Pierwsze minuty po przyjściu na świat dziecka to wielkie emocje dla jego rodziców. Jednak to właśnie w tym momencie noworodek podlega już ocenom – badane są jego parametry życiowe. Od wielu lat specjaliści posługują się sprawdzonym schematem i przyznają dziecku punkty w skali Apgar. Co kryje się za tym określeniem i w jaki sposób przebiega badanie noworodka?

Skala Apgar – co się ocenia?

Skala Apgar to dziesięciopunktowa skala, według której oceniane są czynności życiowe noworodka. Jej pomysłodawczynią była amerykańska anestezjolog Virginia Apgar. To właśnie ona na początku lat 50. XX w. przedstawiła na kongresie anestezjologów możliwy schemat badania noworodka po urodzeniu. Mimo upływu lat i zarzutów o nieobiektywność skali, jest ona wciąż stosowana.

Samo słowo „Apgar” to nie tylko nawiązanie do nazwiska pomysłodawczyni skali, ale również skrót od ocenianych pięciu czynności życiowych dziecka:

A – appearance, koloryt, zabarwienie skóry;
P – pulse, puls;
G – grimace, reakcja na bodźce;
A – activity, napięcie mięśniowe;
R – respiration, oddychanie.

Każdą z wymienionych pięciu czynności ocenia się w skali od 0 do 2, a uzyskane punkty sumuje. Zwykle badanie według skali Apgar jest wykonywane przez położną lub lekarza. Zaleca się, aby ocenianie parametrów życiowych noworodka odbywało się w jego 1., 3., 5. oraz 10. minucie życia. W praktyce bardzo często jest tak, że jeżeli dziecko zdobyło dużą ilość punktów (8-10) podczas pierwszego badania, drugie następuje w 5. minucie życia. Noworodki ze słabszymi czynnościami życiowymi są badane według schematu, a także co 5 minut aż do 20. minuty ich życia. W razie potrzeby dziecko pozostaje pod stałą obserwacją lekarzy.

Punkty przy porodzie – jak je obliczyć?

Zabarwienie skóry – jeśli dziecko jest blade i sine otrzymuje 0 punktów. Sinica obwodowa to 1 punkt, a zdrowy, różowy kolor noworodka daje mu 2 punkty w skali Apgar.

Puls – brak pulsu oznacza 0 punktów. Puls <100/min daje dziecku 1 punkt, a puls większy lub równy 100/min umożliwia przyznanie dziecku 2 punktów.

Reakcja na bodźce – jeśli dziecko podczas wycierania ręcznikiem i wkładaniem cewnika nie reaguje, dostaje 0 punktów. Słaba reakcja w postaci grymasu oznacza 1 punkt, z kolei 2 punkty są przyznawane, jeśli dziecko płacze i/lub krzyczy, kicha.

Napięcie mięśniowe – 0 punktów oznacza wiotkość, która często jest związana z wadami wrodzonymi lub niedotlenieniem dziecka. Obniżone napięcie u noworodka ocenia się 1 punktem, z kolei aktywne, prawidłowe ruchy to 2 punkty Apgar.

Czynności oddechowe – brak oznacza 0 punktów. Oddech płytki, zwolniony i nieregularny to 1 punkt w skali, z kolei prawidłowy oddech i głośny płacz i/lub krzyk ocenia się 2 punktami.

Punkty przy porodzie – wątpliwości specjalistów

Zsumowanie punktów pozwala na ocenę najważniejszych parametrów życiowych noworodka.

• Jeśli dziecko otrzymało 10 punktów, jego stan jest określany jako bardzo dobry.
• Punktacja 8-9 to stan dobry.
• Punkty 4-7 określają stan dziecka jako słaby.
• 0-3 punkty w skali Apgar – stan zły.

Mimo upływu lat, skala noworodka jest wciąż stosowana. Wielu specjalistów wymienia jednak jej wady, jednocześnie podkreślając prostotę i szybkość badania. O jakich wadach mowa? Przede wszystkim o braku obiektywności. To lekarz czy położna oceniają parametry życiowe, a analiza wyników pokazała, że niejednokrotnie skala Apgar dziecka jest subiektywnie zawyżana czy obniżana.

Przydatne produkty:
-> Mleka 0-6 miesięcy
-> Dla dzieci i niemowląt

Wysoka punktacja określa pozytywnie stan dziecka, jednak nie daje gwarancji, że jego parametry życiowe nie ulegną zmianie w niedługim czasie. Nie są one również mocną podstawą do rokowania na temat przyszłego rozwoju dziecka. Z kolei niska skala Apgar nie zawsze musi oznaczać zagrożenie zdrowia lub życia noworodka. Wiele dzieci otrzymało niską punktację, jednak rozwijało się prawidłowo. Przykładowo – problemy z oddychaniem mogą wynikać jedynie z konieczności oczyszczenia dróg oddechowych czy podania tlenu dziecku, po czym sytuacja wraca do normy. Duże wątpliwości towarzyszą również ocenianiu wcześniaków skalą Apgar. Ich parametry życiowe z reguły są nieco słabsze, a wynik badania w tej sytuacji nie jest miarodajny.

Mimo niewielkich wad, skala Apgar jest i pewnie wciąż będzie stosowana. Warto jednak pamiętać, że jej wynik nie daje jasnego sygnału co do rozwoju dziecka w przyszłości. Niekiedy jednak gorsze wyniki są skutkiem wrodzonych wad, przedwczesnego porodu czy na przykład niedotlenienia okołoporodowego. Badanie według skali pozwala na szybką reakcję lekarzy i ewentualnie przeprowadzenie dalszych, specjalistycznych badań lub uważną obserwację dziecka.

Autor artykułu:
mgr farm. Ewa Gac-Wardecka