Lato sprzyja wypoczynkowi nad wodą i beztroskiemu wygrzewaniu się na słońcu. Niestety, zbyt długa ekspozycja skóry na promieniowanie ultrafioletowe może wiązać się z przykrymi konsekwencjami, w tym przede wszystkim oparzeniami słonecznymi. Skóra staje się wówczas mocno zaczerwieniona, piecze, a na jej powierzchni tworzą się charakterystyczne pęcherze. Jakie wyróżniamy stopnie oparzenia od słońca i jak powinna wyglądać pierwsza pomoc w przypadku pojawienia się objawów oparzenia słonecznego? Jak pomóc sobie w tej sytuacji domowymi sposobami?

Czym są oparzenia słoneczne?

Oparzenie słoneczne to skutek niekorzystnego i długotrwałego działania promieniowania słonecznego na naszą skórę. Warto podkreślić, że za powstawanie tego rodzaju zmian skórnych odpowiedzialne jest głównie promieniowanie ultrafioletowe UVB (krótki ultrafiolet), nazywane także promieniowaniem rumieniotwórczym. W momencie, gdy ilość promieniowania UVB osiąga taki poziom, w którym melanina (pigment odpowiedzialny za barwę naszej skóry) traci swoje zdolności ochronne przed nadmiernym promieniowaniem, dochodzi do powstania bolesnych, niejednokrotnie wysiękowych zmian skórnych.

Najbardziej narażone na oparzenie od słońca są osoby o skórze wrażliwej i podatnej na podrażnienia, a także osoby o jasnej karnacji, co jest związane z małą ilością melaniny w ich skórze. Oparzenia słoneczne powstają u nich zazwyczaj na twarzy, dekolcie i ramionach, a także w dolnej części brzucha oraz w wewnętrznej części ud.

Oparzenie słoneczne – objawy

Pierwsze objawy oparzenia słonecznego pojawiają się na skórze już po upływie 4-6 godzin od momentu nadmiernej ekspozycji ciała na promieniowanie słoneczne. Skóra staje się wówczas mocno zaczerwieniona, podrażniona i gorąca. Dotykając ciała czujemy, że skóra jest bardzo przesuszona i wrażliwa na każde, nawet najbardziej delikatne dotknięcie.

Ile trwa oparzenie słoneczne? Największe nasilenie objawów związanych z ekspozycją na promieniowanie UVB zauważalne jest po około 12-24 godzinach od zbyt intensywnych kąpieli słonecznych, a w ciągu 72 godzin większość objawów ustępuje całkowicie, pozostawiając na skórze delikatną opaleniznę.

Co ważne, jeśli mamy do czynienia z oparzeniem słonecznym o niewielkim stopniu nasilenia, proces przejścia od fazy zaczerwienienia (rumienia) do fazy brązowienia skóry lub złuszczania naskórka przebiega stosunkowo łagodnie. W przypadku oparzenia o cięższym przebiegu mogą pojawić się objawy ogólne takie jak m.in. gorączka, nudności, wymioty, bóle głowy czy też zaburzenia układu krążenia.

Stopnie oparzenia od słońca

Oparzenia słoneczne klasyfikuje się według stopnia ich ciężkości. Wyróżnia się:

• oparzenia słoneczne I stopnia – oparzenia o łagodnym przebiegu, dotyczące zewnętrznej warstwy skóry, która staje się cieplejsza i lekko zaczerwieniona. Objawy oparzenia ustępują po kilku dniach;
• oparzenia słoneczne II stopnia – obejmują naskórek i skórę wewnętrzną, prowadzą do powstania obrzęku i pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym. Ze względu na fakt, że mogą one doprowadzić do częściowej martwicy naskórka, zaleca się konsultację z lekarzem, który przepisuje odpowiednie preparaty łagodzące i gojące rany;
• oparzenia słoneczne III stopnia – dotyczą naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej oraz nerwów. W związku z uszkodzeniem receptorów czuciowych skóra nie wykazuje reakcji na dotyk, a chory czuje, jakby jego skóra była martwa. Niezbędna jest konsultacja lekarska i czasami nawet kilkunastotygodniowa terapia.

Oparzenia słoneczne – pierwsza pomoc

Z oparzeniami słonecznymi I stopnia jesteśmy w stanie poradzić sobie samodzielnie, jednak istotna jest tu szybka interwencja, by załagodzić pierwsze objawy oparzenia. Miejsce dotknięte oparzeniem należy przemyć letnią wodą i przyłożyć do niego chłodny okład. W przypadku oparzenia na większej powierzchni ciała można wziąć prysznic w letniej wodzie i stopniowo schładzać skórę – nie wolno narażać ciała na szok termiczny poprzez kąpiel w zbyt zimnej wodzie.

Czym smarować oparzenie słoneczne? Pamiętajmy przede wszystkim, by nie smarować podrażnionej skóry zbyt tłustymi, ciężkimi kremami. Po kąpieli warto natomiast posmarować ciało delikatną emulsją lub pianką o działaniu chłodzącym, łagodzącym i nawilżającym, która w swoim składzie zawiera D-pantenol (prowitaminę B5), alantoinę lub kwas hialuronowy, pomagający podczas swędzenia skóry po opalaniu. Jeżeli na skórze pojawią się bąble po poparzeniu słonecznym, nie przekłuwajmy ich i nie rozdrapujmy, ponieważ może to doprowadzić do rozwoju zakażenia w tym miejscu.

Jak złagodzić oparzenia słoneczne domowymi sposobami?

Istnieje wiele domowych sposobów na złagodzenie oparzeń słonecznych, jednak warto podkreślić, że ich zadaniem jest jedynie łagodzenie skutków oparzeń, a nie leczenie poparzonej skóry. Chociaż żaden z nich nie upora się z oparzeniem po słońcu w ciągu jednego dnia, to wiele składników naturalnych jest w stanie przyspieszyć proces gojenia i skutecznie uśmierzyć ból po oparzeniu.

Jednym z najpopularniejszych domowych sposobów na oparzenia słoneczne jest posmarowanie ciała maślanką, kefirem lub zsiadłym mlekiem, które przywraca skórze prawidłowe pH, mocno ją odżywia i natłuszcza. Silne właściwości regeneracyjne i przeciwzapalne wykazuje także sok wyciśnięty z żywego aloesu, który można stosować zamiennie z kremami łagodzącymi z aloesem. Sprawdzoną metodą jest również owsianka nakładana na poparzoną skórę. Płatki owsiane namoczone w wodzie wykazują działanie przeciwzapalne, a dodatkowo zmniejszają opuchliznę i łagodzą ból.

Z pomocą w oparzeniu od słońca przychodzą także domowe sposoby:

• „maska” z mąki ziemniaczanej i wody;
• spożywanie owoców i warzyw będących źródłem witaminy A, C i E;
• smarowanie ciała miodem;
• olejek lawendowy i z mięty pieprzowej;
• okłady z nagietka, mięty i oczaru wirginijskiego.

Co na oparzenia słoneczne u dzieci?

Dzieci są szczególnie narażone na oparzenia słoneczne, co związane jest z faktem, że do 3. roku życia ich skóra jest niemal pięciokrotnie cieńsza niż u dorosłych, wytwarza mniejszą ilość melaniny, a tkanka podskórna wciąż jest słabo rozwinięta. Co więcej, naczynia krwionośne dziecka są poszerzone, co sprawia, że oparzenia słoneczne pojawiają się u niego znacznie szybciej niż u osoby dorosłej.

Jeżeli podejrzewamy, że u dziecka doszło do oparzenia słonecznego, należy natychmiast wrócić z nim do domu i przebrać malucha w suche, czyste ubranie. Warto delikatnie schłodzić oparzone miejsce na skórze, kładąc na niej wilgotną pieluszkę tetrową, a następnie użyć preparatu chłodząco-łagodzącego. Pamiętajmy, by do momentu zagojenia się oparzenia unikać przebywania z dzieckiem na słońcu i zadbać o odpowiednie jego nawodnienie.

Oparzenia słoneczne – co robić, by się przed nimi uchronić?

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania oparzeniom od słońca jest zachowanie umiaru w korzystaniu z kąpieli słonecznych i stosowanie odpowiedniej ochrony skóry zarówno przed, w trakcie, jak i po opalaniu. Pamiętajmy o tym, by regularnie używać specjalnych kosmetyków z filtrem i nie narażać skóry na nadmierny kontakt ze słońcem w ciągu pierwszych dni opalania.

Z uwagi na fakt, że promienie słońca są najmocniejsze od godziny 10 do 15, starajmy się spędzać ten czas w zacienionym miejscu. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób z jasną karnacją, dzieci, seniorów oraz osób zażywających leki o działaniu fototoksycznym (m.in. tabletki antykoncepcyjne, leki przeciwdepresyjne i przeciwcukrzycowe). Podczas opalania chrońmy naszą głowę przed słońcem i nie zapominajmy o piciu dużych ilości wody.

Autor artykułu:
tech. farm. Katarzyna Gulewicz