Grypa żołądkowa, a dokładnie nieżyt żołądkowo-jelitowy, to wirusowe zakażenie układu pokarmowego, któremu towarzyszą zazwyczaj takie objawy jak wodnista biegunka, wymioty, ból brzucha, ogólne osłabienie organizmu oraz gorączka. W większości przypadków dolegliwości te nie wymagają specjalnej interwencji medycznej, jednak warto pamiętać o tym, by zachować szczególną ostrożność przy grypie jelitowej u małych dzieci i kobiet w ciąży, u których może dojść do niebezpiecznego odwodnienia organizmu. Ile trwa grypa żołądkowa, jak długo chory zaraża wirusem i jak wygląda przebieg jelitówki w ciąży?

Grypa jelitowa – co to za choroba?

Grypa żołądkowa, nazywana także grypą jelitową lub jelitówką to wirusowe zakażenie układu pokarmowego, wywoływane zazwyczaj przez rotawirusy (przede wszystkim u dzieci do 5. roku życia), norowirusy (głównie u osób dorosłych) lub adenowirusy, które przedostają się do błony śluzowej żołądka i stopniowo zaczynają ją niszczyć. Co ważne, nieżyt żołądkowo-jelitowy mogą wywołać także bakterie, w tym Campylobacter, Salmonella lub ich toksyny.

W jaki sposób dochodzi do zakażenia patogenami odpowiedzialnymi za rozwój grypy żołądkowej? Najczęściej zarażamy się drogą kropelkową od osoby chorej lub poprzez spożycie skażonej wody czy też jedzenie nieodpowiednio przygotowanego posiłku. W związku z tym tak ważna jest profilaktyka i częste mycie rąk oraz produktów spożywczych, by móc uniknąć zakażenia. Co więcej, grypa żołądkowa to choroba o charakterze sezonowym, co oznacza, że zwykle występuje masowo w jednym okresie, atakując tym samym większą społeczność.

Grypa żołądkowa – objawy

Grypa żołądkowa to schorzenie, które w przeciwieństwie do zatrucia pokarmowego charakteryzuje nagły przebieg. Pierwsze symptomy choroby mogą pojawić się nawet po 12 godzinach od zakażenia patogenem chorobotwórczym. Najczęściej pojawiają się takie objawy jak:

• nudności i wymioty;
• biegunka, która może być krwawa lub śluzowata;
• silne bóle brzucha i jamy brzusznej;
• brak apetytu, apatia, bóle głowy, dreszcze, gorączka (często sięgająca ponad 39°C);
• w skrajnych przypadkach odwodnienie organizmu.

Warto podkreślić, że w przebiegu grypy jelitowej organizm chorego nie reaguje na przyjmowane leki przeciwbólowe i przeciwzapalne z grupy NLPZ. Osoba zakażona grypą jelitową w pierwszych 2-3 dniach choroby może wypróżniać się nawet do 20 razy w ciągu doby, a jej kał przyjmuje zazwyczaj wodnistą postać. Zdarza się, że wysokiej gorączce towarzyszyć może nawet utrata przytomności, dlatego też tak ważne jest, by dokonywać regularnych pomiarów temperatury ciała chorego.

Niestety, pomimo tego, że objawy grypy żołądkowej mijają stosunkowo szybko, nie oznacza to, że pacjent przestaje zarażać drobnoustrojami chorobotwórczymi. Jak długo chory zaraża grypą żołądkową? Uważa się, że za transmisję zakażenia może odpowiadać także ozdrowieniec, czyli osoba, która przeszła już tę chorobę i nie występują już u niej żadne objawy. Taka sytuacja może utrzymywać się nawet do dwóch tygodni po ustąpieniu dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Ile trwa grypa żołądkowa?

Grypa żołądkowa trwa z reguły od 10 do 14 dni, jednak pacjenci mogą odczuć wyraźną poprawę już po 5-7 dniach od wystąpienia pierwszych objawów. Jest to choroba, która wykazuje tendencję do samoograniczania się – w większości przypadków wymioty utrzymują się przez 1-2 dni, jednak z czasem ustępują, a sama choroba u zdrowych osób dorosłych przebiega zazwyczaj bez komplikacji.

Niestety, musimy pamiętać, że u niemowląt, małych dzieci, seniorów oraz osób z obniżoną odpornością jelitówka może mieć zaostrzony przebieg, czego konsekwencją mogą być takie powikłania jak odwodnienie oraz zaburzenia elektrolitowe, które w skrajnych przypadkach mogą stanowić poważne zagrożenie dla życia pacjenta.

Grypa żołądkowa w ciąży

U kobiet w ciąży grypa żołądkowa powodowana jest zazwyczaj przez drobnoustroje z grupy rotawirusów, norowirusów lub sapowirusów. Należą one do bardzo ekspansywnych patogenów, które z łatwością przenoszą się z człowieka na człowieka w wyniku bezpośredniego kontaktu lub za sprawą kontaktu ze skażonymi przedmiotami czy też pokarmami.

Warto podkreślić, że grypa żołądkowa nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla rozwijającego się płodu, jednak może mieć poważne konsekwencje pośrednie, takie jak m.in. odwodnienie komórek w organizmie matki w wyniku częstych wymiotów i biegunki.

Pamiętajmy, że ciąża to szczególny okres w życiu kobiety, podczas którego musi ona szczególnie dbać nie tylko o siebie, ale także o dziecko. Nie należy zatem bagatelizować żadnych niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego – chociaż jelitówka w ciąży nie jest groźna, to wystąpienie pierwszych objawów odwodnienia jest sygnałem, który powinien skłonić ciężarną do jak najszybszego kontaktu z lekarzem.

Grypa jelitowa u dziecka – jak ją rozpoznać?

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, grypę jelitową u dzieci wywołują najczęściej wirusy z grupy rotawirusów. Chociaż w wielu przypadkach jelitówka u dzieci ma łagodny przebieg, to zdarza się, że u niektórych konieczna jest hospitalizacja. Oprócz charakterystycznych objawów takich jak wymioty i biegunka dziecko zakażone rotawirusem może mieć spierzchnięte usta, zapadnięte oczodoły i rzadziej oddawać mocz, który przybiera ciemnożółtą barwę. Są to pierwsze symptomy rozwijającego się odwodnienia organizmu u dziecka, które powinny stanowić dla rodzica ważny sygnał ostrzegawczy informujący o konieczności pilnego kontaktu się z lekarzem.

Grypa żołądkowa – leczenie

W przypadku grypy jelitowej stosuje się leczenie objawowe, co oznacza, że nie istnieje jeden konkretny lek, za pomocą którego można by było wyleczyć dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Leczenie tej choroby polega na łagodzeniu poszczególnych objawów oraz regularnym nawadnianiu organizmu poprzez wypijanie dużej ilości schłodzonych płynów. Najlepszym wyborem dla osób zmagających się z grypą żołądkową jest średniozmineralizowana woda niegazowana, elektrolity w formie roztworu dostępnego w aptece bez recepty oraz napary ziołowe, np. z mięty, szałwii lub dziurawca. Co ważne, małym dzieciom nie zaleca się podawanie soków owocowych oraz napojów zawierających cukry proste, ponieważ mogą one nasilać wymioty oraz biegunkę.

W leczeniu grypy żołądkowej zastosowanie znajdują także leki przeciwbiegunkowe w formie tabletek i kapsułek na bazie:

• loperamidu – dla dorosłych;
• smektynu dioktanościennego – dla dzieci i dorosłych;
• drożdży.

Wbrew powszechnym opiniom zasadność podawania węgla leczniczego oraz nifuroksazydu pacjentom z grypą jelitową nie została potwierdzona przez żadne z towarzystw naukowych.

Osobom, które zmagają się z uporczywymi wymiotami zaleca się przyjmowanie leków przeciwwymiotnych, z których większość może być stosowana po uprzedniej konsultacji z lekarzem. Należą do nich preparaty bazujące na takich substancjach jak:

• dimenhydrynat – dostępny w aptece również bez recepty;
• prometazyna;
• lewomepromazyna;
• metoklopramid;
• haloperydol.

W sytuacji, gdy czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój grypy żołądkowej jest bakteria, konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii. Należy jednak pamiętać, by nie stosować antybiotyków na własną rękę i zawsze kierować się zaleceniami lekarza, który ustala substancję leczniczą oraz sposób jej podawania pacjentowi.

Grypa żołądkowa – co jeść?

Odpowiednia dieta to jeden z najważniejszych elementów łagodzenia objawów grypy żołądkowej. Według najnowszych wytycznych pacjentom nie zaleca się wstrzymywania od spożywania posiłków, ponieważ osłabiony organizm potrzebuje niezbędnych składników odżywczych, a czasowa głodówka nie jest w tym przypadku korzystna. Pierwszy posiłek można podać już po 3-4 godzinach od pojawienia się pierwszych symptomów choroby – dobrze, by znalazła się w nim gotowana skrobia (np. w formie ziemniaków, makaronu lub ryżu) oraz kasza.

Chociaż pacjenci mogą spożywać posiłki, na które mają ochotę, to powinni oni unikać potraw ciężkostrawnych, smażonych, jak również produktów, które mogą pobudzać perystaltykę jelit. Wszystkie posiłki powinny być podawane w mniejszych porcjach, ale spożywane w krótszych odstępach czasu. Dieta osób zmagających się z grypą jelitową powinna być połączona z przyjmowaniem probiotyków, które mogą przyczynić się do skrócenia czasu trwania biegunki oraz wymiotów. Pacjentom zaleca się stosowanie preparatów w formie kapsułek lub saszetek, zawierających takie szczepy bakteryjne i drożdżaki jak Lactobacillus rhamnosus GG oraz Saccharomyces boulardii, dostępnych w aptece bez recepty.

Autor artykułu: tech. farmaceutyczny Anna Onikijuk