Jasne bądź ciemne „grudki” na skórze, które pojawiają się na różnych wyeksponowanych częściach ciała. Nie bolą ani nie przeszkadzają w codziennym życiu. Nie wyglądają jednak zbyt estetycznie i mogą nieco szpecić – zwłaszcza jeśli znajdują się na twarzy. O czym mowa? O włókniakach, czyli jednym z dwóch najczęściej spotykanych typów zmian skórnych. Dowiedz się, czym dokładnie są włókniaki na skórze, jak wyglądają i jak je usunąć.

Włókniaki – czym są?

Włókniaki, łac. fibroma,to zmiany skórne, które są łagodnymi, niezłośliwymi nowotworami zbudowanymi z miękkiej skóry właściwej i naskórka. Zazwyczaj mają 2–5 mm średnicy, chociaż zdarzają się także włókniaki, które są znacznie większe. Mogą być podobne do brodawek i przybierać formę grudkowatej narośli na skórze.

W większości przypadków włókniaki pojawiają się na szyi, ale zmiany te mogą występować także na twarzy – np. w okolicach nosa lub na powiekach – pod pachami, a także na dekolcie, plecach, w jamie ustnej, czy pachwinach w okolicach intymnych. U osób z nadwagą mogą pojawiać się także pod kolanami czy w zgięciach w łokciu.

Jednak niezależnie od tego, czy włókniak pojawi się na twarzy pacjenta, czy w innym miejscu na jego ciele, należy pamiętać, że nie jest to niebezpieczne. Większość włókniaków to jedynie defekt wizualny – zwłaszcza jeśli znajdują się w widocznym miejscu, np. na powiece. Ze względu na to, że są odstające, nie da się przykryć ich makijażem.

Problem mogą stanowić wyłącznie brodawki pod pachami czy w buzi. Są one narażone na ciągłe pocieranie i wilgoć. Co więcej, mogą zostać np. uszkodzone mechanicznie – np. przez maszynkę do golenia czy zęby (w przypadku włókniaków w buzi). W rezultacie może dojść do podrażnienia włókniaka i pojawienia się zaczerwienienia oraz nadwrażliwości na dotyk, a nawet do rozwoju stanu zapalnego. Dlatego w przypadku zmian pod pachami czy w jamie ustnej zaleca się wizytę u dermatologa, który zdiagnozuje zmianę, a następnie u chirurga w celu jej usunięcia. Więcej o problemach skórnych, które wymagają wizyty u lekarza, przeczytasz w artykule: Czym grozi zdrapanie pieprzyka?

Rodzaje włókniaków na skórze

 Na ciele mogą rozwinąć się dwa rodzaje zmian. Są to:

• włókniaki miękkie, którestanowią znaczną większość przypadków. Wyróżnia się trzy ich rodzaje, jednak najczęściej można spotkać się ze zmianami, które lekko wystają ponad skórę, mają kolor od cielistego po brązowy oraz pofałdowaną strukturę. W dotyku są miękkie, choć nie można ich np. wcisnąć w głąb skóry. Dotykanie ich nie sprawia bólu;
• włókniaki twarde, które zazwyczaj są owalne, mają ciemnoczerwony lub brązowy kolor i wystają ponad skórę. W dotyku są twarde, choć podczas naciskania skóry wokół mogą się kurczyć lub wpuklać w głąb ciała.

Wśród wielu osób panuje przekonanie, że twarde zmiany to włókniaki złośliwe. Nic bardziej mylnego. W większości przypadków występowanie tych guzków nie jest groźne dla zdrowia i można żyć z nimi szczęśliwie przez długie lata. Więcej informacji o zmianach na skórze przeczytasz w artykule: Nie każda ciemna plama na skórze to czerniak.

Włókniaki miękkie – jakie rodzaje wyróżniamy?

O włókniakach miękkich najczęściej mówi się, gdy na skórze pojawiają się małe, wystające ponad powierzchnię ciała uszypułowane znamiona skórne. Jednak to nie jedyny rodzaj tego łagodnego nowotworu skóry. Do tej grupy zalicza się także:

• nerwiakowłókniaki – mogą być skórne, podskórne lub splotowate, czyli rosnące w tkance podskórnej. Powstają z nerwów czaszkowych i osłonek komórek nerwowych, które obejmują narządy wewnętrzne. Co ważne, mogą ulegać złośliwych zmianom, dlatego należy stale je obserwować;
• brodawki łojotokowe – nazywa się je także rogowaceniem łojotokowym. W przeciwieństwie do kurzajek nie są wywoływane przez wirus HPV. Brodawki łojotokowe mają zazwyczaj postać brunatnych lub ciemnożółtych grudek, które wyglądają, jakby zostały przyklejone do skóry. Do tego mają chropowatą strukturę i łagodne brzegi. Co ważne, nie bolą.

Włókniaki bardzo łatwo pomylić z innymi, poważniejszymi zmianami. Dlatego po zauważeniu ich na skórze należy udać się do dermatologa. Specjalista pomoże ocenić zmiany skórne i sprawdzi, czy są one złośliwe, czy też nie.

Przyczyny występowania włókniaków na skórze

Włókniaki na szyi i innych częściach ciała pojawiają się u od 25 do 46% dorosłych, a ryzyko ich wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem. Jednak to nie jedyny czynnik, który może powodować ich powstawanie. Wśród innych przyczyn rozwoju włókniaków znajdują się:

• ciąża – pod wpływem zmian hormonalnych na skórze mogą pojawić się różne zmiany, w tym także włókniaki,
• uwarunkowania genetyczne,
• insulinooporność,
• otyłość,
• nadciśnienie tętnicze,
• dyslipidemia,
• zespół metaboliczny, czyli aterogenny profil lipidowy.

Co ważne, pojawienie się włókniaków może świadczyć o rozwoju ryzyka zachorowania np. na miażdżycę czy cukrzycę. Według badań u pacjentów, którzy mają kilkanaście lub kilkadziesiąt zmian na swoim ciele, występuje wyższy poziom cholesterolu całkowitego, glukozy czy trójglicerydów niż u osób, które nie mają włókniaków. Dlatego występowanie zmian na skórze powinno być sygnałem do tego, by wykonać niezbędne badania w kierunku chorób układu krążenia, a także wprowadzić zmiany w dotychczasowym stylu życia.

Więcej o insulinooporności przeczytasz w artykule: Insulinooporność – co to jest, przyczyny, objawy, diagnoza i leczenie.

Włókniaki – kiedy do lekarza?

Pojawienie się nowych zmian na ciele u wielu osób wywołuje strach. Tacy pacjenci czym prędzej szukają pomocy lekarza. Jednak rozwinięcie się włókniaka nie wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Taka zmiana jest niegroźna i nie wpływa negatywnie na zdrowie.

Problem pojawia się, gdy w miejscu występowania włókniaka rozwija się stan zapalny, a sama zmiana jest podrażniona, zaczerwieniona, zmieniła kolor np. na czarny lub sączy się z niej płyn. Powodem, dla którego należy zgłosić się do lekarza, jest także występowanie włókniaka wewnątrz jamy ustnej. Wówczas należy niezwłocznie umówić się na wizytę do dermatologa, który oceni charakter guzków i podejmie stosowne działania.

Do specjalisty warto udać się także wtedy, gdy włókniaki przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu lub boisz się, że je uszkodzisz. Możesz także umówić się na wizytę, jeśli uważasz, że zmiany nie wyglądają zbyt ładnie, a przez  ich obecność tracisz pewność siebie. Taka sytuacja może mieć miejsce, jeśli grudki znajdują się np. pod pachą, w miejscu zapięcia biustonosza, na powiece, brodzie, szyi czy dłoniach.

Usuwanie włókniaków – jak to zrobić?

Zastanawiasz się, jak pozbyć się włókniaków? Dermatolodzy stosują cztery sposoby ich usuwania. Są to:

• elektrokoagulacja – jest to tania, szybka i dość precyzyjna metoda usuwania włókniaków. Polega na wypaleniu warstwy skóry przy użyciu prądu elektrycznego o wysokiej częstotliwości. Po zabiegu nie występuje ból ani zbyt duże krwawienie. Istnieje jednak ryzyko, że na skórze pozostanie blizna. Elektrokoagulację najczęściej wykonuje się u osób, które mają ciemną skórę;
• krioterapia, czyli leczenie zimnem – jest to metoda zamrażania włókniaków ciekłym azotem. Jest ona mało inwazyjna i powoduje zniszczenie wszystkich niepożądanych komórek. Zaletą tego rozwiązania jest to, że w większości przypadków na skórze nie pozostaje blizna. Mogą jednak wystąpić problemy z precyzyjnym wymrożeniem zmian;
• chirurgiczne usunięcie – podczas takiego zabiegu ścina się włókniaki ponad powierzchnią skóry. Tę metodę najczęściej stosuje się, gdy grudki nie wyglądają dobrze i trzeba oddać je do badania histopatologicznego;
• laseroterapia za pomocą lasera CO2 –  to bezbolesna i szybka metoda usuwania włókniaków. Pod wpływem światła zmiana zostaje wyeliminowana, a naczynia krwionośne wokół niej szczelnie zamknięte, dzięki czemu rana nie krwawi. Jednak po zabiegu należy bezwzględnie unikać opalania przez nawet sześć miesięcy. Dlatego laseroterapię najlepiej wykonywać jesienią.

Usuwanie włókniaków tymi metodami zazwyczaj przeprowadza chirurg po uprzednim otrzymaniu skierowania od dermatologa. Jeśli zmiany występują na powiekach, wymagana jest obecność okulisty. Natomiast w przypadku grudek w jamie ustnej niezbędny jest dentysta.

Więcej informacji o krioterapii znajdziesz tutaj: Na jakie schorzenia pomaga krioterapia?

Usuwanie włókniaków w domu – czy to dobry pomysł?

Nie masz czasu na wizytę u lekarza i chcesz samodzielnie przeprowadzić usuwanie włókniaków w domu? Wśród starszych osób bardzo popularna była metoda obwiązywania zmian cienką nitką. Sznurek należało mocno zacisnąć, tak aby zatrzymać dopływ krwi do brodawki. Po czasie grudki miały same odpaść.

Dawniej stosowano także okłady z włókniny nasączonej sokiem z cytryny czy octem jabłkowym.Pod wpływem tych produktów włókniaki miały wyschnąć, a w końcu oddzielić się od ciała. Niektórzy decydowali się także odciąć zmiany ostrym nożem.

Należy jednak pamiętać, że domowe sposoby mogą być nieskuteczne, a nawet niebezpieczne dla zdrowia!

• Po pierwsze włókniaki można pomylić z brodawkami czy pieprzykami. W rezultacie usunięcie ich może być bardzo bolesne i doprowadzić do intensywnego krwawienia, które trudno zatamować. Co więcej, powstanie otwartej rany może grozić rozwinięciem się stanu zapalnego.
• Po drugie wskutek stosowania niejałowych narzędzi – np. nitki czy noża – może dojść do zakażenia rany i rozwoju stanu zapalnego. To z kolei może sprawić, że zmiana będzie nie tylko bardziej widoczna, ale także bolesna i zaczerwieniona. Z czasem może zostać zainfekowana także skóra wokół, co doprowadzi do brzydkich ropiejących ran.
• Po trzecie usuwanie włókniaków w domusprawia, że nie można zbadać zmiany pod kątem komórek nowotworowych. Wówczas istnieje ryzyko, że stracisz szansę na wykrycie np. nowotworu skóry we wczesnym stadium.

Zamiast zastanawiać się, jak usunąć włókniaki domowymi sposobami, lepiej umówić się na wizytę lekarską. Tylko wtedy będziesz mieć pewność, że zmiana zostanie potraktowana we właściwy sposób.

Warto zapoznać się także z informacjami o tym, co robić w przypadku wystąpienia trudno gojących się ran. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Sposoby na trudno gojące się rany.

Preparaty na włókniaki – czy zmiany skórne można czymś smarować?

Chirurgiczna ingerencja w skórę może budzić w wielu osobach strach. Wówczas szukają one środków, które mogłyby pomóc zwalczyć problem bez pomocy lasera czy skalpela. Wśród produktów, które znajdują się w aptece, dostępne są np. plastry na włókniaki.

Są one dość łatwe w użyciu. Wystarczy nanieść preparat za pomocą aplikatora na podstawę włókniaka, a następnie nakleić dołączony plaster. Zawarte w płynie składniki aktywne pomogą powoli zahamować dopływ krwi do zmian skórnych, co spowoduje ich stopniowe obumieranie. Po sześciu dniach należy zdjąć plaster. Włókniak powinien wówczas sam odpaść od skóry.

Plastry mogą się sprawdzić, ale tylko w przypadku, gdy zmiany:

• mają maksymalnie 3 mm średnicy i 5 mm wysokości,
• są koloru skóry,
• nie krwawią.

W innym przypadku stosowanie tych preparatów nie jest bezpieczne i może spowodować podrażnienie skóry. Co ważne, plastry mogą być używane przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.

Niektórzy sięgają także po maść ichtiolową na włókniaki. To produkt, który zawiera sulfobituminian amonu. To składnik, który wspiera procesy przeciwbakteryjne i przeciwzapalne oraz pomaga w odprowadzaniu ropy. W związku z tym jest on przeznaczony do stosowania w przypadkach wystąpienia trądziku, wyprysków czy czyraczności.

Dlatego maść ichtiolowa nie jest polecana do stosowania na włókniaki, gdyż zmiany te nie są wywoływane przez bakterie. Jej używanie nie ma sensu i nie przyniesie oczekiwanych efektów. Co więcej, może doprowadzić tylko do podrażnienia skóry. Jeśli któryś ze składników wywołuje u pacjenta reakcję alergiczną, mogą pojawić się nawet dużo poważniejsze problemy dermatologiczne.

Z włókniakami można żyć spokojnie przez długie lata. Należy jednak kontrolować ich wygląd oraz uważać, aby ich nie uszkodzić. Jeśli przeszkadzają Ci one w codziennym życiu lub powodują duży defekt wizualny, zawsze możesz umówić się na ich usunięcie u specjalisty. Wówczas wystarczy kilka minut, aby pozbyć się problemu i znów cieszyć się gładką skórą.

Autor artykułu: mgr farm. Katarzyna Butkiewicz

Bibliografia

• https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/161218,diagnostyka-czestych-niezlosliwych-guzow-skory
• https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/lista/87109,wlokniaki-miekkie
• https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a391/Wlokniaki-jamy-ustnej.html
• http://www.czytelniamedyczna.pl/4665,znacznych-rozmiarow-wlokniak-policzka-opis-przypadku.html
• https://www.termedia.pl/Wlokniaki-skory-jako-objaw-zaburzen-metabolicznych,56,27786,1,0.html
• https://podyplomie.pl/onkologia/30804,wlokniaki-jamy-ustnej-jak-nie-popelnic-bledu
• https://podyplomie.pl/medycyna/30003,lagodne-zmiany-skorne-zwiazane-z-procesem-starzenia
• https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/86981,Masc-ichtiolowa-masc