Bóle brzucha lub podbrzusza w ciąży to powszechny problem, z jakim zmagają się przyszłe mamy. W większości przypadków takie dolegliwości są objawem fizjologicznym i nie stanowią powodu do niepokoju. Czasami jednak ból brzucha jest ważnym sygnałem, którego ciężarna nie powinna lekceważyć. Co mogą oznaczać bóle brzucha w ciąży podobne do miesiączkowych i o czym świadczą kłujące bóle brzucha w ciąży?

Bóle podbrzusza w ciąży – czy to powód do niepokoju?

Ból brzucha to pojęcie bardzo ogólne, które może być związane m.in. bólem żołądka lub podbrzusza, a także z dyskomfortem w jelitach, spowodowanym przejedzeniem lub niestrawnością. Warto zatem pamiętać, że nie każda dolegliwość bólowa, która pojawia się w obrębie jamy brzusznej, musi być powodem do niepokoju. Podobnie wygląda to w przypadku kobiet spodziewających się dziecka.

Przyszłe mamy często identyfikują bóle podbrzusza jako sygnał świadczący o niebezpieczeństwie i zbliżającym się poronieniu. U większości kobiet takie dolegliwości pojawiają się jednak już na początku ciąży i są odczuwalne aż do momentu porodu. Dlaczego tak się dzieje? Ból związany jest przede wszystkim z rozciąganiem się macicy, która zlokalizowana jest w podbrzuszu. Macica w okresie całej ciąży zwiększa swoją objętość ponad 100-krotnie, by mogła w ten sposób zmieścić w niej rozwijający się płód.

Zdarza się jednak, że bóle w dole brzucha w ciąży powinny być natychmiast skonsultowane z lekarzem. Niepokój przyszłej mamy wzbudzić musi każda sytuacja, w której bólowi brzucha towarzyszą takie objawy jak:

• plamienie lub krwawienie;
• intensywne upławy;
• gorączka i dreszcze;
• zawroty głowy, omdlenia;
• wymioty i nudności;
• ból podczas mikcji (oddawania moczu).

Bóle brzucha w ciąży – przyczyny

Jak już zostało wspomniane, bóle brzucha w ciąży w górnej części oraz w dolnej związane są głównie ze zmianami w funkcjonowaniu organizmu kobiety, które z kolei podyktowane są rozwojem płodu i naciskiem na sąsiadujące z macicą organy. Przykładem tego są bóle podbrzusza w ciąży, którym towarzyszą gazy i wzdęcia (dziecko uciska na jelita i żołądek). Z drugiej strony, jeżeli ciężarna zmaga się z bólem mięśni brzucha w ciąży i zaparciami, może mieć to związek z uciskiem płodu na jelita oraz odbyt.

Typowe dla okresu ciąży są również przeszywające bóle podbrzusza po obu stronach lub bóle wyczuwalne głęboko w pachwinie. Takie dolegliwości stanowią efekt rozciągania się więzadeł, które podtrzymują macicę w miednicy, by ułatwić w ten sposób dalszy wzrost płodu.

Wśród przyczyn bólu podbrzusza w ciąży znaleźć można również te, które mają bezpośredni wpływ na przebieg w ciąży:

• ciąża pozamaciczna – ciąża, podczas której komórka jajowa zagnieżdża się poza macicą, może być zagrożeniem dla życia matki. W pierwszych jej tygodniach kobieta może odczuwać skurcze w okolicach brzucha i ból miednicy, a także plamienie lub krwawienie;
• poronienie – poronieniu w pierwszych 20. tygodniach ciąży towarzyszy krwawienie i silny ból podbrzusza, który promieniuje na dolną część pleców;
• przedwczesny poród – ból w podbrzuszu jest spowodowany skurczami i rozszerzaniem szyjki macicy;
• przedwczesne oddzielenie się łożyska – kobieta odczuwa kłujące bóle brzucha w ciąży, ból pleców oraz skurcze i tkliwość macicy;
• infekcja dróg moczowych – oprócz bólu podbrzusza w ciąży pojawia się też ból i pieczenie podczas oddawania moczu, a także nieprzyjemny zapach moczu;
• schorzenia układu pokarmowego, jak np. wirus grypy żołądkowej, zatrucie pokarmowe, niedrożność jelit, zapalenie trzustki lub wątroby, kamienie nerkowe, zapalenie wyrostka robaczkowego.

Ból brzucha w ciąży jak na okres – co oznacza?

Ból brzucha w pierwszych dniach ciąży często związany jest z implementacją zarodka w macicy. Rosnąca macica przyszłej mamy powoli się rozciąga i coraz bardziej uciska na sąsiadujące narządy wewnętrzne. Kobiety skarżą się wówczas na kłujące bóle brzucha w ciąży, a także dolegliwości, które przypominają bóle miesiączkowe. Jest to zjawisko fizjologiczne, wywołane przez zmiany hormonalne, które związane są z zapłodnieniem.

Ból podbrzusza w ciąży – 1 trymestr

Bóle brzucha w pierwszych dniach ciąży mogą pojawić się już pomiędzy 6. a 12. dniem po zapłodnieniu, czyli dokładnie w terminie spodziewanej miesiączki. Dolegliwości te mogą być odczuwane przez kobiety przez kilka dni – panie, które nie są jeszcze świadome tego, że oczekują przyjścia na świat dziecka, mogą zatem mylić ten objaw z symptomem zbliżającej się miesiączki.

Uczucie bólu w podbrzuszu w pierwszym trymestrze ciąży wywołane jest rozciąganiem nie tylko macicy, ale także sąsiadujących z nią więzadeł oraz stawów krzyżowo-biodrowych. Chociaż na tym etapie ciąży płód jest jeszcze bardzo mały, to jego wzrost jest bardzo dynamiczny, w związku z czym macica musi przygotować odpowiednie miejsce zarówno na zarodek, jak i łożysko oraz worek owodniowy.

Warto dodać, że na dolegliwości bólowe w pierwszym trymestrze ciąży skarżą się przede wszystkim kobiety, które po raz pierwszy spodziewają się dziecka, a także te, które zmagają się z silnymi bólami miesiączkowymi. Co więcej, ból w podbrzuszu nasila się głównie podczas wysiłku, w tym m.in. podnoszenia lub przenoszenia ciężkich przedmiotów, powodując również dyskomfort w dolnym odcinku kręgosłupa.

Ból podbrzusza w ciąży – 2 trymestr

W drugim trymestrze ciąży brzuch przyszłej mamy jest już znacznie większy – na tym etapie następuje bowiem intensywny wzrost płodu oraz macicy, która powoduje coraz większy ucisk na narządy wewnętrzne. Kręgosłup ciężarnej jest mocno obciążony, w związku z czym może ona odczuwać nieprzyjemne bóle w okolicach krzyża, które z kolei promieniują do brzucha. Warto pamiętać, że na półmetku ciąży kobiece hormony wciąż szaleją, czego dowodem jest wzrost stężenia progesteronu, który spowalnia trawienie i może przyczynić się do powstania zaparć. Efektem długotrwałego zalegania stolca w jelitach są zatem bóle brzucha, którym towarzyszą wzdęcia, gazy i ogólny dyskomfort.

Mniej więcej w połowie ciąży przyszła mama zaczyna czuć ruchy dziecka. Początkowo są to delikatne kopnięcia, jednak czasami kobieta może odczuwać je również jako skurcze lub napięcie macicy. Na tym etapie warto pamiętać, że jeżeli bóle podbrzusza w ciąży są intensywne i nie ustępują po krótkim wypoczynku, należy natychmiast skonsultować się z ginekologiem, by wykluczyć potencjalne ryzyko poronienia.

Ból podbrzusza w ciąży – 3 trymestr

W trzecim trymestrze ciąży większość dolegliwości bólowych w okolicach brzucha jest spowodowana dalszym powiększaniem się macicy i rozciąganiem więzadeł, które ją podtrzymują. Ciężarne coraz częściej skarżą się na bóle w dole brzucha w ciąży, a także ból w pachwinach. Co więcej, pomiędzy 7. a 8. miesiącem ciąży kobiety zaczynają odczuwać tzw. skurcze Braxtona-Hicksa, nazywane także skurczami przepowiadającymi. Są one wyczuwalne przez przyszłą mamę, jednak niebolesne i nieregularne, dlatego też nie stanowią zagrożenia dla rozwoju dziecka. Skurcze te spowodowane są zmniejszającą się przestrzenią w macicy, w związku z tym, im bliżej porodu, tym bardziej stają się bolesne i odczuwalne przez kobietę. Warto jednak dodać, że skurcze przepowiadające są potrzebne do tego, by macica ciężarnej mogła się przygotować do porodu.

Na końcowym etapie ciąży u kobiet może rozwinąć się również stan przedrzucawkowy (gestoza), który objawia się wysokim ciśnieniem krwi i pojawieniem się białka w moczu, które z kolei powoduje bóle w dole brzucha w ciąży. Taki stan jest szczególnie niebezpieczny dla zdrowia i życia zarówno dziecka, jak i przyszłej mamy. W związku z tym, jeżeli kobieta jest blisko rozwiązania (powyżej 37. tygodnia ciąży) zaleca się przerwanie ciąży i natychmiastowe przeprowadzenie cesarskiego cięcia.

Jak widać, w większości sytuacji bóle podbrzusza w ciąży nie stanowią zagrożenia ani dla dziecka, ani dla kobiety. Na wszelki wypadek dobrze jest jednak poinformować lekarza prowadzącego o tych dolegliwościach, by wykluczyć w ten sposób ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu. Warto również pamiętać, że kobieta w ciąży nie powinna przyjmować żadnych leków rozkurczowych lub innych preparatów przeciwbólowych bez konsultacji i zalecenia lekarza.

Autor artykułu: mgr farm. Ewa Gac-Wardecka