Menopauza, nazywana także klimakterium lub okresem przekwitania, to czas, podczas którego w ciele dojrzałej kobiety dochodzi do wielu zmian hormonalnych, prowadzących do stopniowego przejścia organizmu w stan bezpłodności. W większości przypadków zmianom tym towarzyszy szereg nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak m.in. uderzenia gorąca, nieuzasadniony niepokój, czy też nadmierna potliwość. Czym dokładnie jest menopauza, ile trwa i w jaki sposób kobiety mogą pomóc sobie w tym trudnym dla nich okresie?

Co to jest menopauza?

Pod pojęciem menopauzy należy rozumieć trwałe ustanie cykli miesiączkowych w następstwie niedoczynności jajników. Zgodnie z definicją podawaną przez WHO (Światową Organizację Zdrowia), mianem menopauzy określa się ostatnią miesiączkę, po której przez co najmniej 12 miesięcy nie wystąpiło kolejne krwawienie. Należy jednak podkreślić, że zatrzymanie krwawienia w przypadku menopauzy nie jest następstwem zabiegów chirurgicznych, chorób przewlekłych, leczenia farmakologicznego, okresu ciąży lub karmienia, czy też nagłej utraty masy ciała w krótkim czasie.

Menopauza – w jakim wieku kobieta wchodzi w okres przekwitania?

Zazwyczaj okres przekwitania rozpoczyna się pomiędzy 40. a 60. rokiem życia, jednak pierwsze symptomy mogą pojawić się nawet kilkanaście lat wcześniej. Chociaż u wielu kobiet słowo „menopauza” wywołuje duży niepokój, warto pamiętać, że jest to naturalny proces fizjologiczny, którego nie możemy w żaden sposób powstrzymać. Wbrew temu, co powszechnie słyszymy, naturalne zatrzymanie miesiączki nie ma związku z tym, czy kobieta posiada dzieci i w jakim wieku je urodziła. Menopauzy nie opóźnia również długie karmienie piersią.

Polki wchodzą w wiek menopauzalny między 48. a 52. rokiem życia, jednak zdarza się, że klimakterium może rozpocząć się znacznie wcześniej, nawet przed 40. rokiem życia – mówimy wówczas o wczesnej menopauzie, na którą wpływ mają m.in. przewlekły stres, predyspozycje genetyczne, choroby autoimmunologiczne oraz nieregularny tryb życia. Stwierdzono również korelację pomiędzy krótkimi cyklami menstruacyjnymi (poniżej 28 dni) i wczesnym rozpoczęciem miesiączkowania a szybszym pojawieniem się menopauzy.

Przydatne preparaty:
-> Menopauza
-> Zwiększenie libido

Ile trwa menopauza?

Przyjęło się uważać, że menopauza to całokształt procesów towarzyszących naturalnemu zanikowi miesiączki przez kobietę. Warto jednak podkreślić, że jest to jedynie określenie momentu ostatniej miesiączki w życiu kobiety, natomiast etapy poprzedzające i następujące po tym wydarzeniu nazywa się klimakterium lub okresem przekwitania. Wyróżnia się trzy fazy tego procesu:

• premenopauza – okres, który pojawia się czasami nawet na kilka lub kilkanaście lat przed wystąpieniem menopauzy. Charakterystycznymi objawami są tu zaburzenia miesiączkowania z możliwym pojawieniem się cykli bezowulacyjnych, jak również podwyższone stężenie gonadotropin przysadkowych w surowicy (hormonu FSH i LH). Okres premenopauzalny może trwać 4 lata, a u niektórych kobiet nawet do 10 lat;

• perimenopauza – okres poprzedzający właściwą menopauzę, podczas którego u kobiety obserwuje się zmniejszoną liczbę pęcherzyków jajnikowych, spadek stężenia estrogenów i progesteronu we krwi, a także dalszy wzrost stężenia hormonu LH i FSH;

• postmenopauza – etap ten określa się mianem menopauzy właściwej, która ma miejsce w momencie, gdy dochodzi do całkowitego zatrzymania krwawienia miesiączkowego. Okres ten także wiąże się ze znacznym wzrostem hormonu LH i FSH, jak również spadkiem stężenia estrogenów i progesteronu.

Statystycznie okres przekwitania trwa około 10 lat, jednak u niektórych kobiet może przeciągnąć się nawet do 12-14 lat.

Menopauza – objawy fizyczne i psychiczne

Zmiany w czynności hormonalnej jajników powodują widoczne zmiany w stanie zdrowia oraz samopoczucia kobiety. Jednym z pierwszych objawów, które zwiastują nadchodzącą menopauzę, są zatem zaburzenia cykli miesiączkowych. Kobieta obserwuje wówczas nieregularne pojawianie się miesiączek, często zmienia się także ich przebieg – mogą być lżejsze i krótsze lub bardziej obfite i bolesne. Kolejnym typowym objawem dla okresu przekwitania, którego doświadcza nawet do 80% kobiet, są pojawiające się uderzenia gorąca, odczuwalne głównie w okolicach głowy, szyi oraz dekoltu. Zmianom tym towarzyszyć może także kołatanie serca oraz nadmierna potliwość.

Podczas menopauzy kobietom często doskwierają także takie objawy jak:
problemy ze snem i wczesne pobudki;

• problemy ze snem i wczesne pobudki;
• ból głowy oraz mięśni;
• zwiększona częstotliwość oddawania moczu i nietrzymanie moczu;
• świąd i atrofia pochwy;
• ból podczas seksu związany ze spadkiem estrogenów;
• spadek libido;
• wypadanie włosów;
• nieuzasadniony niepokój, napady płaczu, zaburzenia depresyjne;
• przewlekłe zmęczenie i rozdrażnienie.

Wiele kobiet często zastanawia się, dlaczego boli je brzuch w menopauzie. Objaw ten, podobnie jak obrzęk i ból piersi, czy też ból pleców, związany jest z wahaniami hormonalnymi – niedoborem estrogenu oraz nadmiernym uwalnianiem gonadotropin przysadkowych. Często stanowi on jedną z pierwszych oznak zbliżającego się zaniku miesiączki.

Jak sprawdzić, czy to menopauza?

Większość kobiet jest w stanie samodzielnie ocenić, czy wkraczają w okres klimakterium, biorąc pod uwagę szereg objawów fizycznych i psychicznych. Pomocne w postawieniu właściwej diagnozy są również testy paskowe na menopauzę, które opierają się na zbliżonej zasadzie działania co test ciążowy. Ich skuteczność wynosi około 99%, jednak warto zaznaczyć, że w przypadku stosowania terapii hormonalnej wynik ten może nie być wiarygodny.

Chcąc mieć pewność, że symptomy te nie są związane z innymi chorobami (np. dysfunkcjami tarczycy), warto wykonać również szereg badań laboratoryjnych:

• hormon folikulotropowego (FSH);
• hormon luteotropowego (LH);
• estradiol;
• progesteron;
• panel tarczycowy – TSH, fT3, fT4;
• lipidogram – cholesterol całkowity, HDL LDL, TG;
• poziom cukru we krwi.

Menopauza – leczenie farmakologiczne i naturalne

Chociaż objawy klimakterium są zbieżne dla większości kobiet, to przebieg tego okresu może wyglądać zupełnie inaczej u każdej z nich. Według statystyk około 2/3 kobiet zmaga się z dolegliwościami typowymi dla okresu przekwitania, przy czym u połowy z nich są one nasilone w stopniu umiarkowanym, a u połowy w stopniu ciężkim. Różny przebieg menopauzy determinuje moment, kiedy ustępują objawy menopauzy, jak również sposób leczenia zmian hormonalnych.

Kobiety, które zmagają się z bardzo nasilonymi objawami menopauzy, powinny zastanowić się nad wdrożeniem hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), która ma na celu uzupełnić niedobory hormonów i utrzymać je na stałym poziomie. Co ważne, terapia ta może także zapobiec rozwojowi takich chorób jak miażdżyca, osteoporoza, czy też choroba wieńcowa. By leczenie przyniosło zamierzone efekty, powinno trwać minimum przez 5 lat.

Jeśli symptomy klimakterium nie doskwierają kobiecie, wystarczy łagodzić je domowymi sposobami, takimi jak np.:

• picie naparów ziołowych na bazie niepokalanka pospolitego, dzięgla chińskiego, żeń-szenia syberyjskiego, czy też szałwii;
• wysypianie się;
• regularna aktywność fizyczna, w tym także ćwiczenie mięśni Kegla;
• stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety uzupełnionej o odpowiednie suplementy zawierające naturalne hormony, tzw. fitoestrogeny;
• ograniczenie stresu;
• stosowanie preparatów nawilżających do pochwy.

Menopauza to okres, który niejednokrotnie wiąże się z wieloma nieprzyjemnymi dolegliwościami ze strony kobiecego układu hormonalnego. Pamiętajmy jednak, że nie zawsze musi tak to wyglądać. Odpowiednio wczesne wdrożenie suplementacji homeopatycznej lub hormonalnej może znacząco poprawić jakość kobiecego życia i sprawić, że okres przekwitania stanie się wyjątkowym, późnym latem życia kobiety.

Autor artykułu:
mgr farm. Paweł Konończuk