Sosna jest gatunkiem bardzo popularnym w naszej strefie klimatycznej a ze względu na swoje właściwości chętnie jest wykorzystywana w medycynie ludowej. Jednym z częściej  przygotowywanych wyrobów jest syrop z młodych pędów sosnowych, który warto sporządzać na przełomie kwietnia i maja, gdy pojawiają się na drzewach przyrosty bogate w cenne dla zdrowia składniki aktywne. W wielu domach przepis na syrop z młodych pędów sosny przekazywany jest z pokolenia na pokolenie, gdyż jest świetnym środkiem pomagającym podczas osłabienia organizmu oraz przeziębieniach i chorobach górnych dróg oddechowych. Jakie jeszcze właściwości zdrowotne ma syrop z pędów sosny i jak go stosować? Kto nie powinien pić syropu z pędów sosnowych? Więcej informacji na ten temat można znaleźć niżej.

Syrop z pędów sosny – właściwości

Sosna jest drzewem, które w Polsce występuje powszechnie i wykorzystywane jest do wielu celów, w tym również w lecznictwie. Sosna to roślina zimozielona, która ma długie i wąskie igły. Z sosny pozyskuje się m.in. olejek sosnowy oraz olejek terpentynowy, poza tym zainteresowaniem cieszy się też dziegieć sosnowy. W medycynie ludowej szczególnie cenione są młode pędy sosnowe, które są bogate w olejki eteryczne, które wspierają funkcjonowanie układu oddechowego i mogą być pomocne podczas walki z uciążliwym kaszlem. Syrop z pędów sosny bogaty jest również w witaminę C, która wspomaga pracę układu odpornościowego, poza tym jest silnym antyoksydantem wspierającym ochronę antywolnorodnikową organizmu. Pędy sosny swoje właściwości zawdzięczają również flawonoidom, które mają działanie przeciwutleniające oraz działają przeciwzapalnie, moczopędnie oraz rozkurczowo. To także bogate źródło naturalnych goryczy, które pozytywnie wpływają na układ pokarmowy, apetyt i trawienie i wykazują właściwości uspokajające.

Syrop z czubków sosny – działanie

Syrop sosnowy może łagodzić suchy kaszel, a oprócz tego przyczyniać się do upłynniania gęstej wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych, ułatwiając jej odkrztuszanie i poprawiając jakość wentylacji płuc. Chociaż najczęściej mowa o syropie z pędów sosny w kontekście leczenia przeziębienia, dolegliwości górnych dróg oddechowych, czy też wspomnianego kaszlu i osłabienia, ma on wiele więcej właściwości. Nie każdy wie, ale syrop z sosny ma lekkie działanie moczopędne oraz działa przeciwdrobnoustrojowo i stymuluje prawidłowe krążenie. Syrop z sosny polecany jest również, by pobudzać apetyt, a oprócz tego może działać uspokajająco i wzmacniać organizm, co może być pomocne szczególnie u rekonwalescentów. Dzięki zawartości flawonoidów syrop z czubków sosny ma też działanie rozkurczowe, a dzięki węglowodanom dodaje energii. Mikstura pozytywnie wpływa również na odporność organizmu, co jest zasługą zawartości sporych ilości witaminy C.

Na co pomaga syrop z pędów sosny?

Syrop z czubków sosny ma zastosowanie m.in. w przypadku dolegliwości związanych z nieżytem górnych dróg oddechowych. Ta mikstura jest szczególnie rekomendowana podczas osłabienia układu odpornościowego w trakcie przeziębienia. Syrop z sosny często jest podawany na kaszel czy chrypkę, ale sprawdza się również przy dolegliwościach bólowych gardła oraz przy katarze i wielu innych dolegliwościach.

Zastosowań syropu z pędów sosny jest bardzo dużo. Wykorzystać go można m.in., by wspomagać walkę z:

• bólem gardła,
• chrypką,
• kaszlem,
• katarem,
• zapaleniem gardła,
• zapaleniem oskrzeli,
• osłabieniem organizmu.

Często pada pytanie, na jaki rodzaju kaszlu można zażywać syrop sosnowy. Na kaszel suchy czy mokry sprawdzi się najlepiej? Okazuje się, że młode pędy sosnowe w syropie można wykorzystać  przy obu tych rodzajach kaszlu. W przypadku kaszlu suchego syrop z sosny działa łagodząco, hamując nieefektywny kaszel. W przypadku kaszlu mokrego sprawdzą się natomiast wykrztuśne właściwości substancji aktywnych młodych pędów sosnowych. Syrop z pędów sosny sprzyja upłynnianiu zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny, dzięki czemu pacjent  łatwiej może ją odkrztusić.

Jak zrobić syrop z sosny?

Przygotowanie syropu z pędów sosny nie jest trudne, a przepisy niejednokrotnie przekazywane są w rodzinach z pokolenia na pokolenie, gdyż jest to mikstura, którą chętnie wykorzystywały już nasze babcie. Jeśli nie wiesz, jak zrobić syrop z sosny na kaszel, z pewnością wiele podpowiedzi znajdziesz też w sieci, gdyż jest to dość popularny rodzaj przetworu. Osoby, które chcą zrobić pierwszy raz syrop z pędów sosny, przepis znajdą również w dalszej części tego artykułu. W tym miejscu jednak skupimy się na składnikach, które będą potrzebne do przygotowania mikstury. Nie jest ich dużo – potrzebne będą młode pędy sosny, cukier oraz woda. Do przygotowania syropu z pędów sosny trzeba też odpowiednio się przygotować, gdyż procedura zajmuje trochę czasu. Najbardziej czasochłonne jest zebranie młodych pędów sosnowych oraz ich obróbka – warto jednak poświęcić na to czas, by stworzyć miksturę o cennych dla zdrowia właściwościach.

Jakie pędy sosny na syrop wybrać i kiedy je zbierać?

Do przygotowania syropu potrzebne będą odpowiednie pędy sosny. Kiedy najlepiej je zbierać? Najlepszym czasem na zbieranie młodych pędów sosny jest przełom kwietnia i maja, kiedy na drzewach pojawiają się przyrosty i mają najwięcej cennych dla ludzkiego zdrowia substancji czynnych. Warto wybrać drzewa, które rosną daleko od dróg i miejskiego zgiełku. Jakie pędy sosny zbierać? Rozsądnie trzymać się zasady zbierania bocznych przyrostów drzewa, aby źle nie wpłynąć na jego wzrost. Prawidłowe przyrosty sosnowe na syrop powinny mieć jasnozielony kolor. Znajduje się na nich brązowa łupinka, która jest lepka od żywicy. Zbieramy pędy o długości 10–12 cm, ponieważ w nich znajduje się największa ilość soku. Dłuższe pędy mają już mniej cennych dla zdrowia składników odżywczych.

Do zbiorów sosnowych przyrostów dobrze się odpowiednio przygotować. Niewątpliwie pomocne będą rękawice, które zabezpieczą ręce oraz sekator, dzięki któremu najłatwiej będzie odciąć zielone części rośliny – alternatywnie można użyć ostrego noża. Pędy sosnowe najlepiej zbierać w słoneczny dzień – nie zaleca się zbierania mokrych przyrostów, gdyż łatwo wtedy o rozwój pleśni, która zniszczy syrop.

Syrop z sosny – przepis krok po kroku

W sieci można znaleźć niejeden godny uwagi przepis na syrop z młodych pędów sosny, więc najlepiej po prostu wypróbować różne mikstury i znaleźć tę, która jest dla nas najodpowiedniejsza. Jak zrobić syrop z sosny krok po kroku?

Przygotowanie syropu z sosny

• Najpierw należy w odpowiednim czasie zebrać młode pędy sosnowe oraz oczyszczenie ich z brązowych łusek, które się na nich znajdują.
• Większość przepisów na syrop z pędów sosny wskazuje, by młode przyrosty rozbić dokładnie drewnianym tłuczkiem, a następnie pociąć na mniejsze kawałki i zasypywać w słoiku warstwowo cukrem. Oznacza to, że układamy warstwę pędów sosnowych, na niej warstwę cukru w proporcji 1:1 (tej samej grubości), potem kolejną warstwę pędów i kolejną warstwę cukru, aż do zapełnienia słoików.
• Następnie można dodać odrobinę wody, po czym należy przykryć słoik gazą i zabezpieczyć go, by ta nie spadała. Słoik z syropem można też zakręcić zakrętką.
• Słoik z pędami sosnowymi i cukrem ustawiamy na nasłonecznionym parapecie i codziennie kontrolujemy, czy nie pojawia się na nim pleśń, delikatnie mieszając całość i ewentualnie dosypując cukru, jeśli wypuszczony sok nie zakrywa w całości pędów. Gdy cukier już się rozpuści, miksturę można odstawić w zacienione miejsce.
• W tej postaci należy pozostawić syrop na około 2–3 tygodnie, regularnie kontrolując zawartość słoika, mieszając miksturę i lekko dociskając pędy, aby puściły jak najwięcej soku.
• Następnie należy zlać syrop przez sitko do czystych słoików i zapasteryzować. Niektórzy nie pasteryzują syropu z sosny, gdyż zawiera on już sporo cukru, który jest naturalnym konserwantem, jednak w wielu przepisach rekomenduje się krótką pasteryzację, by mieć pewność, że mikstura będzie się dobrze przechowywać.
• Przygotowany w ten sposób syrop można przechowywać nawet rok, spożywając go w miarę zapotrzebowania.

Jeśli to osoby dorosłe będą przyjmować syrop z sosny, przepis można wzbogacić  3–4 łyżkami spirytusu. Dodajemy go przed odstawieniem słoika na 1–3 tygodnie. Dodatek ten jest alternatywny – należy wybrać taki przepis na syrop z czubków sosny, który będzie nam najbardziej odpowiadać.

W sieci można znaleźć również przepisy na gotowany syrop z sosny. Jego przygotowanie wygląda nieco inaczej. W pierwszej kolejności potrzebne jest zebranie młodych pędów sosnowych oraz ich wstępne oczyszczenie i obróbka. Później postępuje się inaczej. Procedura polega na zalaniu młodych pędów wodą i gotowaniu na niewielkim ogniu przez ok. 2 godziny. Następnie wywar odcedza się i miesza z cukrem, po czym ponownie gotuje się na niewielkim ogniu przez 2 godziny, często mieszając całość. W kwestii proporcji składników przepisy mogą się różnić. Zwykle na ok. 300 g młodych pędów sosnowych dodaje się ok. 3 szklanki wody. Na każdy litr wywaru natomiast dodaje się około 1 kg cukru. Gotowy syrop będzie mieć gęstą konsystencję i brązowy kolor – w tej postaci można zlać go do czystych słoiczków.

Jak przechowywać syrop z sosny?

Do przechowywania gotowego syropu z sosny najlepiej wykorzystać butelkę lub słoik z ciemnego szkła, a jeśli to niemożliwe, syrop warto umieścić w ciemnym miejscu. Syrop sosnowy dobrze przechowywać w chłodnej piwnicy, gdzie będzie mieć odpowiednie warunki (ciemno i chłodno). Alternatywnym miejscem jest domowa spiżarka, a ostatecznie można wykorzystać  w tym celu szafkę kuchenną, jednak lepiej, aby mikstura znajdowała się w chłodzie – wówczas będziemy mieć pewność, że zachowa swoje cenne właściwości na dłużej.

Czy syrop z sosny można podawać dzieciom?

Dzieci nie mogą przyjmować wielu medykamentów stworzonych dla dorosłych, również tych bazujących na składnikach naturalnych. Syrop z pędów sosny można, a w wielu wypadkach warto podawać dzieciom, jednak dobrze wcześniej skonsultować się w tej kwestii z lekarzem, by mieć pewność, że podawanie mikstury w danym przypadku będzie zasadne i bezpieczne. Jeśli syrop z sosny nie ma w składzie spirytusu, można (po konsultacji z lekarzem) stosować go już u młodszych dzieci, nawet po 2. roku życia, jeśli lekarz wyrazi na to zgodę. Syrop z pędów sosny dla dzieci zawsze podajemy w odpowiednich dawkach – nie zaleca się podawania go w zbyt dużych ilościach.

Jak pić syrop z sosny?

Syrop z sosny można przyjmować przez cały rok profilaktycznie. Ważne jest nie tylko to, jak zrobić syrop z pędów młodej sosny, ale również to, w jaki sposób prawidłowo go przyjmować. Syropu nie powinno się pić w nadmiernych ilościach, gdyż nie zwiększy to jego skuteczności. W ramach profilaktyki wystarczy już 1 łyżeczka syropu z młodych odrostów sosny dziennie. Można dodawać ją do wody lub wykorzystać do słodzenia herbaty. Syrop można dodawać na przykład do wody lub do herbaty. Jeśli natomiast pacjent jest chory, może zwiększyć dawkę przyjmowanego syropu z pędów sosny i przyjmować 1 łyżeczkę 3 razy na dobę.

Syrop z sosny – przeciwwskazania

Niewątpliwie syrop z młodych pędów sosny ma liczne cenne dla zdrowia właściwości. Nie jest to jednak mikstura, która może być stosowana przez każdego pacjenta. Przeciwwskazania do spożywania syropu z sosny to m.in. uczulenie na olejki eteryczne sosny zwyczajnej. Z powodu dużej zawartości cukru syropu nie powinni zażywać cukrzycy, czy też pacjenci z insulinoopornością bądź zespołem metabolicznym. Właściwości wykrztuśne pożądane przy mokrym kaszlu, nie będą jednak najlepszym rozwiązaniem u pacjentów zmagających się z krztuścem czy astmą, gdyż mogą nasilać dolegliwości.

Literatura:

• Leki z lasu. Leki z natury. Porady na zdrowie, s. 17.
• Kędzia, A., Ziółkowska-Klinkosz, M., Kędzia, A. W., Wojtaszek-Słomińska, A., Kusiak, A., Kochańska, B.,. Aktywność przeciwgrzybicza olejku sosnowego (Oleum Pini sylveris) 2012, “Postępy Fitoterapii” 4/2012, s. 211–215.
• Ożarowski A.: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy, PZWL 1982.
• Harmata K., Madeja J., Zemanek A., Zemanek B., Wybrane rodzime drzewa i krzewy w polskiej botanicznej literaturze, zwyczajach i sztuce, Wszechświat 2011.

Autor artykułu: tech. farm. Anna Onikijuk