladoróżowa, plamisto-grudkowa, a czasami rumieniowa wysypka, która może przypominać różyczkę, jednak układa się ona w inny, charakterystyczny sposób. Wykwity na ciele nie swędzą malucha, nie pozostawiają przebarwień i są zauważalne początkowo na tułowiu oraz proksymalnych odcinkach ramion, a następnie rozszerzają się obwodowo na okolice pośladków i ud. Warto zaznaczyć, że wysypka nie pojawia się na twarzy i nie dochodzi do zmian w obrębie błon śluzowych. Taki stan utrzymuje się przez około 1-2 dni, po czym wysypka samoistnie ustępuje.

Wysypka po trzydniówce a spacer

W trakcie przebiegu trzydniówki, gdy maluch zmaga się z wysoką gorączką, zaleca się pozostanie w domu. Jeżeli natomiast temperatura ciała dziecka zmaleje, można zabrać go na krótki spacer, jednak pod pewnymi warunkami. Pamiętajmy, że podczas trzydniówki dziecko ma znacznie obniżoną odporność, dlatego powinniśmy przebywać z nim z dala od skupisk innych osób, tak, by maluch nie złapał kolejnego wirusa. W związku z tym, zamiast spędzać czas na placu zabaw pełnym innych dzieci, znacznie lepiej wybrać się na spacer po lesie lub do parku.

Trzydniówka – leczenie

U większości dzieci podwyższona temperatura ciała stanowi jedyny objaw rozwijającej się trzydniówki, natomiast samopoczucie malucha pozostaje niezmienne. W takiej sytuacji (po wykluczeniu innych chorób) najważniejsze jest obniżanie temperatury poprzez robienie chłodnych okładów, kąpiel w nieco chłodniejszej wodzie (temperatura wody powinna być o 2 stopnie niższa niż temperatura ciała dziecka) oraz odpowiednią podaż płynów. Jeżeli te zabiegi nie przyniosą pożądanych rezultatów, należy podać dziecku farmaceutyczne środki przeciwgorączkowe w dawkach dostosowanych do wagi dziecka. Jeśli rumieniowi nagłemu towarzyszą także objawy ze strony dróg oddechowych, możemy również zastosować leki dostępne bez recepty, które zmniejszają ich nasilenie.

Wielu rodziców zastanawia się, czy w przypadku trzydniówki warto udać się z dzieckiem do lekarza. Leczenie tej choroby odbywa się zazwyczaj w warunkach domowych, jednak jeśli gorączka będzie się przedłużać lub u dziecka wystąpią inne objawy, odbiegające od tych ogólnie przyjętych dla przebiegu trzydniówki, zaleca się wizytę z maluchem u specjalisty. Lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych, takich jak morfologia z rozmazem, OB, CRP, a w szczególnych sytuacjach również badanie w celu wykrycia specyficznych przeciwciał. W morfologii pacjentów zmagających się z rumieniem nagłym stwierdza się niski poziom białych krwinek (leukopenię), względną limfocytozę w rozmazie oraz nawet czterokrotny wzrost miana przeciwciał w klasie IgM w badaniu serologicznym.

Trzydniówka to choroba, której nie możemy zapobiec poprzez szczepienia. W związku z tym, by zmniejszyć ryzyko zachorowania, dbajmy o to, by dzieci nie miały kontaktu z osobami chorymi, a także znały i przestrzegały podstawowych zasad higieny.

Autor artykułu: mgr farm. Mariusz Kamiński