Wyjątkowe właściwości zdrowotne oleju z czarnuszki znane są nam od wieków – już w czasach starożytnego Egiptu ten leczniczy eliksir nazywano złotem faraonów. W niektórych krajach wciąż jest on uważany za jeden z podstawowych środków leczniczych, który posiada aż 85% nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) oraz tymochinon – substancję, która wykazuje silne działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, a nawet przeciwnowotworowe. Jak stosować olejek z czarnuszki i na co działa ten preparat? Czy olej z czarnuszki można podawać dzieciom?

Olejek z czarnuszki – co to takiego?

Olej z czarnuszki (łac. Oleum Nigellae Sativae) to produkt pozyskiwany z nasion czarnuszki siewnej, która rośnie głównie w Europie Wschodniej oraz zachodniej części Azji. Co ciekawe, zarówno nasiona czarnuszki, jak i olej tłoczony z nich na zimno znane są w medycynie ajurwedyjskiej i chińskiej już od czasów starożytności. Starożytni Grecy, Rzymianie i Egipcjanie wykorzystywali czarnuszkę m.in. jako przyprawę, dzięki której podkreślali smak różnych potraw, jak również jako lek na wiele schorzeń. Słyszy się słynne powiedzenie, że olej z czarnuszki to złoto faraonów, które jest w stanie pomóc na wszystkie choroby oprócz śmierci.

Olejek z czarnuszki stanowi istną skarbnicę wielu prozdrowotnych substancji, w tym takich składników jak:

• ok. 85% składu to nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), z czego:
• ok. 60% to kwas linolowy (omega-6);
• ok. 25% to kwas oleinowy (omega-9);
• ok. 1% to kwas alfa linolenowy (omega-3);
• witamina E;
• biotyna;
• beta-karoten;
• sterole;
• przeciwutleniacze;
• sole mineralne, takie jak wapń, cynk, miedź, potas, żelazo;
• tymochinon – składnik o właściwościach przeciwzapalnych, którego działanie można przyrównać do aktywności aspiryny w dawce 100 mg/kg. Dzięki niemu olej z czarnuszki wykazuje potencjalne działanie antynowotworowe;
• pozostałe związki czynne olejku eterycznego, takie jak np. tymohydrochinon, ditymochinon, p-cymen, nigellon, karwakrol i tymol.

Nasiona oraz olejek z czarnuszki wyróżnia specyficzny, nieco korzenny i bardzo wyrazisty smak, który niektórym może kojarzyć się z pieprzem. Olej możemy poznać także po gęstej konsystencji oraz miodowym lub ciemnobrązowym kolorze.

Olej z czarnuszki – właściwości lecznicze

Olejek z czarnuszki to panaceum na wiele dolegliwości, począwszy od chorób układu oddechowego i pokarmowego, poprzez schorzenia układu krążenia i nerek, aż po problemy alergiczne i dermatologiczne. W starożytności wykorzystywano go także jako lek na żółtaczkę, ból zębów, a nawet jako antidotum po ukąszeniu węża.

Wśród właściwości leczniczych oleju z czarnuszki, które zostały potwierdzone ponad 800 badaniami naukowymi, wymienia się m.in.:

• działanie antyoksydacyjne – zarówno nasiona, jak i olej z czarnuszki doskonale obniżają stres oksydacyjny, co w konsekwencji pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu ciśnienia tętniczego krwi oraz tętna;
• działanie immunomodulujące – to jedna z najważniejszych właściwości olejku z czarnuszki. Produkt ten nie tylko wspiera pracę układu odpornościowego u osób z obniżoną odpornością poprzez wzrost liczby komórek odpornościowych, ale także wspiera leczenie różnego rodzaju chorób autoimmunologicznych;
• działanie przeciwalergiczne – olejek z czarnuszki to według lekarzy naturalny sposób na walkę z objawami alergii, co ma związek z zawartością tymochinonu. W przeciwieństwie do leków antyhistaminowych łagodzących katar sienny olejek z czarnuszki nie wywołuje skutków ubocznych;
• naturalne wsparcie dolegliwości układu pokarmowego – olejek z czarnuszki łagodzi takie schorzenia jak refluks, wrzody żołądka i dwunastnicy, a także zatrucie pokarmowe. Co więcej, działa on korzystnie na pracę wątroby i chroni przed bakterią Helicobacter pylori, odpowiedzialną za rozwój choroby wrzodowej;
• korzystny wpływ na spadek poziomu cholesterolu oraz cukru we krwi – dzięki tym cennym właściwościom olejku z czarnuszki może on przyczyniać się do zahamowania procesu rozwoju takich schorzeń przewlekłych jak m.in. cukrzyca typu II, miażdżyca oraz wiele chorób układu sercowo-naczyniowego;
• działanie hipotensyjne – olejek z czarnuszki może obniżyć w niewielkim stopniu ciśnienie tętnicze, dzięki czemu jest on polecany osobom zmagającym się z nadciśnieniem;
• właściwości przeciwbólowe i rozkurczowe;
• działanie przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze – olej z czarnuszki może okazać się pomocny w zwalczaniu m.in. tasiemca i owsików;
• działanie antybakteryjne;
• właściwości mukolityczne (rozrzedzające wydzielinę) – olejek z czarnuszki skraca czas leczenia chorób górnych dróg oddechowych, jak np. zapalenia oskrzeli. Dzięki substancjom zawartym w oleju oskrzela rozszerzają się i lepiej pracują, a zalegająca w nich wydzielina jest łatwiej wykrztuszana;
• potencjalne właściwości antynowotworowe – coraz więcej mówi się o tym, że olejek z czarnuszki jest w stanie zatrzymać rozwój komórek nowotworowych, a nawet je niszczyć. Jak wskazują liczne badania przeprowadzone na zwierzętach, olej z czarnuszki zmniejsza żywotność komórek nowotworu wątroby, płuc, jelita grubego, piersi czy też białaczki.

Olejek z czarnuszki – zastosowanie

Jak już wspomnieliśmy, olej z czarnuszki wyróżnia specyficzny smak, który nie każdemu przypadnie do gustu. Wielu osobom przypomina on smakiem pieprz, chociaż różnicą pomiędzy tymi substancjami jest fakt, że czarnuszka nie podrażnia błony śluzowej żołądka, dzięki czemu może być ona stosowana jako dodatek do różnych potraw, w tym m.in. sałatek, surówek czy też mięs. By złagodzić intensywny aromat czarnuszki, wystarczy połączyć go z miodem lub sokiem owocowym – wówczas olej z czarnuszki staje się znacznie mniej wyczuwalny. Co ważne, olej z czarnuszki należy spożywać wyłącznie na zimno i przechowywać w niskiej temperaturze od 5-10°C.

Olejek z czarnuszki znajduje swoje zastosowanie także w kosmetyce. Stosując go bezpośrednio na skórę, jesteśmy w stanie ochronić ją przed oparzeniami słonecznymi, a także łagodzić powstałe na niej podrażnienia lub drobne rany. Co więcej, olejek z czarnuszki stosowany na twarz może wspomóc leczenie dolegliwości dermatologicznych, takich jak np. trądzik młodzieńczy, liszaj czy też atopowe zapalenie skóry (AZS). Olejek z czarnuszki doskonale nawilża skórę twarzy, a za sprawą dużej zawartości antyoksydantów skutecznie opóźnia proces starzenia się skóry, dzięki czemu jest on polecany do codziennej pielęgnacji skóry suchej i dojrzałej. Preparat ten możemy stosować również na włosy, by móc w ten sposób łagodzić objawy łupieżu.

Olej z czarnuszki dla dzieci – dawkowanie olejku

Olej z czarnuszki to w pełni naturalny preparat, który można stopniowo wprowadzać do jadłospisu dziecka już na etapie rozszerzania jego diety. Warto zachować szczególną ostrożność na początku przygody z czarnuszką i zacząć od zaledwie kilku kropel oleju, by sprawdzić, czy maluch polubi charakterystyczny smak czarnuszki i czy nie wywoła ona u niego reakcji alergicznej.

Nieco starszym dzieciom, powyżej 1. roku życia i tym, które zaprzyjaźniły się już z aromatem czarnuszki, dawkę można zwiększyć do ¼ łyżeczki, stopniowo zwiększając ją do jednej łyżeczki w momencie, gdy dziecko ukończy 6. rok życia. Zalecane spożycie oleju z czarnuszki u dorosłych to natomiast łyżeczka przyjmowana dwa razy dziennie przed posiłkiem. Pamiętajmy, że olej z czarnuszki jest olejem spożywczym, dlatego też należy zawsze stosować go w bezpiecznych ilościach.

Olejek z czarnuszki jest zazwyczaj dobrze tolerowany zarówno przez dorosłych, jak i dzieci. Warto jednak podkreślić, że podobnie jak każdy inny produkt, może on wywołać reakcję alergiczną u przyjmujących go osób, chociaż jest to reakcja bardzo rzadko spotykana. Co więcej, z uwagi na działanie przeciwskurczowe nie jest on polecany kobietom w ciąży ze względu na potencjalne ryzyko spowolnienia lub całkowitego zatrzymania skurczów macicy.

Olej z czarnuszki – przeciwwskazania

Z cennych właściwości olejku z czarnuszki powinny zrezygnować również kobiety karmiące piersią, ponieważ zawarte w nim fitoestrogeny mogą zaburzyć prawidłowy przebieg procesu laktacji. Jak już wspomnieliśmy, olej z czarnuszki obniża ciśnienie krwi, w związku z czym nie jest on zalecany także osobom z niedociśnieniem tętniczym (hipotensją).

Autor artykułu: tech. farmaceutyczny Katarzyna Talpa