Dlaczego kobieta po porodzie czuje euforię, a biegacz po ukończeniu maratonu jest gotowy, by przenosić góry? W głównej mierze odpowiadają za to endorfiny, które nazywane są hormonami szczęścia. Sprawiają, że czujemy się przyjemnie, jesteśmy podekscytowani, naładowani pozytywną energią i mamy dobry humor. Jaki jest sekret endorfin? Czy jesteśmy w stanie świadomie uruchomić ich produkcję?

Endorfina: co to jest i jak działa?

Istnieje kilka rodzajów hormonów szczęścia, które powodują nasze zadowolenie. Są to serotoniny, dopaminy, oksytocyny oraz właśnie endorfiny. Te ostatnie składają się z różnego rodzaju aminokwasów peptydowych, a na organizm najbardziej wpływają te typu alfa, beta i gamma (ogółem jest ich ok. 20). To zasługa tego, że budowa endorfin zbliżona jest do m.in. morfiny. Najwięcej endorfin produkowanych jest w mózgu (w ośrodku odczuwania przyjemności) oraz rdzeniu kręgowym.

Endorfiny są dowodem na to, jak niepowtarzalny jest organizm człowieka. Ich wytwarzanie potrafi złagodzić np. ból lub stres. Hormony szczęścia odpowiadają też za regulację temperatury ciała oraz gospodarki hormonalnej, czy większą odporność. Im więcej mamy endorfin, tym większe jest nasze zadowolenie. Jednak nie jest to “substancja” uzależniająca, bo w krótkim czasie dochodzi do jej rozpadu, a więc organizm nie jest w stanie przyzwyczaić się do dłuższego działania tzw. hormonu szczęścia.

Powoduje on jednak podobne do narkotyku reakcje, czego przykładem jest entuzjazm biegacza. Podczas długotrwałego wysiłku organizm przechodzi ze spalania tlenowego na beztlenowe. Niedostatek tlenu to sytuacja stresująca dla organizmu, a tymczasem stres prowadzi do wzmożonego wydzielania endorfin. Biegacze często czują wręcz, jakby byli pod wpływem substancji psychoaktywnej. Psychika sportowców “nakręca się”, co dodatkowo zmniejsza poczucie obciążenia mięśni i stawów. Inna teoria jest taka, że wydzielanie endorfin to reakcja obronna przed stresem. Kolejnym zjawiskiem, gdzie ból zostaje zastąpiony przez uczucie zadowolenia, jest poród. Organizm kobiety na skutek intensywnego wysiłku fizycznego zapomina o nim na rzecz stanu euforii.

Hormon szczęścia – jak go wywołać?

Aktywność fizyczna to jeden z najskuteczniejszych sposobów na uruchomienie produkcji endorfin. Jest to jednak subiektywny czynnik, ponieważ u niektórych osób hormon szczęścia wydziela się po godzinnym treningu na siłowni, u innych po triathlonie, a u pozostałych po dłuższym spacerze. Natomiast seks, choć wiąże się z wysiłkiem, to w tym przypadku endorfina działa raczej w wyniku gry wstępnej, czy osiągnięcia orgazmu.

Śmiech to kolejny mechanizm, który uruchamia produkcję hormonu szczęścia. Niektórym osobom wystarczy nawet samo wyobrażenie zabawnej sytuacji. Często mówi się o tym, że jedzenie czekolady prowadzi do uczucia szczęścia, ale to nie tylko zasługa endorfiny, ale również serotoniny. Jeszcze ciekawsze jest działanie pikantnych produktów. Jedzenie ostrych potraw może wiązać się z obawami i stresem (czasami bólem). Żeby go złagodzić, organizm rozpoczyna produkcję endorfin. Jednym z przykładów jest pogryzienie papryczki chili, która zawiera kapsaicynę.

Każdy z nas potrzebuje innego bodźca, więc do poczucia euforii prowadzić może także relaks (medytacja), słuchanie ulubionej muzyki, lektura książki, zakupy, czy picie niewielkich ilości alkoholu. U niektórych osób hormon szczęścia uruchamia się podczas akupunktury, która również może wiązać się ze stresem przed bólem.

Niski poziom endorfin – co oznacza?

Podobnie jak wysoki poziom hormonu szczęścia podnosi nam nastrój, tak jego niedobór może wpływać na gorsze samopoczucie. Jednak naukowo nie udowodniono tej zależności. Niski poziom endorfin może jednak sprzyjać takim dolegliwościom i chorobom jak przewlekłe bóle głowy, depresja lub fibromialgia (nadmierna tkliwość i bolesność ciała).