Miażdżyca jest podstępną chorobą, która może rozwijać się bezobjawowo nawet przez kilka lat. To stan zapalny spowodowany zatorem w naczyniach krwionośnych, sprawiający, że tlen i składniki odżywcze docierają do poszczególnych narządów w ograniczonym zakresie. Zwiększa się zatem prawdopodobieństwo wystąpienia m.in. zawału serca i udaru mózgu. Co możemy zrobić, aby zminimalizować ryzyko pojawienia się miażdżycy oraz jaką rolę w tym procesie odgrywa dieta?

Co to jest miażdżyca?

Miażdżyca to proces osadzania się na ściankach naczyń krwionośnych nadmiaru cząsteczek cholesterolu. Powstaje tzw. blaszka miażdżycowa, na skutek której światło naczyń robi się coraz węższe, a krew nie może swobodnie przepływać. Dolegliwości zaczynają doskwierać w momencie, gdy przepustowość naczyń krwionośnych jest zwężona o ok. 50 proc. Co istotne – pęknięcie blaszki miażdżycowej może prowadzić do zatoru w tętnicy i ostrego niedokrwienia narządu, który jest z nią połączony.

Objawy miażdżycy

Objawy miażdżycy można dostrzec po ok. 50. roku życia (ale coraz częściej u osób młodszych, dlatego miażdżyca jest nazywana chorobą cywilizacyjną). Wszystko zależy od tego, który z narządów pozostaje niedotleniony i ma problemy z prawidłowym funkcjonowaniem.

Rodzaje miażdżycy:

• Miażdżyca tętnic szyjnych – jej objawami są zawroty głowy, dezorientacja oraz czasowe niedowłady.
• Miażdżyca mózgu – objawy niedokrwienia mózgu to głównie problemy z widzeniem i utrzymaniem równowagi oraz czuciem, a także zmiany psychiczne.
• Miażdżyca nóg – dochodzi do niej na skutek ograniczonego przepływu krwi w tętnicy udowej, co skutkuje niedokrwieniem kończyn. Objawia się to skurczami i bólami łydek, ud oraz stóp. Skóra staje się też zimna i blada, a ból ustępuje w trakcie odpoczynku i zwiększa się podczas ruchu. Ponadto mogą pojawić się owrzodzenia.
• Miażdżyca tętnic jamy brzusznej – objawia bólami brzucha po spożytym posiłku.
• Miażdżyca tętnic nerkowych – sygnałem alarmowym jest nadciśnienie oraz zła praca nerek (niewydolność).

Miażdżyca – przyczyny choroby

Na miażdżycę ma wpływ wiele czynników, które sprawiają, że na ściankach naczyń krwionośnych gromadzą się złogi. Czynniki, które prowadzą do rozwoju miażdżycy to:

• predyspozycje genetyczne,
• brak regularnej aktywności fizycznej,
• nadwaga i otyłość,
• uzależnienie od papierosów,
• niewłaściwa dieta,
• nadciśnienie,
• cukrzyca,
• podwyższony poziom cholesterolu LDL i obniżony poziom cholesterolu HDL,
• wysoka homocysteina,
• przewlekły stres,
• przekroczenie 50. roku życia.

Jak zapobiegać miażdżycy?

Ze względu na swoją charakterystykę, miażdżyca przez wiele lat nie daje żadnych objawów. Dopiero zawał serca, udar lub inne schorzenie może być efektem rozwijającej się choroby. W związku z tym w ramach profilaktyki powinniśmy przede wszystkim unikać przyczyn powstawania miażdżycy, między innymi nie dopuszczając do chorób przyzębia czy przedłużających się stanów zapalnych (np. infekcji dróg oddechowych).

Zdrowa dieta zapobiegająca miażdżycy to kolejny ważny element profilaktyki. Nie oznacza to jednak, że musimy zdecydować się na drakońskie rozwiązania. Chodzi tu bardziej o zrównoważone żywienie. W diecie nie może zabraknąć pięciu porcji warzyw, które zapewnią podaż witamin i minerałów, zdrowych tłuszczów (kwasów tłuszczowych nienasyconych) i błonnika pokarmowego. Rezygnujemy z alkoholu i pokarmów wysokoprzetworzonych, które są pełne dodatkowych cukrów i tłuszczów trans. Do diety przeciw miażdżycy włączamy ryby oraz pieczywo pełnoziarniste.

Walka z miażdżycą to nie tylko zmiany w jadłospisie, ale również w stylu życia. Podstawą jest ograniczenie, a następnie wyeliminowanie palenia tytoniu. Ponadto niezwykle istotna jest aktywność fizyczna, szczególnie jeśli mamy genetyczne skłonności do miażdżycy. Regularny ruch wpływa pozytywnie nie tylko na kondycję układu krwionośnego, ale i na nasze samopoczucie. Możemy również przeprowadzać badania krwi, które pomogą ocenić stan zdrowia. W przypadku miażdżycy ważnym wskaźnikiem jest lipidogram, czyli poziom dwóch frakcji cholesterolu (LDL i HDL) oraz trójglicerydów. Jeśli dotyczy nas nadwaga, cukrzyca czy też nałogowo palimy papierosy, takie badanie warto wykonać nawet raz w roku.

Jak wygląda leczenie miażdżycy?

Podstawowym sposobem leczenia miażdżycy jest angioplastyka. To zabieg polegający na rozszerzeniu tętnic zwężonych przez blaszki miażdżycowe – do właściwej tętnicy wprowadza się stent, który pozostaje w ciele na stałe. Jeśli takie leczenie nie jest możliwe, lekarz prowadzący pacjenta może zdecydować o wykonaniu zabiegu chirurgicznego, np. poprzez wszczepienie by-passów.

Autor artykułu:
mgr farm. Mariusz Kamiński