Zespół niespokojnych nóg to jedna z tych chorób, których nazwa jest często wymieniana w reklamach, programach telewizyjnych czy tekstach prasowych. W dzisiejszym artykule znajdziesz garść najważniejszych informacji o syndromie niespokojnych nóg czyli RLS. Spokojnej lektury!

Zespół niespokojnych nóg – pierwsze kroki

Syndromem niespokojnych nóg (RSL – ang. Restless Legs Syndrome) nazywamy zestaw charakterystycznych objawów dotykających pozostające w bezruchu nogi. Symptomy pojawiają się najczęściej podczas snu zakłócając wypoczynek, a powstające w jego konsekwencji zmęczenie i brak energii są równie dokuczliwe co same objawy ociężałych nóg. RLS zalicza się do zaburzeń neurologicznych, dlatego to lekarzy psychiatrzy są tą grupą specjalistów, która może udzielić najbardziej dokładnych porad w tej materii. Inna nazwa syndromu to zespół Wittmaacka-Ekboma.

Jakie są przyczyny schorzenia? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Część specjalistów przypisuje mu tło genetyczne, co nie zawsze potwierdzają statystki. Inne teorie za jego powstanie obwiniają problemy w układzie połączeń między rdzeniem kręgowym a mózgiem, a więc kłopoty z dopaminą, która pełni rolę neuroprzekaźnika. Zespół niespokojnych nóg może wynikać także z deficytu żelaza, które uczestniczy w syntezie dopaminy, oraz niedoboru magnezu. Za przyczyną objawów może stać także przyjmowanie niektórych leków (np. antydepresantów lub leków przeciwpsychotycznych i histaminowych) oraz inne choroby, o czym mowa poniżej.

Grupy ryzyka RLS

Szacuje się, że na zespół niespokojnych nóg schorzenie cierpi ok. 5% społeczeństwa. Choć może pojawić ono praktycznie w każdym wieku, zagrożenie jego wystąpieniem wzrasta wraz z upływem lat, a w grupie seniorów po 60. roku zachorowalność może dochodzić nawet do 10%. Nieznacznie częściej RLS zgłaszają panie: 6 na 10 chorych to kobiety. Z problemem często zmagają przyszłe mamy, szczególnie w ostatnim trymestrze ciąży, oraz osoby, które chorują na inne dolegliwości (np. niewydolność nerek, niedobór żelaza, polineuropatie, cukrzycę), a objawy niespokojnych nóg mają u nich charakter wtórny.

Objawy syndromu niespokojnych nóg

Pacjenci, u których podejrzewa się chorobę Wittmaacka-Ekboma zgłaszają najczęściej następujące symptomy: drętwienie, mrowienie, drganie, swędzenie, pieczenie, cierpnięcie nóg. Objawy te mają najczęściej charakter opisowy, a pacjenci mogą mieć problemy ze sprecyzowaniem tego, co im dolega. Dyskomfort pojawia się w obu nogach jednocześnie i obejmuje praktycznie całą powierzchnię kończyn dolnych. W bardziej zaawansowanych przypadkach dolegliwości mogą występować również na wysokości tułowia, a nawet kończyn górnych. Co charakterystyczne, objawy pojawiają się podczas bezruchu, np. w czasie snu, przez co mogą powodować komplikacje z zaśnięciem, a nawet bezsenność. Jednak dolegliwości nie ograniczają się jedynie do snu – mogą również towarzyszyć podczas siedzenia: na kanapie, w kinie, teatrze, samolocie czy pociągu. Zazwyczaj uczcie ustępuje w momencie wykonania ruchu. Intensywność i częstotliwości symptomów RLS różni się od siebie w zależność od długości trwania choroby. Im później podjęte leczenie, tym bardziej uciążliwe dla pacjenta będą dolegliwości i terapia.

Diagnoza i leczenie

Stwierdzenie RLS bazuje przede wszystkim na dokładnym wywiadzie przeprowadzonym z pacjentem oraz wykluczeniu innych chorób (na drodze badań laboratoryjnych) i zaburzeń neurologicznych. W przypadku pozytywnej diagnozy lekarze zalecają stosowanie suplementów witaminowych uzupełniających dawki: żelaza, magnezu, witamin C oraz B6 (pirydoksyny) i B12 (kobalamina). Ważne jest, żeby sięgnąć po preparat rekomendowany przez lekarza – nie każdy bowiem suplement zawiera pożądane proporcje składników. W niektórych przypadkach terapia witaminowa może okazać się niewystarczająca. Można wtedy sięgnąć po medykamenty przepisywane na receptę, np. leki dopaminergiczne, opioidowe, przeciwpadaczkowe lub benzodiazepiny. Trzeba jednak pamiętać, że ich przyjmowanie może mieć skutki uboczne, a ich dawkowanie musi być bezwzględnie konsultowane z lekarzem. Osobom borykającym się z RLS zaleca się także ćwiczenia relaksacyjne oraz odstawienie używek – kawy i alkoholu. Syndrom niespokojnych nóg nie jest leczony u kobiet w ciąży, a jego objawy ustępują po porodzie.