Wirusowe zapalenie wątroby typu C to choroba, która często przebiega bezobjawowo, przez co wykrywana jest zupełnie przypadkowo. Warto jednak pamiętać, że nieleczone WZW typu C może prowadzić do wielu poważnych powikłań, takich jak m.in. pozapalna marskość wątroby czy też rak wątrobowokomórkowy. Jak można się zarazić WZW typu C, jak wygląda leczenie tego schorzenia i jego profilaktyka?
Produkty wspomagające w stosowaniu diety
Wirusowe zapalenie wątroby typu C – co to za choroba?
Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW typu C) to schorzenie wywoływane przez wirus HCV, czyli hepatotropowy RNA wirus należący do rodziny Flaviviridae. Wirus ten jest obecny w sześciu różnych genotypach, spośród których każdy dzieli się na podtypy. Różnicą pomiędzy poszczególnymi genotypami i ich podtypami jest to, jak wygląda ich odpowiedź na wdrożenie leczenia. W Polsce aż u 75% chorych dominuje podtyp b genotypu 1, którego odpowiedź na leczenie jest najsłabsza.
Zakażenie wirusem HCV powoduje rozwój stanu zapalnego w komórkach wątroby (hepatocytach), czego konsekwencją jest powstanie zmian o charakterze martwiczo-zapalnym. Jeżeli choroba ta trwa przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, określa się ją jako przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C. Warto dodać, że około 20-40% zakażeń wirusem HCV ustępuje po pewnym czasie samoistnie, jednak w przypadku przewlekłego WZW typu C samowyleczenie jest możliwe zaledwie u 0,02% pacjentów.
Jak szacuje WHO, na świecie żyje obecnie około 71 milionów ludzi, którzy zmagają się z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C, co daje nam około 1% populacji całego świata. W Polsce odsetek zakażonych wirusem HCV wynosi około 0,5%, co odpowiada za około 165 tysięcy osób zakażonych. Niestety, większość z tych osób nie ma świadomości o tym, że choruje na WZW typu C.
Witamina B i C - kompleks witamin
Jak można się zarazić WZW C?
Rezerwuarem wirusa HCV jest człowiek. Do transmisji zakażenia dochodzi poprzez naruszenie ciągłości tkanek oraz kontaktu uszkodzonej skóry lub błon śluzowych z materiałem skażonym – krwią, nasieniem lub innymi płynami ustrojowymi osoby zakażonej. Chociaż wirus HCV jest mniej zakaźny niż HBV, to w wielu przypadkach szerzy się wśród osób uzależnionych od dożylnych narkotyków, a także podczas zabiegów ambulatoryjnych – przetaczania zakażonej krwi lub produktów krwiopochodnych, a także w trakcie przeszczepu narządów.
Zwiększone ryzyko zakażenia wirusem HCV występuje również u pracowników służby zdrowia, którzy mogą zakazić się podczas przeprowadzania inwazyjnych procedur medycznych lub niemedycznych, w trakcie których używane były niewysterylizowane lub nieprawidłowo wysterylizowane narzędzia chirurgiczne.
Co ważne, zwiększone ryzyko transmisji wirusa HCV występuje także podczas porodu, kiedy to noworodek może zarazić się od chorej matki, a także w trakcie kontaktów seksualnych. Co ważne, do zakażenia wirusem HCV stosunkowo rzadko dochodzi w wyniku wspólnego użytkowania przedmiotów osobistych z osobą zakażoną, jak np. szczoteczki do zębów.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C – objawy
Okres inkubacji choroby może trwać od 2 tygodni nawet do 5 miesięcy. U większości pacjentów obserwuje się bezobjawowy przebieg wirusowego zapalenia wątroby typu C. U pozostałych osób objawem WZW typu C jest z reguły przewlekłe zmęczenie, któremu towarzyszy spadek nastroju, nudności, bóle brzucha, mięśni i stawów. U części pacjentów można zauważyć również powiększoną wątrobę, okresowo występującą żółtaczkę, ciemny kolor moczu oraz jasny kolor stolca.
Warto również dodać, że u pacjentów, u których WZW typu C przebiega bezobjawowo, pierwsze objawy rozwijającej się choroby mogą mieć związek z powikłaniami wirusowego zapalenia wątroby typu C, takimi jak marskość wątroby lub pozawątrobowe powikłania WZW typu C.
Badanie WZW C – jak wygląda diagnostyka choroby?
Wirus HCV stanowi jedną z najpoważniejszych przyczyn rozwoju przewlekłych chorób wątroby. W związku z tym, w sytuacji, gdy objawy występujące u pacjenta mogą wskazywać na to, że jest on chory na wirusowe zapalenie wątroby typu C, lekarz zleca wykonanie szerszej diagnostyki. Na początek lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, podczas którego ocenia potencjalne ryzyko kontaktu z wirusem HCV w ciągu poprzednich miesięcy poprzez sprawdzenie, czy pacjent:
- posiada bliski kontakt z chorymi lub mógł mieć kontakt ze skażoną krwią;
- przebywał na obszarze endemicznego występowania choroby;
- posiada bliski kontakt z dziećmi uczęszczającymi do przedszkola, żłobka lub szkoły – u dzieci do 10. roku życia zakażenie wirusem HCV przebiega zazwyczaj skąpoobjawowo lub bezobjawowo, przez co nie zawsze mamy świadomość tego, że dziecko może nas zarazić;
- miał analne kontakty seksualne z partnerem.
Pierwszym krokiem w celu zdiagnozowania WZW typu C jest wykonanie badań laboratoryjnych, a mianowicie oznaczenia przeciwciał anty-HCV, które pojawiają się we krwi po około 7 tygodniach od momentu zakażenia.
Pozytywny wynik badania świadczy o zetknięciu się z drobnoustrojem na pewnym etapie życia. Już po tygodniu od zakażenia można oznaczyć również we krwi RNA HCV (materiał genetyczny wirusa) – pozytywny wynik tego badania oraz ponad dziesięciokrotny wzrost aktywności ALT w stosunku do wielkości z poprzednich 12 miesięcy świadczy o tym, że pacjent został zakażony wirusem HCV.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C – leczenie
W momencie, gdy lekarz podejrzewa u chorego wirusowe zapalenie wątroby typu C, a badania potwierdzą tę diagnozę, konieczne jest natychmiastowe wdrożenie leczenia, które opiera się zarówno na leczeniu farmakologicznym, jak i niefarmakologicznym.
Niestety, obecnie nie istnieje żaden preparat leczniczy, który byłby w stanie całkowicie wyeliminować wirusa z organizmu chorego.
Terapia farmakologiczna opiera się na stosowaniu takich leków jak:
- pegylowany interferon alfa-2a lub alfa-2b, który charakteryzuje się dłuższym okresem półtrwania w organizmie pacjenta;
- rybawina – w ostrych zakażeniach HCV stosowany jest sam interferon, natomiast w przewlekłym WZW typu C pacjentom podaje się interferon w skojarzeniu z rybawiną;
- leki o działaniu przeciwwirusowym, które mają na celu zahamowanie rozmnażania się wirusa HCV w organizmie.
Schemat terapii oraz wybór konkretnych preparatów leczniczych jest uzależniony od kilku czynników, takich jak m.in. genotyp wirusa HCV, stopień zwłóknienia wątroby, choroby współistniejące, a także dostępność terapii refundowanych. Warto pamiętać, że jak najszybsze rozpoczęcie leczenia WZW typu C jest kluczowe dla zdrowia pacjenta, ponieważ pozwala na zmniejszenie ryzyka pojawienia się takich chorób jak nowotwór lub marskość wątroby.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C – dieta
Ważnym elementem leczenia WZW typu C jest zmiana stylu życia i wdrożenie lekkostrawnej diety, pozbawionej substancji o działaniu hepatotoksycznym (zarówno leków o działaniu hepatotoksycznym, które metabolizowane są w wątrobie, jak i alkoholu, który powoduje rozwój marskości wątroby).
Dieta chorych na wirusowe zapalenie wątroby typu C powinna składać się w 70% z węglowodanów, w 10-20% z tłuszczów oraz w 10% z białka. Zaleca się, by pacjenci unikali potraw ciężkostrawnych, smażonych, o dużej zawartości tłuszczu czy też ostro przyprawionych. Ważne jest także odpowiednie nawodnienie pacjenta, a w przypadku niedożywienia lub silnych wymiotów – wdrożenie żywienia pozajelitowego lub poprzez zgłębnik.
Dieta przy WZW typu C powinna być stosowana minimum przez okres pół roku, natomiast abstynencja alkoholowa nawet przez rok. Warto również pamiętać, że wszelkie zmiany w diecie powinny być zawsze analizowane indywidualnie w kontekście stanu zdrowia danego pacjenta.
Jak wygląda profilaktyka WZW typu C?
Na tę chwilę nie istnieje szczepionka przeciwko wirusowi HVC, w związku z czym jedyną profilaktyką WZW typu C jest unikanie czynników ryzyka zakażeń, w tym przede wszystkim:
- unikanie bezpośredniego kontaktu z krwią osoby, która potencjalnie może być zakażona wirusem HCV (podczas takich zabiegów jak piercing, robienie tatuażu lub akupunktura);
- unikanie wspólnego korzystania z przedmiotów osobistych w sytuacji, gdy mieszkamy z osobą zakażoną;
- stosowanie prezerwatywy podczas stosunków seksualnych, jeśli mamy podejrzenie, że partner jest zakażony wirusem HCV.
Autor artykułu: mgr farm. Katarzyna Butkiewicz