Nerki to niezwykle ważne narządy, które są odpowiedzialne za filtrowanie krwi i produkowanie moczu. W ten sposób pomagają usunąć z organizmu zbędne produkty przemiany materii i nadmiar wody. Problem pojawia się, gdy nerki zaczynają chorować. Wówczas organizm stoi przed poważnym wyzwaniem. Jedną z częstych chorób jest zapalenie nerek. Dowiedz się więcej na jej temat.

Zapalenie nerek może mieć różne podłoże i dotyczyć różnych części tego narządu. Jakie wyróżnia się rodzaje zapalenia nerek i jak wygląda leczenie zapalenia nerek w ciąży? Jakie przyczyny ma ta choroba i jak się ona objawia? O czym świadczy ból nerek z lewej bądź prawej strony? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w naszym artykule.

Nerki – najważniejsze informacje

Nerki to parzysty narząd ulokowany w przestrzeni zaotrzewnowej jamy brzusznej, który stanowi integralną część układu moczowego. Znajdują się po obu stronach kręgosłupa na wysokości wyznaczonej przez dwa ostatnie kręgi piersiowe oraz trzy pierwsze kręgi lędźwiowe. Co ciekawe, lewa nerka znajduje się nieco wyżej niż prawa. Wynika to z faktu, że prawa jest ulokowana tuż obok wątroby – największego gruczołu w organizmie człowieka.

Jak pracują nerki?

Nerki są zbudowane z miliona komórek, które nazywa się nefronami. Każdy z nich składa się z:

• kłębuszka nerkowego – jego głównym elementem są włosowate naczynia krwionośne,
• kanalika nerkowego nazywanego także cewką nerkową.

To właśnie w tych niewielkich komórkach jest filtrowana krew. Jej odsączone składniki zostają następnie poddane procesom, na skutek których powstaje mocz spływający do miedniczek nerkowych, a stamtąd do pęcherza.

Dowiedz się więcej: Jak skutecznie dbać o nerki?

Jakie funkcje mają nerki?

Nerki często nazywane są filtrem całego organizmu. Wynika to z faktu, że przyczyniają się nie tylko do produkcji moczu, ale i:

• biorą udział w produkcji i dezaktywacji niektórych hormonów,
• odpowiadają za utrzymanie homeostazy w całym organizmie przez regulację objętości krążącej w nim krwi.

W ten sposób nerki nieustannie kontrolują stan gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej w organizmie.  Dzięki temu regulują również ciśnienie tętnicze krwi.

Co więcej, nerki pełnią funkcję wewnątrzwydzielniczą. Produkują aktywną formę witaminy D3, która jest niezbędna m.in. do zachowania dobrej kondycji kości. Dodatkowo odpowiadają za syntezę erytropoetyny, czyli hormonu stymulującego produkcję czerwonych krwinek.

Tak ważna rola nerek sprawia, że jak żaden inny narząd są narażone na działanie toksyn, a co za tym idzie – na choroby, takie jak m.in. zapalenie nerek.

Dowiedz się więcej o efektach pracy nerek z artykułu na naszym blogu: Witamina D.

Zapalenie nerek – rodzaje

Każdy z rodzajów zapalenia nerek wiąże się z nieco innym mechanizmem powstawania choroby. Co więcej, nieprawidłowości w funkcjonowaniu tego narządu mogą obejmować różne jego struktury. To z kolei ma wpływ na fakt, że wyróżnia się wiele jednostek chorobowych związanych z nerkami. Niżej prezentujemy listę dolegliwości, które  występują najczęściej.

Kłębuszkowe zapalenie nerek

Jest to duża grupa różnych chorób związanych z kłębuszkami nerkowymi, których przyczyny powstania w wielu przypadkach nie są do końca znane. Proces chorobowy rozpoczyna się zazwyczaj w kłębuszkach nerkowych, gdzie zaczynają gromadzić się przeciwciała oraz komórki zapalne, czyli leukocyty i limfocyty. Mają one tam idealne warunki do rozmnażania, co z kolei prowadzi m.in. do uszkodzenia ścian kłębuszków nerkowych. To z kolei skutkuje nieprawidłową pracą nerek.

Wyróżnia się dwa rodzaje tej choroby:

• ostre oraz przemijające kłębuszkowe zapalenie nerek – to krótkotrwały proces, który nie pozostawia nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek;
• przewlekłe kłębuszkowe zapalenia nerek – w tym przypadku proces zapalny trwa przez długi czas, dochodzi do zwłóknienia kłębuszków i stopniowego upośledzenia zdolności filtracji przez nerki.

Co istotne na kłębuszkowe zapalenie nerek najczęściej chorują mężczyźni.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

Niepowikłane ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek (OOZN) jest chorobą, która powstaje na skutek zakażenia dolnego odcinka układu moczowego. Proces zapalny dotyczy przede wszystkim układu kielichowo-miedniczkowego oraz samego miąższu nerek.

Za główną przyczynę odmiedniczkowego zapalenia nerek uważa się zakażenie bakteriami typowymi dla zapalenia układu moczowego, czyli bakterie E. Coli. Czasami także powodem choroby są drobnoustroje z grupy Klebsiella, Proteus oraz Enterococcus.

Innymi czynnikami, które sprzyjają rozwojowi tej choroby, są także:

• wady układu moczowo-płciowego,
• przerost prostaty, ciąża, cukrzyca,
• guzy pęcherza moczowego,
• duża aktywność seksualna.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek u dzieci pojawia się znacznie częściej niż u dorosłych z uwagi na inną budowę anatomiczną maluszków.

Śródmiąższowe zapalenie nerek

Śródmiąższowe zapalenie nerek jest nazywane także cewkowo-śródmiąższowym zapaleniem nerek. To schorzenie, które obejmuje stan zapalny tkanki śródmiąższowej oraz cewki nerkowej. W przebiegu choroby dochodzi do nacieku na tych strukturach przez komórki zapalne, co przyczynia się do zaburzeń prawidłowego funkcjonowania nerek. W dużej mierze choroba ta spowodowana jest:

• przyjmowaniem niektórych grup leków – np. antybiotyków, takich jak ampicylina, cyprofloksacyna, cefalosporyn,
• zakażeniem ogólnoustrojowym, a także niektórymi chorobami metabolicznymi i autoimmunologicznymi.

Gdy objawy choroby pojawiają się nagle u osób zdrowych mowa o ostrym śródmiąższowym zapaleniu nerek. Jeśli dolegliwości zostaną zignorowane, a ich przyczyna niewyjaśniona, może przerodzić się w chorobę przewlekłą. Wówczas może dojść do zwłóknienia tkanki cewkowo-śródmiąższowej i wtórnego uszkodzenia kłębuszków nerkowych. Dodatkowo u części pacjentów pojawia się niewydolność nerek. Śródmiąższowe zapalenie nerek może wystąpić u osób w każdym wieku, jednak najliczniejszą grupą chorujących są seniorzy.

Zapalenie nerek – objawy

Każdego dnia nerki człowieka przetwarzają od 120 do 150 litrów krwi, a także usuwają wraz z moczem do 2 litrów zbędnych produktów przemiany materii oraz nadmiaru wody. Kiedy ich praca zostaje zaburzona, np. na skutek zapalenia którejś ich części, nie mogą efektywnie filtrować krwi, co daje różne symptomy chorobowe.  Warto jednak pamiętać, że w zależności od rodzaju choroby, a co za tym idzie przyczyn jej powstania i struktur objętych stanem zapalnym, objawy zapalenia nerek mogą być różne.

W przypadku kłębuszkowego zapalenia nerek najczęściej pojawiające się objawy to:

• zmiany w moczu – są to np. nieprawidłowy kolor związany z obecnością erytrocytów w moczu, a także powstająca na moczu piana, która wynika z obecności białka,
• ból w lędźwiach – ból pleców przy zapaleniu nerek to częsty objaw sygnalizowany zarówno przez dorosłych, jak i dzieci, dlatego nie należy go bagatelizować,
• obrzęki, głównie w okolicach kostek lub na twarzy – może być to związane z zatrzymaniem moczu. Co ważne, objawy na twarzy są typowe głównie dla kłębuszkowego zapalenia nerek,
• ból głowy,
• nudności i wymioty,
• podwyższone ciśnienie tętnicze krwi.

Gdy rozwija się odmiedniczkowe zapalenie nerek mogą pojawić się:

• dyskomfort podczas oddawania moczu, czyli uczucie bólu i pieczenia,
• częste oddawanie mniejszych ilości moczu,
• parcie na pęcherz, któremu towarzyszą dolegliwości bólowe,
• wysoka gorączka i dreszcze,
• nudności i wymioty,
• ból pleców w okolicy lędźwiowej kręgosłupa.

Z kolei podczas śródmiąższowego zapalenia nerek występują takie objawy jak:

• ból pleców w okolicy lędźwiowej kręgosłupa po lewej bądź prawej stronie,
• gorączka lub stan podgorączkowy,
• częste oddawanie mniejszych ilości moczu,
• wysypka na skórze,
• bóle kostno-stawowe.

Warto pamiętać, że objawy, jakie dają chore nerki, nie zawsze pozwalają na postawienie jednoznacznej diagnozy co do rodzaju schorzenia, z jakim boryka się pacjent. Niektóre z powyższych objawów mogą w ogóle nie wystąpić u danego pacjenta lub mieć różne nasilenie.

Czytaj więcej: Zawroty głowy – w jakich chorobach występują? Przyczyny i leczenie

Zapalenie nerek – przyczyny

W sytuacji, gdy w organizmie rozwija się stan zapalny nerek, ich praca zostaje mocno zaburzona. Ważne w tym momencie jest szybkie postawienie diagnozy i wdrożenie leczenia, by uniknąć sytuacji, w której dojdzie do niewydolności nerek. Aby móc to zrobić, najpierw trzeba rozpoznać przyczynę dolegliwości. Istnieje wiele rodzajów zapalenia nerek, a każdy z nich może mieć zupełnie inne podłoże.

Do głównych przyczyn zapalenia nerek zalicza się jednak:

• predyspozycje genetyczne;
• niektóre infekcje, jak np. HIV oraz wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C,
• przyjmowanie leków w zbyt dużych ilościach, np. leków przeciwbólowych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), leków moczopędnych oraz niektórych antybiotyków,
• choroby metaboliczne,
• niewłaściwa praca układu immunologicznego.

Warto wspomnieć, że zapalenie nerek może się rozwinąć także w szczególnych okolicznościach takich jak np. ciąża.

Zapalenie nerek w ciąży – przyczyny i objawy

Ból nerek z prawej bądź lewej strony podczas ciąży jest objawem, który nie powinien być bagatelizowany przez ciężarne – należy go zawsze skonsultować z lekarzem. Czasami jest ono związane z rozciąganiem się więzadła macicy w trakcie ciąży, które jest mylnie interpretowane przez kobiety jako ból nerek. Jednak dolegliwości bólowe znacznie częściej świadczą o rozwoju takich schorzeń jak bakteryjne zakażenie układu moczowego, kamica nerkowa lub właśnie zapalenie nerek.

Jednym z najczęściej diagnozowanych stanów zapalnych nerek u kobiet w ciąży jest odmiedniczkowe zapalenie nerek, które pojawia się jako następstwo niewyleczonego, bakteryjnego zakażenia układu moczowego. Choroba ta objawia się:

• mocnym bólem w okolicy nerek – najczęściej jest to ból prawej nerki,
• gorączką powyżej 38°C,
• nudnościami i wymiotami,
• dreszczami,
• bólem podczas oddawania moczu,
• obecnością bakterii w moczu.

Zapalenie nerek w ciąży wymaga natychmiastowego wdrożenia terapii. W przypadku infekcji bakteryjnej niezbędna jest odpowiednio dobrana antybiotykoterapia, która nie wpływa negatywnie na płód. Warto jednak pamiętać, aby nie sięgać samodzielnie po żadne leki, a wszystkie stosowane środki na ból nerek konsultować z lekarzem.

Jednocześnie nie można bagatelizować problemu z powodu strachu przed wpływem leczenia na zdrowie ciężarnej bądź płodu. Nieleczona choroba może doprowadzić do zagrożenia zdrowia lub życia dziecka i/lub kobiety. Dlatego, jeśli ból pojawił się nagle najlepiej jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Czytaj więcej: Odwodnienie organizmu – jak zapobiegać i leczyć?

Zapalenie nerek – leczenie

Stan zapalny nerek, który nie jest leczony, może nieść ze sobą wiele poważnych konsekwencji zdrowotnych. W związku z tym tak ważna jest odpowiednia diagnostyka i dobór konkretnej metody leczenia.

Specjalista po wysłuchaniu objawów może zlecić wykonanie badania z próbek krwi w celu oceny stężenia kreatyniny i mocznika (ich podwyższone wartości mogą świadczyć o niewydolności nerek) oraz poziomu sodu, glukozy i potasu. Dodatkowo może być konieczne wykonanie USG nerek i badania posiewu moczu. Na podstawie uzyskanych wyników lekarz zleci zażywanie odpowiednich leków.

To Cię zainteresuje: Czym są limfocyty? Normy oraz obniżone i podwyższone limfocyty

Jakie leki na zapalenie nerek?

W zależności od etiologii i rodzaju choroby, lekarz rodzinny, specjalista chorób wewnętrznych lub nefrolog zaleca przyjmowanie:

• antybiotyków,
• glikokortykosteroidów,
• leków immunosupresyjnych,
• leków przeciwbólowych, zwłaszcza niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które łagodzą dolegliwości bólowe.

Ważne w leczeniu jakiejkolwiek postaci zapalenia nerek jest także systematyczne nawadnianie organizmu chorego.

Co oprócz leków na zapalenie nerek?

W przypadku, gdy doszło do powikłań w związku z zapaleniem nerek lub istnieje przeszkoda w wydalaniu moczu, konieczne jest wdrożenie leczenia nerkozastępczego. m.in. hemodializy lub dializy otrzewnowej. W skrajnych przypadkach jedynym sposobem na wyleczenie choroby jest przeszczep nerki.

Ból nerek – domowe sposoby leczenia

Ból nerek to uporczywa dolegliwość, która może negatywnie wpływać na codzienne funkcjonowanie i uniemożliwiać wykonywanie obowiązków. Dlatego wiele osób szuka domowych sposobów na leczenie zapalenia nerek. W takiej sytuacji można np.:

• przyłożyć do bolącego miejsca termofor – ciepło pomaga rozkurczać mięśnie i chwilowo łagodzi ból,
• pić zioła, których składniki wspierają procesy moczopędne. W tej grupie są np. pokrzywa, skrzyp czy lubczyk,
• spożywać żurawinę.

Jednocześnie należy pamiętać, że te sposoby nie usuną przyczyny dolegliwości, a jedynie wesprą łagodzenie objawów. Dlatego mimo stosowania domowych sposobów na ból nerek należy udać się do lekarza. Dowiedz się więcej: Ból po lewej stronie brzucha.

Zapalenie nerek – jak zapobiegać?

Chcąc zapobiec chorobom nerek, pamiętaj o:

• regularnym nawadnianiu organizmu,
• unikaniu przyjmowania leków nefrotoksycznych,
• stałym leczeniu wszelkich chorób przewlekłych (w szczególności nadciśnienia i cukrzycy).

W ten sposób zmniejszysz ryzyko zachorowania na zapalenie nerek. Pamiętaj, że jakiekolwiek dolegliwości ze strony nerek to powód do niepokoju. Jeśli nagle pojawił się ból, niezwłocznie zgłoś się do specjalisty.

Literatura:

https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.4.2.
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.8.3.
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.
https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/57153,budowa-ukladu-moczowego

Autor artykułu: tech. farm. Izabela Soroka