Ostuda, inaczej nazywana melanodermią, to dermatologiczna przypadłość, polegająca na pojawianiu się brązowych, asymetrycznych plam na twarzy.

Problem ten dotyczy głównie kobiet i nasila się pod wpływem promieniowania słonecznego oraz przy stosowaniu antykoncepcji. Ostuda czasami znika samoistnie, ale gdy tak się nie dzieje, jest sporo maści oraz zabiegów, które mogą złagodzić jej objawy.

“Kobiecy” problem

Na ostudę narażone są kobiety w wieku rozrodczym (głównie po 30 roku życia, po 50 rż. objawy zanikają). Czynnikiem “sprzyjającym” jest również ciemniejsza karnacja oraz częste opalanie się. Ostuda charakteryzuje się brązowymi lub szarymi plamami o nieregularnych i rozmytych kształtach. Najczęściej pojawiają się one w okolicach policzków, górnej wargi, na skroniach, podbródku, a także na czole (rzadziej na tylnych częściach ciała – np. na ramionach). 

Kiedy występuje ostuda?

Pojawienie się ostudy związane jest ze wzmożonym wydzielaniem pigmentu przez komórki pigmentowe. Produkcja pigmentu nasila się pod wpływem promieni słonecznych, a także przy stosowaniu środków antykoncepcyjnych. Nasila się również w czasie ciąży, a także przy stosowaniu leków typu enytoiny, hydantoiny oraz chlorpromazyny. Dlatego też często samoistnie plamy znikają po odstawieniu leków, antykoncepcji lub po porodzie. Ostuda pojawia się także podczas menopauzy oraz przy zaburzeniach hormonalnych. Dolegliwość ta ma podłoże głównie dermatologiczne i nie wiąże się ona ze stanem zapalnym. Plamy mogą jednak świadczyć również o chorobach wątroby lub stanach zapalnych jajników i jajowodów. Zdarza się też, że są one związane z zaburzeniami pracy tarczycy oraz nadnerczy. Zmiany skórne mogą pojawić się ponadto przy niedoborze witamin, a także przy zaburzeniach metabolicznych. Z racji zależności pomiędzy pojawieniem się ostudy a zmianami hormonalnymi dolegliwość ta u mężczyzn zdarza się stosunkowo rzadko, bo w ok. 10-20 proc. przypadków. 

Diagnoza i leczenie ostudy

Wizyta u dermatologa to pierwszy krok w przypadku, kiedy widzimy objawy ostudy. W jej rozpoznaniu pomaga lampa Wooda oraz dermatoskop (badania te są bezbolesne). Po wywiadzie odnośnie do tego, w jaki być może sposób ostuda została wywołana, lekarz ustali, jakie należy podjąć dalsze działania. Złagodzenie objawów ostudy polega bowiem głównie na używaniu preparatów odbarwiających, których bazą jest hydrochinon. Rozjaśnia on plamy na twarzy, a równocześnie nie prowadzi do przesuszenia skóry. Stosuje się także kwasy azaleinowy lub kojowy, co blokuje syntezę melaniny.

Popularne jest również używanie preparatów złuszczających z wykorzystaniem kwasu glikolowego oraz trójchlorooctowego. Wśród najnowocześniejszych rozwiązań warto wymienić m.in. laseroterapię, która prowadzi do uszkodzenia melanocytów. Nie dochodzi przy tym do zniszczenia zdrowych komórek skóry, które sąsiadują z tym przebarwionymi. Kolejną opcją jest mezoterapia z wykorzystaniem peptydów biomimetycznych, które rozjaśniają oraz rozświetlają skórę. Mniej inwazyjną, a także wartą uwagi metodą jest z kolei krioterapia. W jej trakcie dochodzi do rozpadu komórek barwnikowych (melanocyty rozpadają się w temperaturze -7°C. Po zabiegu należy chronić skórę przed promieniowaniem słonecznym.

Czego unikać, gdy dopadła nas ostuda?

Podstawą prewencji przy pojawieniu się ostudy jest ochrona skóry przed promieniami UVA i UVB. W tym celu możesz stosować kremy z wysokim filtrem (SPF 50), nawet gdy promieniowanie nie jest nasilone (jesienią i zimą). Ponadto wskazane jest ograniczenie ekspozycji na słońce, jeżeli stosujemy niektóre leki. W tym m.in. tetracykliny, sulfonamidy, cytostatyki, środki przeciwgrzybicze, przeciwbólowe i przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe, a także leki moczopędne. Warto również powstrzymać się od używania kremów z witaminami A i C, olejków i balsamów cytrusowych. Zrezygnuj również z kuracji ziołowych z wykorzystaniem m.in. dziurawca, nagietka oraz arniki. Zioła te sprawiają, że plamy przybierają na sile.