Zapalenie gardła to jeden z najczęstszych powodów wizyt u lekarza w okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną. W około 85% przypadków za powstanie infekcji odpowiadają wirusy, które zazwyczaj kojarzone są z łagodnym przebiegiem choroby. Zdarza się jednak, że stan zapalny gardła spowodowany jest chorobotwórczymi bakteriami (paciorkowcami) – wówczas mamy do czynienia z anginą ropną. Jak zatem rozpoznać stan zapalny gardła o podłożu wirusowym lub bakteryjnym, a także jak leczyć te schorzenia?

Czym jest zapalenie gardła?

Zapalenie gardła jest stanem zapalnym, który obejmuje głównie błony śluzowe gardła, jednak może zaatakować także migdałki. Charakterystycznym objawem jest tu silne zaczerwienienie śluzówek i uporczywy ból gardła. Większość pacjentów, u których stwierdza się zapalenie gardła, to dzieci w wieku od 4 do 7 lat. Zwiększone ryzyko zachorowania na zapalenie gardła u dzieci spowodowane jest m.in. ich niedojrzałym układem immunologicznym oraz różnicami w budowie anatomicznej dróg oddechowych.

Do zapalenia gardła z reguły przyczyniają się wirusy – szacuje się, że za rozwój choroby może odpowiadać nawet 200 różnych rodzajów wirusa. W przypadku zapalenia gardła o etiologii bakteryjnej mamy zwykle do czynienia z działaniem paciorkowców beta-hemolizujących A (Streptococcus pyogenes), które dodatkowo wywołują ostre zapalenie migdałków podniebiennych (tzw. anginę ropną).

Szczególną formą ostrego zapalenia gardła o podłożu wirusowym jest mononukleoza zakaźna, wywoływana przez wirus Epsteina-Barr (EBV). Choroba ta przenosi się przez kontakt ze śliną osoby chorej lub zakażonej, a jej objawy często kojarzone są z zapaleniem gardła. Warto jednak pamiętać, że oprócz charakterystycznego, nagłego bólu gardła i gorączki obserwuje się tu także powiększenie wątroby, śledziony oraz węzłów chłonnych. Leczenie mononukleozy w większości przypadków jest objawowe.

Wirusowe zapalenie gardła – objawy

Infekcje wirusowe rozwijają się od około 1 do 6 dni od momentu zakażenia i objawiają się zazwyczaj bólem gardła o zróżnicowanym nasileniu, uczuciem drapania lub pieczenia w gardle oraz nieżytem nosa, który może być niewielki lub bardzo nasilony. Wśród typowych objawów wirusowego zapalenia gardła zaliczyć należy także suchy kaszel oraz nieznacznie podwyższoną temperaturę ciała, która nie przekracza 37,5 °C. Warto zaznaczyć, że w przypadku ostrego zapalenia gardła gorączka może wzrosnąć nawet do 39 °C, a błona śluzowa gardła może przybrać kolor żywoczerwony.

Bakteryjne zapalenie gardła – jak objawia się angina?

Przebieg infekcji paciorkowcowej znacznie różni się od tej wywołanej wirusami. Początek choroby przebiega bardzo gwałtownie – pojawia się uporczywy ból gardła, który uniemożliwia jedzenie, wysoka gorączka powyżej 38°C z towarzyszącymi jej dreszczami i potliwością, a także silnie przekrwione gardło z widocznymi naciekami ropnymi na migdałkach. W wielu przypadkach anginie ropnej towarzyszy także powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych lub szyjnych.

Zapalenie gardła u dziecka i dorosłego – leczenie

W przypadku dzieci zapalenie gardła najlepiej zdiagnozować u lekarza, zwłaszcza jeśli chorobie towarzyszy gorączka lub zmiany na migdałkach. Sposób leczenia zarówno u dorosłych, jak również u dzieci wygląda podobnie i uzależnia się go od etiologii stanu zapalnego. W infekcjach wirusowych stosuje się wyłącznie leczenie objawowe, czyli przyjmowanie leków przeciwgorączkowych, przeciwzapalnych i przeciwbólowych, odpoczynek oraz spożywanie dużej ilości płynów. By zminimalizować ból gardła, warto przyjmować preparaty do ssania lub leki odkażające o działaniu miejscowym w formie sprayu.

W diagnostyce bakteryjnego zapalenia gardła coraz częściej stosuje się szybkie testy do badania poziomu białka C-reaktywnego oraz antygenu Streptococcus pyogenes, które potwierdzą lub wykluczą infekcję bakteryjną. W leczeniu anginy ropnej niezbędne jest włączenie antybiotykoterapii w postaci penicyliny, cefalosporyny lub makrolidów, które powinny być przyjmowane zgodnie z zaleceniami lekarza.

Przewlekłe zapalenie gardła – przyczyny, objawy i leczenie

Leczenie stanu zapalnego gardła trwa z reguły od 3 do 10 dni, w zależności od etiologii choroby. Jeżeli ból gardła utrzymuje się przez wiele tygodni lub związany jest z okresami przerw i zaostrzeń objawów, możemy mówić o przewlekłym zapaleniu gardła. Wyróżnia się tu trzy typy schorzenia: proste, zanikowe oraz przerostowe.

Wśród najczęstszych przyczyn przewlekłego zapalenia błony śluzowej gardła zaliczamy czynniki zewnętrzne takie jak kontakt z alergenami (np. z kurzem), substancje chemiczne w miejscu pracy (m.in. dym, opary), przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, palenie papierosów oraz nadmierne spożywanie alkoholu. Przyczyną choroby mogą być także inne stany chorobowe, takie jak przerost migdałka gardłowego, przewlekłe zapalenie zatok lub zaburzenia hormonalne (m.in. niedoczynność tarczycy). Przewlekłe zapalenie gardła uznawane jest również za chorobę zawodową, na którą cierpią nauczyciele i wokaliści.

Objawy przewlekłego zapalenia gardła uzależnione są od postaci choroby i często związane są z nawrotowym uczuciem ucisku w gardle, napadami suchego kaszlu, trudnościami w połykaniu, a często nawet z odruchem wymiotnym. Warto zaznaczyć, że typ zanikowy przewlekłego zapalenia może pojawić się w połączeniu z zanikowym nieżytem nosa oraz suchym zapaleniem krtani, które skutkuje mocnym podrażnieniem śluzówki gardła.

Leczenie przewlekłego zapalenia gardła polega przede wszystkim na wyeliminowaniu przyczyn, które spowodowały tę dolegliwość. W przypadku zanikowego zapalenia gardła stosuje się m.in. roztwory jodyny, które pobudzają wydzielanie śluzu. Przy przerośniętej błonie śluzowej zaleca się podawanie azotanu srebra lub przeprowadzanie inhalacji nawilżających gardło.

Autor artykułu:
tech. farmaceutyczny Anna Balicka