O limfocytach najczęściej słyszy się w trakcie choroby. To właśnie one odpowiadają m.in. za reakcję immunologiczną organizmu. Problem pojawia się, gdy poziom limfocytów w organizmie jest za niski lub – wręcz przeciwnie – zbyt wysoki. Wówczas koniecznie trzeba skontaktować się z lekarzem, aby zlecił odpowiednie badania krwi i ustalił przyczynę tych zmian. Dowiedz się, czym dokładnie są limfocyty.

Limfocyty – co to jest?

Limfocyty są komórkami układu odpornościowego. Zalicza się je do grona agranulocytów z grupy leukocytów, czyli białych komórek krwi. Biorą udział w swoistej, czyli komórkowej odpowiedzi immunologicznej organizmu. Oznacza to, że ich głównymi zadaniami są rozpoznawanie i zwalczanie patogenów. W związku z tym jakiekolwiek zaburzenia w ich poziomie mogą znacząco wpływać na odporność.

Limfocyty dzieli się na dwie grupy:

• limfocyty B – są wytwarzane w szpiku kostnym. Podczas reakcji organizmu na patogen w obwodowych narządach limfatycznych zmieniają się w komórki pamięci i plazmatyczne. Wyróżnia się dwa rodzaje limfocytów B. Są to B1 i B2;
• limfocyty T – powstają w czerwonym szpiku kostnym, a następnie powoli dojrzewają w grasicy. Stamtąd trafiają do narządów limfatycznych i krwi obwodowej. W krwi znajduje się pięć rodzajów limfocytów T: Tc, Th, NKT, Treg i Tγδ.

Podobne do limfocytów są komórki NK, czyli natural killer (czyli naturalni zabójcy). Są one zaliczane do nieswoistych komórek limfoidalnych i biorą udział w nieswoistej odpowiedzi odpornościowej organizmu. Pod względem wyglądu przypominają duże ziarniste limfocyty.

Limfocyty – jakie mają funkcje?

Limfocyty chronią organizm przed chorobami. Działając razem, mogą pokonać patogen, zanim dojdzie do rozwoju choroby. Jednak nie wszystkie pełnią tę samą funkcję. Każdy z nich jest odpowiedzialny za inne zadanie.

• Limfocyty B1 spontanicznie produkują przeciwciała IgM o szerokiej swoistości i jako pierwsze przystępują do walki z bakteriami, które przedostały się do organizmu. Mówi się o ich w związku z odpornością wrodzoną. Najwięcej ich występuje w okresie płodowym, przez co jest ich bardzo dużo w krwi pępowinowej. Jednak po narodzinach poziom limfocytów B1 znacznie spada. U osób dorosłych stanowią zaledwie 20% krwi obwodowej.
• Limfocyty B2 biorą udział w nabytej, czyli humoralnej odpowiedzi odpornościowej organizmu. Pod wpływem receptora, tzw. kompleksu BCR, rozpoznają patogen, prezentują go pozostałym komórkom, a następnie zaczynają produkować przeciwciała oraz cytokiny.
• Limfocyty Tc pomagają zniszczyć komórki nowotworowe i zarażone przez patogeny.
• Limfocyty Treg wydzielają cytokiny oraz pomagają hamować odpowiedź układu immunologicznego. Tym samym chronią organizm przed autoagresją, a także np. zapobiegają odrzuceniu płodu przed ciało matki.
• Limfocyty Th również produkują cytokiny i wzmacniają odpowiedź humoralną i komórkową układu odpornościowego organizmu.
• Limfocyty Tγδ są potrzebne do rozpoznawania m.in. białek szoku cieplnego, a także bakterii, pierwotniaków i wirusów. Tym samym pomagają je zwalczyć oraz zapobiegają rozwojowi stanów zapalnych i nowotworów.
• Limfocyty NKT mają właściwości limfocytów T i komórek NK.

Prawidłowe funkcjonowanie organizmu bez tych niewielkich komórek układu odpornościowego nie byłoby możliwe. Dlatego tak ważne jest, aby kontrolować ich poziom we krwi, wykonując regularnie morfologię krwi. Dzięki temu będzie można odkryć spadki w poziomie limfocytów, zanim wystąpią przykre konsekwencje ich braku w postaci obniżonej odporności czy innych problemów zdrowotnych. Więcej szczegółowych informacji o tym, od czego zależy odpowiedź immunologiczna organizmu, znajdziesz w artykule: Co obniża odporność?

Limfocyty – norma u dzieci

W przypadku dzieci istnieje kilka różnych norm zależnych od ich wieku. Pomiędzy 1. a 4. dniem życia dziecka norma WBC wynosi od 10 do 26 × 10ᶟ/μl z przewagą granulocytów. Zmiana w rozkładzie białych krwinek następuje w czwartej dobie. Wówczas liczba limfocytów rośnie, a granulocytów spada. Kolejna modyfikacja w rozkładzie następuje pomiędzy 5. a 6. rokiem życia. Wtedy liczba limfocytów spada, a granulocytów rośnie, pozostając tak na zawsze.

Więcej o odporności u dzieci znajdziesz w artykule: Rozwój odporności niemowlęcia urodzonego drogą cięcia cesarskiego – jak wspierać ten proces?

Badanie limfocytów – jak się przygotować?

Jeśli zamierzasz wykonać badanie krwi i chcesz uzyskać wiarygodne wyniki, dobrze się do tego przygotuj. Oto najważniejsze zasady:

• Nie wolno palić papierosów bezpośrednio przed badaniem.
• Nie należy pić alkoholu przez co najmniej dwa dni przed pobraniem krwi.
• Dzień przed badaniem należy powstrzymać się od wysiłku fizycznego.
• Na kilka dni przed pobraniem krwi trzeba wstrzymać się z suplementacją witaminy C lub skonsultować jej spożywanie z lekarzem.
• Przed badaniem należy być na czczo przez min. 12 godzin – w tym czasie do spożycia dozwolona jest wyłącznie woda.
• Na 15 minut przed pobraniem krwi należy usiąść i odpocząć.
• Na badanie najlepiej udać się w godzinach porannych, pomiędzy 7:30 a 10:00.

W samym laboratorium warto zachować spokój. Stres może sprawić, że trudno będzie pobrać wystarczającą ilość materiału do badań.

Dodatkowo warto uprzedzić flebotomistę, czyli technika pobierającego krew, np. o strachu przed widokiem igły czy pozyskiwaniem płynu do analizy. Wówczas specjalista skieruje pacjenta na kozetkę, aby w przypadku omdlenia uniknąć np. bolesnego upadku z fotela.

Badanie krwi na limfocyty – jak odczytywać wyniki?

Wyniki badań mają zazwyczaj postać długiej notatki, która zawiera różnorodne kilkuliterowe symbole, a obok nich umieszczone są cyfry i jednostki miary. Niektóre z nich można łatwo rozszyfrować, tak jak np. hemoglobinę, która jest oznaczona skrótem „Hb”. Inne symbole mogą jednak sprawiać trudność. 

Dobrym przykładem jest „lic”. Co znaczy ten skrót w morfologii? Podana przy nim wartość to liczba dużych niedojrzałych leukocytów, czyli komórek, które są niezdolne do skutecznej ochrony organizmu przed patogenami. Ich znaczny wzrost może świadczyć o tym, że rozwija się choroba, której skutkiem jest m.in. brak odporności, czyli np. białaczka.

Oprócz tego w badaniach można spotkać się z nazwami takimi jak:

• WBC (od angielksiego white blood count), czyli białe krwinki,
• NEU – neutrofile,
• MONO – monocyty,
• LYM – limfocyty,
• IG – młode granulocyty,
• IML – niedojrzałe limfocyty,
• ALY – atypowe limfocyty,
• IM – niedojrzałe monocyty,
• IMG – niedojrzałe granulocyty.

Istnieje także takie określenie jak AS-LYMP. To symbol, który oznacza liczbę pobudzonych limfocytów B, czyli komórek plazmatycznych, która jest wyrażona jako wartość bezwzględna lub procentowo. Dzięki temu można dowiedzieć się, jak wiele limfocytów zajmuje się produkcją przeciwciał.

Jeśli AS-LYMP jest podwyższone np. o 0,20, może to oznaczać, że rozpoczął się proces walki z jakimś patogenem.

Limfocyty poniżej normy – z czym to się wiąże?

Zmiany w liczbie białych krwinek mogą nastąpić nie tylko na skutek wieku, ale mogą mieć także związek z różnymi chorobami. Zastanawiasz się, jaki poziom limfocytów jest niepokojący? Uwagę powinna zwrócić mała liczba tych komórek układu odpornościowego. Najczęściej taką sytuację obserwuje się w przypadku infekcji wirusowej, np. po zachorowaniu na SARS-COV-2, a także grypy czy przeziębienia.

Jednak niski poziom limfocytów może wskazywać także na:

• sepsę,
• niewydolność nerek lub wątroby,
• gruźlicę,
• układowe choroby tkanki łącznej,
• sarkoidozę,
• zespół Cushinga,
• choroby nowotworowe krwi,
• anoreksję, czyli ciężkie niedożywienie,
• chłoniaka Hodgkina.

Niskie limfocyty można także zauważyć u osób po leczeniu glikokortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi, a także po chemioterapii i radioterapii oraz przeszczepie komórek krwiotwórczych.

Podwyższone limfocyty – co to oznacza?

Nie tylko niski poziom limfocytów jest powodem do zmartwień. Należy zacząć martwić się również jeżeli liczba tych komórek układu odpornościowego jest za wysoka. Taka sytuacja może świadczyć o wielu poważnych chorobach takich jak:

• odra,
• świnka,
• mononukleoza zakaźna,
• krztusiec,
• gruźlica,
• wirusowe zapalenie wątroby,
• kiła,
• toksoplazmoza,
• ostra choroba serca,
• choroba posurowicza,
• białaczka z dojrzałych limfocytów,
• zespół Felty’ego,
• chłoniak z zajęciem szpiku,
• RZS.

Dodatkowo podwyższone limfocyty u dorosłego mogą wystąpić jako reakcja na spożycie leków, a także po splenektomii, doznanych urazach bądź operacji. Dlatego ważne jest też to, aby po otrzymaniu wyników krwi nie panikować, tylko zastanowić się wspólnie z lekarzem, co mogło spowodować takie wahania w poziomie komórek układu odpornościowego. Istotny jest każdy szczegół.

Niezależnie od tego, czy limfocyty są podwyższone u dziecka, czy u dorosłego, wyniki krwi warto skonsultować z lekarzem. Specjalista oceni, czy wartości te są adekwatne do okoliczności i czy problem nie wymaga pogłębionej diagnostyki. Może także zlecić powtórzenie badania, aby wykluczyć błędy powstałe w laboratorium oraz pomóc dobrać odpowiednie preparaty wspierające odporność.

Wzmocnienie odporności – jak wesprzeć pracę limfocytów?

Prawidłowe funkcjonowanie limfocytów wpływa na cały układ odpornościowy. Dlatego bardzo ważne jest, aby odpowiednio dbać o te komórki i wspierać ich produkcję oraz dojrzewanie.

Jednym ze składników, które pomagają regulować reakcję immunologiczną organizmu, jest witamina D3. Receptory dla niej znajdują się m.in. w aktywowanych komórkach układu odpornościowego. Wspomaga ona:

• hamowanie proliferacji limfocytów B,
• regulowanie pracy limfocytów, a zwłaszcza limfocytów Treg,
• dojrzewanie komórek dendrytycznych, które odpowiadają za prezentowanie antygenu i biorą udział w reakcji odpornościowej organizmu,
• redukowanie produkcji cytokin prozapalnych, a tym samym pomaga w oddziaływaniu na pomocnicze limfocyty T,
• utrzymanie wrodzonej odporności skórnej,
• walkę z mikroorganizmu już na etapie naskórka.

Dlatego tak istotne jest stałe utrzymywanie witaminy D3 na odpowiednim poziomie.

W polskich warunkach jest to niestety nieco utrudnione, ponieważ witamina ta jest produkowana pod wpływem promieni słońca. Co więcej, specjaliści wskazują, że najlepsze warunki do wytwarzania witaminy D3 panują od marca do października w godzinach od 10 do 15. Wówczas należy przebywać na słońcu przez najmniej 15 minut dziennie i w tym czasie mieć odsłonięte podudzia oraz przedramiona (nie dotyczy to niemowląt, które należy chronić przed słońcem).

Informacje o tym, jak rozsądnie „łapać” witaminę D3, znajdziesz w tekście: Bezpieczne opalanie – sposoby na piękną opaleniznę i zdrową skórę

Niestety duża część społeczeństwa przebywa w budynkach w godzinach zalecanej ekspozycji na słońce. Zatem lekarze rekomendują, aby oprócz wystawiania skóry na promienie słoneczne regularnie przyjmować syntetyczną wersję witaminy D3. Zalecana podaż to:

• dla dzieci w wieku do 6. miesiąca życia – 400 jednostek na dobę,
• dla niemowląt pomiędzy 6. a 12. miesiącem życia – od 400 do 600 jednostek na dobę,
• dla dzieci od 1. do 10. roku życia – od 600 do 1000 jednostek na dobę,
• dla osób w wieku od 11 do 75 lat – od 800 do 2000 jednostek na dobę,
• dla seniorów powyżej 75. roku życia – od 2000 do 4000 jednostek na dobę.

Wzmożone zapotrzebowanie na witaminę D3 może wystąpić u kobiet w ciąży. Dlatego w tym okresie wskazane jest wykonywanie regularnych badań na poziom tego składnika. Dopiero na podstawie wyników lekarz może określić, jaka ilość witaminy D3 jest potrzebna. Dodatkowe informacje znajdziesz np. w artykule: Wzmocnij odporność.

Limfocyty to niewidoczni, ale bardzo ważni sprzymierzeńcy w walce o zdrowie. Dlatego warto regularnie wspierać ich produkcję oraz dojrzewanie.

Autor artykułu: mgr farm. Katarzyna Butkiewicz

Bibliografia

• https://podyplomie.pl/medycyna/23433,leukopenia-diagnostyka-roznicowa-i-leczenie
• https://www.dkms.pl/dawka-wiedzy/o-nowotworach-krwi/bialaczka
• https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/download/37815/26729
• https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.27.1.121.
• https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=92881
• https://hematoonkologia.pl/informacje-dla-chorych/materialy-ogolne/id/3692-morfologia-krwi-obwodowej-interpretacja-wyniku#WBC
• https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/jak-dbac-o-siebie-w-ciazy/limfocyty-w-ciazy-co-robic-gdy-sa-podwyzszone-lub-obnizone
• https://immuno-onkologia.pl/komorki-nk-naturalni-zabojcy-zastosowanie-w-immunoonkologii/
• https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/download/18013/14214
• http://nkjp.uni.lodz.pl/ParagraphMetadata?pid=83de311a61606552b5143162229bc664&match_start=1775&match_end=1794&wynik=135
• https://hematologia-litewska.wum.edu.pl/sites/hematologia-litewska.wum.edu.pl/files/interpretacja_wynikow_morfologii_.pptx
• https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/94227,odchylenia-w-wynikach-badan-laboratoryjnych-u-dziecka
• https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/WF_jednostki/zaklad-lab-diagnostyki-klinicznej/diet_2020%2Bwyklady_diagn.%2Bhematologiczna.pdf
• https://www.horiba.com/fileadmin/uploads/Medical-Diagnostics/Documents/InVitro/zeszyt13.pdf
• https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/138515,7-produktow-zywnosciowych-wspomagajacych-odpornosc
• https://www.liposhell.pl/images/witaminy/4._Myszka_M_-_Immunomodulacyjne_dzia%C5%82anie_witaminy_D-skompresowany.pdf
• https://www.gov.pl/attachment/ea60f32f-dea0-4acf-875d-1c6f43f3daad
• https://chc.com.pl/rola-witaminy-d-w-prawidlowym-funkcjonowaniu-ukladu-immunologicznego/