Wskaźnik anizocytozy płytek krwi (PDW) określa, jak duża liczba płytek krwi odbiega objętością od tej uznawanej za zgodną z ogólnie przyjętą normą. Wynik PDW może być pomocny w diagnostyce niektórych schorzeń, ale nigdy nie powinien być interpretowany jako parametr pojedynczy – zawsze należy interpretować go w połączeniu z innymi oznaczeniami dotyczącymi płytek krwi. Badaniem, w czasie którego oznaczane jest PDW, jest morfologia krwi. W przypadku morfologii krwi oznacza się nie tylko PDW, ale również inne parametry dotyczące liczby i wielkości trombocytów, co może być pomocne w zrozumieniu otrzymanych wyników, postawieniu diagnozy i ustaleniu ewentualnego leczenia. Co konkretnie należy wiedzieć o wskaźniku PDW i jego wynikach?

PDW – co to za badanie?

Badanie PDW jest jednym w podstawowych parametrów, które oznacza się w morfologii krwi. Ma na celu ocenę zróżnicowania płytek krwi, biorąc pod uwagę parametr, jakim jest ich objętość. PDW, czyli wskaźnik anizocytozy płytek krwi (Platelet Distribution Width), jest parametrem, którego nie powinno się na wynikach morfologii krwi lekceważyć, zwłaszcza jeśli jego wynik znacznie odbiega od określonej normy. Nie należy jednak podchodzić do niego z paniką, gdyż nie zawsze przekraczające normę PDW wiąże się z procesem chorobowym. Termin „anizocytoza” dotyczy występowania elementów krwi o wielkościach, które odbiegają od przyjętej normy. Anizocytoza trombocytów określa zatem rozpiętość wielkości płytek krwi przy ocenie mikroskopowej, czyli mówiąc prościej – wskazuje na różnice w objętościach płytek krwi z analizowanej próbki. Wynik badania określa zatem, jak duża ilość trombocytów pacjenta posiada objętość odbiegającą od ogólnie przyjętej normy.

Trombocyty, zwane również płytkami krwi, to struktury bezjądrzaste, które odpowiadają głównie za prawidłową krzepliwość krwi. To od nich zależy tworzenie się skrzeplin, gdy dojdzie do przerwania ciągłości naczynia krwionośnego. Pełnią bardzo ważną rolę w organizmie, gdyż zapobiegają wykrwawieniu się. Płytki krwi produkowane są w szpiku kostnym. Żyją krótko, bo zaledwie około 10 dni. W morfologii oznacza się różne parametry dotyczące płytek krwi, w tym ich liczbę, wielkość oraz właśnie anizocytozę, czyli zróżnicowanie objętościowe. Podczas badania próbki krwi pod mikroskopem można zauważyć zarówno płytki krwi o objętościach „normalnych”, jak i te bardzo duże i bardzo małe. Różnice między objętościami płytek krwi są naturalne i nie da się ich uniknąć, co związane jest z wieloetapowym procesem wytwarzania trombocytów, a także z ich bardzo krótką żywotnością.

Parametr PDW uważa się za mniej istotny od parametru całkowitej liczby płytek, jednak może być pomocny przy diagnostyce, zwłaszcza kiedy interpretuje się go z innymi elementami morfologii. Nieprawidłowa wartość PDW może wiązać się z zaburzeniami krzepnięcia, ale może wskazywać w niektórych przypadkach również na zespoły mieloproliferacyjne, zespoły mielodysplastyczne, czy też złośliwe nowotwory krwi. Każdorazowo diagnozę należy jednak pozostawić lekarzowi.

PDW w morfologii – kiedy warto oznaczać?

Morfologię krwi z oznaczeniem PDW najlepiej wykonywać na czczo – dobrze, aby pacjent powstrzymał się z jedzeniem przynajmniej na 8-12 godzin przed wykonaniem badania. W punkcie diagnostycznym pobierana jest krew żylna (zwykle pobierana ze zgięcia łokciowego, a konkretnie z żyły łokciowej), a wynik zazwyczaj dostępny jest jeszcze tego samego dnia lub najpóźniej dnia kolejnego. Morfologia krwi jest badaniem, które każdy pacjent powinien wykonywać profilaktycznie przynajmniej raz w roku, w celu oceny ogólnej kondycji organizmu. Morfologia nie jest wykonywana jednak wyłącznie profilaktycznie – może być zlecona przez lekarza przy podejrzeniu niektórych schorzeń, poza tym niejednokrotnie pacjenci wykonują ją na własną rękę, jeszcze przed wizytą u lekarza.

Morfologię zalecić może lekarz w przypadku niektórych dolegliwości, z którymi zgłasza się pacjent. Wyniki uzyskanych badań krwi mogą być pomocne przy dalszej diagnostyce i ustalaniu ewentualnego leczenia. Wskaźnik PDW oznaczany jest w morfologii rutynowo – nie jest to zatem badanie, które należy dokupić osobno. Morfologię krwi z PDW dobrze wykonać, jeśli pacjent ma objawy związane z nadmiernym czy też nieprawidłowym krwawieniem. Wykonuje się ją głównie w sytuacji, kiedy lekarz podejrzewa u pacjenta różnego rodzaju zaburzenia krzepnięcia krwi. Na zaburzenia krzepnięcia krwi mogą wskazywać pewne objawy, z którymi pacjenci niejednokrotnie zgłaszają się do lekarza. Mowa przede wszystkim o występujących często u pacjenta krwawieniach z nosa lub intensywnych krwawieniach miesiączkowych, a także o tendencji do powstawania siniaków (nawet po niewielkim ucisku czy uderzeniu) czy też do długotrwałego krwawienia z ran (także tych niewielkich). Wskazaniem do oznaczenia PDW są też fioletowe plamy na skórze.

Normy PDW w morfologii

Za prawidłowy wynik PDW w morfologii krwi uważany jest zakres 40-60% (6,1-11 fl). Taki wynik PDW oznacza, że 40-60% trombocytów we krwi pacjenta posiada wielkość niezgodną z normą, czyli 4-6 trombocytów z 10 występujących we krwi pacjenta odbiega swoją objętością od przyjętej normy. Wyniki poniżej 40% i powyżej 60% mogą dawać sygnał do dalszej diagnostyki, ale też nie w każdym przypadku wymagają dodatkowych badań. Faktem jest, że PDW odbiegające od normy w niektórych przypadkach może świadczyć o schorzeniach wymagających wdrożenia leczenia. Jeśli jednak jedynie wynik PDW u pacjenta jest nieprawidłowy, zazwyczaj nie jest to powodem do poszerzonej diagnostyki. Oczywiście ogólne normy mogą różnić się zależnie od laboratorium, w którym wykonywane jest oznaczenie. Na normy danego laboratorium może mieć wpływ rodzaj stosowanych sprzętów czy też metod pomiaru.

Wynik PDW w normie wskazuje na to, że pacjent najprawdopodobniej nie ma zaburzeń krzepliwości krwi. Dodatkowo powinien mieć on wówczas średnią wielkość trombocytów mieszczącą się w zakresie 7,4-10,4 fl, a także średnią ilość trombocytów mieszczącą się w zakresie 150 000 – 400 000/ µl. Trzeba jednak dodać, że PDW niskie lub PDW podwyższone przy prawidłowych pozostałych parametrach morfologii dotyczących trombocytów również nie powinny stanowić powodu do niepokoju, gdyż wówczas zwykle uznawane są za nieistotne klinicznie. Normy ustalane są dla danego procenta zdrowej populacji (95%). Pozostaje zatem też pewien procent (5%) zdrowej populacji, którego wyniki parametrów krwi nie będą mieściły się we wskazanych normach, co nie oznacza, że będą nieprawidłowe czy też związane z procesami chorobowymi. Nie zawsze zatem należy przejmować się nieprawidłowym wynikiem PDW, zwłaszcza jeśli tylko ta wartość odbiega od normy. Inna sytuacja występuje jednak wtedy, kiedy pacjent ma również niezgodne z normą wyniki MCV czy PLT – wówczas warto skonsultować się z lekarzem.

PDW – interpretacja wyników

Wyniku PDW nie powinno się nigdy interpretować jako jedynego badania. Obniżone PDW czy podwyższone PDW bez zmian w innych parametrach morfologii krwi nie ma zwykle znaczenia klinicznego. Pełny obraz sytuacji daje dopiero analiza PDW wraz z innymi oznaczeniami wykonywanymi przy badaniu morfologii krwi. Dopiero w ten sposób można prawidłowo interpretować wynik PDW. Do interpretacji otrzymanego wyniku PDW należy dodatkowo dodać między innymi wyniki PLT, czyli całkowitej ilości płytek krwi, a także MPV, czyli średniej wielkości płytek krwi. Jeśli wynik PDW jest nieprawidłowy, a dodatkowo pojawiają się odchylenia od normy w przypadku wyników MPV i PLT, może to sugerować pewne problemy zdrowotne i stanowi wskazanie do poszerzonej diagnostyki.

PDW niskie – co może oznaczać?

Jeśli u pacjenta wyjdzie PDW obniżone, a inne parametry morfologii krwi nie będą zaburzone, wynik zwykle uważany jest za nieistotny klinicznie, więc nie powinien pacjenta niepokoić. Niskie PDW nie wymaga wówczas wdrażania leczenia. Również PDW obniżone u dziecka nie powinno stanowić powodu do niepokoju, zwłaszcza jeśli pozostałe parametry morfologii są prawidłowe – oczywiście dla spokoju zawsze warto wyniki omówić z lekarzem. Inna sytuacja natomiast występuje w przypadku PDW przekraczającego normę – tu, zależnie od innych parametrów dotyczących trombocytów, można podejrzewać wiele różnorodnych schorzeń.

Podwyższone PDW – możliwe przyczyny

Przekraczające normę PDW wymaga sprawdzenia. Nie trzeba jednak od razu denerwować się tym wynikiem, gdyż do interpretacji powinno się wykorzystać również inne parametry oznaczane w morfologii, czyli wspomniane już badanie PLT oraz MPV. Jeśli tylko PDW w morfologii pacjenta jest podwyższone, zazwyczaj nie ma powodu do niepokoju.

PDW podwyższone występuje często chociażby w ciąży. Jest to naturalne następstwo zmian, które towarzyszą organizmowi kobiety spodziewającej się dziecka. Podwyższone PDW w ciąży może być też efektem niedoboru żelaza w organizmie. Anemia może być natomiast groźna dla rozwijającego się w łonie matki dziecka, dlatego w przypadku jej podejrzenia u ciężarnej należy wykonać poszerzoną diagnostykę i wdrożyć działania zaradcze. Nie tylko w ciąży podwyższony wskaźnik PDW musi wskazywać na anemię – może to również dotyczyć pacjentów, którzy nie spodziewają się dziecka.

Przekraczająca normę wartość PDW może wskazywać między innymi na:

• niedobór witaminy B12,
• wczesny etap infekcji bakteryjnej,
• obfite menstruacje,
• plamicę małopłytkową,
• przewlekłą białaczkę,
• anemię hipoplastyczną,
• niedokrwistość megaloblastyczną.

Anizocytoza trombocytów często pojawia się u pacjentów z nowotworami, osób zmagających się z chorobami krążenia, cukrzycą czy też schorzeniami układu oddechowego.

Jak interpretować anizocytozę płytek krwi?

Nieprawidłowy wynik PDW zawsze należy interpretować wraz z innymi oznaczanymi w morfologii parametrami, w tym szczególnie MPV i PLT. Wzrostowi wskaźnika anizocytozy płytek krwi (PDW) często towarzyszy wzrost współczynnika MPV, który określa średnią wielkość trombocytów. Podwyższone MPV i PDW mogą wskazywać na wiele dolegliwości ze strony organizmu, w tym chociażby na infekcję bakteryjną, plamicę małopłytkową, czy też białaczkę. Może być to też sygnał, że w organizmie rozwijają się inne nowotwory niż nowotwór krwi. Czasem jest jednak również tak, że podwyższone PDW współistnieje z obniżonym MPV, a wówczas podejrzewać można między innymi anemię, w tym anemię megaloblastyczną lub anemię aplastyczną. Taki wynik występuje też często u pacjentów po chemioterapii.

Wskaźnik anizocytozy płytek krwi (PDW) niemieszczący się w normie – kiedy do lekarza?

Nie zawsze jest tak, że pacjent wykonuje morfologię krwi na wskazanie lekarza. Badanie to często pacjenci wykonują również prywatnie, w ramach profilaktyki, czy też przy dolegliwościach, które są dla nich niepokojące. Morfologia krwi jest badaniem niedrogim, które w krótkim czasie potrafi dostarczyć wielu cennych informacji o kondycji zdrowotnej organizmu. Jaki wynik PDW w morfologii powinien skłonić pacjenta do wizyty u lekarza? Jak zaznaczono wcześniej, nie w każdym przypadku odbiegające od normy PDW stanowi powód do niepokoju. Zarówno PDW niskie, jak i PDW za wysokie nie muszą wiązać się z poważnymi schorzeniami. Jeśli jednak w morfologii pacjenta nieprawidłowo wyjdzie nie tylko wskaźnik anizocytozy trombocytów, ale również inne oznaczane w badaniu parametry, warto skonsultować się z lekarzem. W przypadku wskaźnika PDW wyniki poniżej normy nie są istotne klinicznie, ale już PDW powyżej normy, któremu towarzyszą nieprawidłowe wyniki MPV czy też PLT, może wymagać poszerzonej diagnostyki i ewentualnie wdrożenia odpowiednio dobranego leczenia.

Ostatecznie to również lekarz powinien zająć się diagnozą nieprawidłowego wyniku PDW. Jak zaznaczono wcześniej – przyczyn, w związku z którymi wskaźnik anizocytozy płytek krwi może nie mieścić się w normie, jest wiele. Dotyczyć mogą zarówno infekcji bakteryjnej, jak i anemii, czy też groźnego nowotworu krwi, poza tym w wielu przypadkach nie są istotne klinicznie. Lekarz będzie najlepiej wiedzieć, jak interpretować otrzymane wyniki i na jakie parametry szczególnie zwrócić uwagę. W razie jakichkolwiek wątpliwości, skieruje też pacjenta na badania dodatkowe, których wyniki potwierdzą lub wykluczą przypuszczenia lekarza, a także będą pomocne przy postawieniu ostatecznej diagnozy.

Literatura:

• Dembińska-Kieć , B. Solnica , J. Naskalski, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, wyd 4, Edra Urban & Partner, 2017, ISBN: 978-83-65625-50-2
• Kościelniak B., Kowalczyk P, Manda A., Sztefko K., Tomasik P.: Wpływ czynników przedanalitycznych na wynik badania morfologii krwi, Diagn Lab 2015; 51(4): 271-276
• F. Kokot, L. Hyla-Klekot, S. Kokot, Badania laboratoryjne. Zakres norm i interpretacja, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 5, 2021, ISBN: 9788320043013
• J. Wallach, Interpretacja badań laboratoryjnych, Medipage Warszawa 2011, wyd.1, ISBN 978-83-61104-38-4
• Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna. Warszawa 2014

Autor artykułu: mgr farm. Katarzyna Butkiewicz