Z problemem braku apetytu u dzieci i niemowląt zmaga się wielu rodziców, którzy martwią się, czy maluch będzie się prawidłowo rozwijał, jeśli nie otrzyma w posiłku wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Na szczęście sytuacja, w której dziecko nie chce jeść, to w większości przypadków zjawisko zupełnie normalne, które nie oznacza poważnych zmian chorobowych. Co zrobić, gdy dziecko nie chce jeść i z czego może wynikać brak apetytu u niemowląt oraz starszych dzieci?

Dziecko nie chce jeść – skąd bierze się ten problem?

Przyczyny braku apetytu u dzieci i niemowląt mogą się różnić w zależności od wieku oraz etapu rozwoju, na jakim aktualnie znajduje się nasza pociecha. Jak potwierdzają pediatrzy, osłabiony apetyt i czasowa niechęć do jedzenia to przypadłość, z którą zmagają się głównie dzieci w wieku od 2. do 5. roku życia. By zrozumieć, dlaczego tak się dzieje, warto przypomnieć sobie, jak wygląda rozwój dziecka w 1. roku jego życia. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy życia niemowlę podwaja swoją wagę urodzeniową, natomiast w 12. miesiącu życia możemy odnotować potrojenie jego masy ciała w stosunku do wagi z momentu urodzenia.

Po tym czasie zapotrzebowanie organizmu małego człowieka na składniki odżywcze nieco spada, czego dowodem jest spowolniony przyrost masy ciała – w drugim roku życia wynosi on około 2,3 kg, natomiast między 2. a 5. rokiem życia masa dziecka wzrasta średnio o 1-2 kg rocznie. To właśnie na tym etapie chęć dziecka na jedzenie również się obniża i o ile maluch jest nadal aktywny, wesoły, a jego zachowanie nie wzbudza niepokoju, to jest to zjawisko całkowicie naturalne.

Z czego jeszcze może wynikać brak apetytu u dzieci i niemowląt? Przyczyny te możemy podzielić na trzy kategorie:

• aspekty zdrowotne – przyczyną braku apetytu u malucha może być trwająca lub rozwijająca się infekcja, anemia i towarzyszący jej niedobór żelaza, obecność pasożytów w organizmie dziecka (np. owsiki), zaburzenia ze strony układu pokarmowego (zaparcia nawykowe, alergie pokarmowe, refluks żołądkowo-przełykowy, zespół jelita drażliwego), niedoczynność tarczycy lub cukrzyca;
• aspekty psychologiczne – w sytuacji, gdy dziecko jest zmuszane do jedzenia przez rodziców, rozwija się u niego niechęć do poznawania nowych i nieznanych smaków. W niektórych przypadkach dziecko nudzi się podczas posiłku lub manifestuje w ten sposób swoją niezależność, która jest typowa dla tzw. „buntu dwulatka”. Czasami natomiast za niechęć do jedzenia odpowiadają takie zaburzenia jak anoreksja lub bulimia, jak również stres towarzyszący dziecku np. przed sprawdzianem w szkole;
• aspekty kulinarne – w sytuacji, gdy w rodzinie panują nieodpowiednie nawyki żywieniowe, dziecko chętniej sięga po słodkie przekąski i słodkie napoje między posiłkami, przez co nie chce jeść pełnowartościowych posiłków. U niektórych dzieci problemem może być także zbyt monotonne menu lub nieatrakcyjny wygląd potrawy, który zniechęca malucha do jedzenia.

Brak apetytu u niemowląt i noworodków

Duży niepokój u młodych rodziców wzbudza sytuacja, w której nie starsze dziecko, a niemowlę nie chce jeść. Warto jednak zauważyć, że problemy z karmieniem u najmłodszych często wynikają z ich niedojrzałości lub stosowania nieprawidłowych technik karmienia. Jeżeli dziecko nie chce jeść piersią lub nie chce jeść z jednej piersi, warto zasięgnąć porady certyfikowanego doradcy laktacyjnego, który pokaże młodej mamie prawidłowe techniki karmienia piersią, a także podpowie, o co warto zadbać, by zapewnić i sobie i dziecku maksymalny komfort podczas karmienia.

Problemem często zgłaszanym przez rodziców są także trudności w rozszerzaniu diety dziecka o nowe produkty. Pamiętajmy jednak, że jest to dla malucha zupełnie nowa sytuacja i niejednokrotnie potrzebuje on czasu, by oswoić się z nieznanymi do tej pory smakami i konsystencjami pokarmów. Sytuacji tej nie ułatwia też ząbkowanie, które często nakłada się na okres rozszerzania diety oraz braku apetytu u dziecka. Może zdarzyć się tak, że ząbkujące dziecko nie chce jeść z butelki lub wręcz odwrotnie – nie chce przyjmować innych pokarmów niż mleko. Oba te zjawiska są normalne i wymagają od rodziców uzbrojenia się w cierpliwość.

Brak apetytu i senność u dziecka – co to może oznaczać?

Chociaż w większości przypadków obniżenie apetytu u dzieci w wieku pomiędzy 2. a 5. rokiem życia jest zjawiskiem fizjologicznym i wynika ze skoku rozwojowego lub uporu małego człowieka, to czasami problem ten może okazać się poważniejszy.

Wśród symptomów, które powinny stanowić sygnał ostrzegawczy dla rodzica małego niejadka, zalicza się:

• brak apetytu utrzymujący się przez dłuższy czas pomimo wprowadzanych zmian w menu dziecka;
• spadek masy ciała lub nieprawidłowe tempo przyrostu masy ciała zauważalne na siatkach centylowych;
• zwiększone pragnienie i częstsze oddawanie moczu;
• wzdęcia, luźne stolce ze śluzem lub krwią, które mogą świadczyć o alergiach pokarmowych, np. na białko mleka krowiego;
• niepokojący wygląd śluzówek, włosów, skóry oraz paznokci;
• podwyższona temperatura ciała;
• apatia, senność i nagły spadek energii;
• świąd w okolicy odbytu.

Nagła utrata apetytu przez dziecko, które do tej pory bez problemu przyjmowało większość posiłków, może oznaczać rozwijającą się infekcję, np. zakażenie układu moczowego, schorzenie dróg oddechowych lub zapalenie ucha środkowego. W związku z tym niezbędna jest jak najszybsza konsultacja z pediatrą, który zleci odpowiednią diagnostykę i pomoże w wykryciu przyczyny braku apetytu dziecka.

Co zrobić, gdy dziecko nie chce jeść?

Najważniejsze co powinien zrobić rodzic, którego dziecko nie chce jeść, to zachować spokój i nie zmuszać malucha do jedzenia. Jeżeli nie zauważamy żadnych niepokojących objawów u naszego dziecka, a jego samopoczucie wciąż jest bardzo dobre, to warto kierować się zasadą mówiącą o tym, że rodzic powinien decydować o tym, co je dziecko, jednak to dziecko samo podejmuje decyzję, ile z przygotowanego posiłku zje. Pamiętajmy, że jedzenie ma być dla naszej pociechy przyjemnością, dlatego też warto zrezygnować z różnego rodzaju kar lub przekupstwa w przypadku braku apetytu.

Jeżeli problem braku apetytu dotyczy starszego dziecka, warto również zwrócić uwagę, czy nie jest on spowodowany tym, że podajemy dziecku dodatkowe przekąski pomiędzy głównymi posiłkami (np. słodycze, produkty wysokoprzetworzone, soki owocowe w zbyt dużych ilościach). W sytuacji, gdy żadna z metod zachęty niejadka do przyjmowania pokarmów nie zadziała, możemy sięgnąć po preparaty apteczne, które mają na celu pobudzić łaknienie, jednak zanim podamy je dziecku, warto skonsultować problem z pediatrą, który ustali odpowiednią dawkę produktu dla naszego dziecka.

Autor artykułu: mgr farm. Ewa Gac-Wardecka