Fentanyl – co to jest, czym grozi przedawkowanie?

Fentanyl – dlaczego groźne jest przedawkowanie?

Fentanyl, określany w mediach obecnie jako „narkotyk zombie”, to stosowany od lat lek opioidowy należący do grupy narkotycznych leków przeciwbólowych. Fentanyl jest stosowany zwłaszcza w przypadku łagodzenia przewlekłego bólu nowotworowego. Lek ten należy jednocześnie do coraz częściej pozyskiwanych nielegalnie i stosowanych w celu odurzania, co jest bardzo niebezpieczne.

Lek opioidowy Fentanyl wykazuje silne działanie przeciwbólowe i jest preparatem działającym bardzo szybko, ale też stosunkowo krótkotrwale. Fentanyl bardzo łatwo uzależnia i łatwo go przedawkować, zatem lek należy stosować wyłącznie przy określonych wskazaniach i zgodnie z określonym przez lekarza dawkowaniem, po wcześniejszym upewnieniu się, czy pacjent nie posiada przeciwwskazań do jego przyjmowania. Fentanyl z tzw. czarnego rynku, pozyskiwany nielegalnie i przyjmowany niezgodnie ze wskazaniami bądź wbrew przeciwwskazaniom, a często w dawkach przekraczających rekomendowane, może być bardzo niebezpieczny, a nawet śmiertelny.

Co to jest Fentanyl?

Fentanyl jest lekiem opioidowym stosowanym w medycynie nie od dziś, o którym niedawno zrobiło się głośno w związku z przypadkami jego nielegalnego pozyskiwania i stosowania w celu odurzenia. Lek Fentanyl jest zaliczany do narkotycznych leków przeciwbólowych. Jest podawany pacjentom hospitalizowanym, a także wykorzystywany niekiedy w leczeniu domowym jako środek wydawany wyłącznie na receptę. Wskazaniem do stosowania Fentanylu jest walka z ostrym i przewlekłym bólem (w tym zwłaszcza nowotworowym), ale leczenie powinien prowadzić wyłącznie lekarz mający doświadczenie z zastosowaniem opioidów w terapii przeciwbólowej, precyzyjnie dobierając pacjentowi odpowiednią dawkę leku i kontrolując przebieg terapii.

Fentanyl – jak działa na organizm?

Zastosowanie medyczne Fentanylu wiąże się z jego silnym działaniem przeciwbólowym, przez co sprawdza się nawet u pacjentów zmagających się z bólem przewlekłym o charakterze nasilonym. Lek łączy się z receptorami opioidowymi. W konsekwencji odpowiada za zmniejszenie odczuwania bólu, jednocześnie wywołując uczucie euforycznego odurzenia, błogostanu i głębokiego relaksu. 

Fentanyl jest związkiem bardzo dobrze rozpuszczalnym w tłuszczach, przez co bardzo szybko przenika do mózgu. Jest jednocześnie najsilniejszą substancją narkotyczną – działa 50 razy silniej od heroiny i nawet 100 razy silniej niż morfina. Silne i szybkie działanie jest jednocześnie jego największą zaletą (gdy jest używany w sposób kontrolowany przez lekarza), jak i największą wadą (gdy jest stosowany z czarnego rynku), gdyż łatwo o przedawkowanie tej substancji i uzależnienie się od niej. Dodatkowo warto wiedzieć, że – choć lek efekt wywołuje faktycznie szybko – jego działanie jest krótkotrwałe, gdyż wyróżnia się krótkim okresem półtrwania.

Kiedy stosuje się Fentanyl?

Zastosowanie Fentanylu jako silnego leku przeciwbólowego jest uzasadnione medycznie w różnych przypadkach. Lek jest stosowany w anestezjologii, w tym np. przed i w czasie znieczulenia ogólnego, poza tym wykorzystuje się go do walki z ostrym i przewlekłym bólem, w tym szczególnie w przypadku bólu pochodzenia nowotworowego. Fentanyl jest stosowany też po operacjach, a także w wielu innych przypadkach. Lek jest dostępny w różnych postaciach, w tym w tabletkach podjęzykowych, plastrach przeciwbólowych, roztworach do wstrzyknięć, a nawet w aerozolu do nosa. 

Fentanyl działa bardzo skutecznie we wskazaniach związanych z koniecznością łagodzenia silnych dolegliwości bólowych, jednak wymaga stosowania pod kontrolą lekarza, gdyż jego długotrwałe przyjmowanie może prowadzić do uzależnienia. Jednocześnie należy wiedzieć, że preparat może się przyczyniać do wystąpienia szeregu objawów niepożądanych.

Jakie działania niepożądane ma Fentanyl?

Lek Fentanyl może stać się przyczyną wystąpienia u pacjenta silnych objawów ze strony układu nerwowego. Można do nich zaliczyć zaburzenia świadomości i omamy czuciowe oraz wzrokowe, a także znieczulenie fizyczno-psychiczne czy zmniejszenie odczuwania lęku. Fentanyl w sposób niepożądany wpływa nie tylko na układ nerwowy, ale też na funkcjonowanie innych narządów. Przykładowo znacznie spłyca oddech, zatem może spowodować depresję oddechową. 

To właśnie wspomniane narkotyczne działanie tej substancji sprawia, że jest ona szczególnie popularna na czarnym rynku. Jest to narkotyk bardzo niebezpieczny, który łatwo uzależnia i który można łatwo przedawkować. Sięgają po niego osoby, które poszukują sposobu na odurzenie i oderwanie od codzienności bez jednoczesnego zastrzyku energii i wywoływania euforii, jak w przypadku większości narkotyków. Nie bez powodu Fentanyl jest określany „narkotykiem zombie” – może wywoływać stan „śpiączki na stojąco”, gdy osoba, która go zażyła, znajduje się w stanie głębokiego znieczulenia, niemal zawieszona między jawą a snem.

Fentanyl – czym grozi przedawkowanie?

Jak wcześniej podkreślono, Fentanyl należy do skutecznych leków przeciwbólowych, które powinny być stosowane wyłącznie na wyraźne wskazanie lekarza i pod jego kontrolą. Bardzo istotne jest ścisłe przestrzeganie prawidłowego dawkowania Fentanylu, gdyż jego przedawkowanie może być wręcz śmiertelne. Co bardzo istotne – Fentanyl bardzo łatwo można przedawkować, gdyż dawka śmiertelna jest niewiele większa od skutecznej dawki przeciwbólowej. 

Objawy przedawkowania Fentanylu to między innymi:

• uczucie znużenia, 
• spadek napięcia mięśni,
• obniżenie temperatury ciała (hipotermia),
• sinica,
• drgawki,
• omdlenia,
• nudności i wymioty,
• omamy, agresja,
• zwężenie źrenic,
• skrajne uczucie senności,
• śpiączka,
• depresja oddechowa,
• spowolnienie akcji serca (bradykardia) i spadek ciśnienia tętniczego.

W przypadku przedawkowania Fentanylu należy niezwłocznie zgłosić się po pomoc medyczną. Jest to stan zagrażający życiu, dlatego najlepiej jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe.

Uzależnienie od Fentanylu 

Jak wcześniej podkreślono, Fentanyl należy do środków silnie i łatwo uzależniających psychicznie i fizycznie, dlatego jego stosowanie powinno przebiegać wyłącznie przy określonych wskazaniach i pod ścisłym nadzorem lekarza. O uzależnienie od Fentanylu nie jest trudno, gdyż środek ten nie tylko znosi ból, ale również wykazuje działanie narkotyczne. Jednocześnie zaprzestanie jego przyjmowania wiąże się często z silnymi objawami odstawienia, do których można zaliczyć m.in.:

• silne uczucie pragnienia,
• dreszcze,
• zaburzenia snu,
• niekontrolowane ruchy kończyn dolnych,
• wymioty i biegunkę,
• bóle mięśni i kości. 

Bardzo groźne jest również to, że wraz z rozwojem uzależnienia od Fentanylu, pacjent ma potrzebę przyjmowania coraz większych dawek, gdyż te mniejsze – stosowane dotychczas – szybko okazują się już niewystarczające. Tu bardzo łatwo o depresję oddechową, spowolnienie akcji serca i zgon. 

Fentanyl z nielegalnego źródła jest bardzo niebezpieczny!

Choć Fentanyl jest stosowany w medycynie nie od dziś, zrobiło się o nim głośno w związku z doniesieniami medialnymi o jego nielegalnym pozyskiwaniu. Produkowany nielegalnie jest używany jako substytut heroiny, powodując znieczulenie, rozluźnienie mięśni, rozleniwienie, otępienie i poczucie oderwania od rzeczywistości oraz problemów dnia codziennego. 

Należy ponownie podkreślić, że Fentanyl można stosować wyłącznie przy określonych wskazaniach i nigdy wbrew przeciwwskazaniom, zatem jego przyjmowanie na własną rękę – bez konsultacji z lekarzem – może być niebezpieczne. Jednocześnie jest to lek uzależniający, co oznacza, że łatwo wpaść w nałóg, a uzależnienia od opioidów są najtrudniejsze i najniebezpieczniejsze zarazem. Lek ten dodatkowo – jak wcześniej zaznaczono – bardzo łatwo przedawkować, dlatego nie powinien być stosowany bez kontroli lekarza. 

Kolejną kwestią jest to, że Fentanyl nabywany z nielegalnego źródła to nic innego jak kupowanie kota w worku. Klienci tak naprawdę nie wiedzą, co kupują, a to niestety może się skończyć tragicznie. Niejednokrotnie bowiem Fentanyl jest mieszany z innymi narkotykami i w ten sposób sprzedawany, co jeszcze bardziej zwiększa ryzyko poważnych skutków zdrowotnych, a nawet śmierci.

Bibliografia:

• https://www.termedia.pl/mz/Fentanyl-szybko-uzaleznia-i-zabija,55925.html[dostęp online 11.2024]
• https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1000 [dostęp online 11.2024]
• https://www.researchgate.net/publication/326160831_Fentanyl_i_jego_pochodne_jako_grupa_nowych_substancji_psychoaktywnych_dopalaczy [dostęp online 11.2024]
• https://nida.nih.gov/publications/drugfacts/fentanyl [dostęp online 11.2024]