Woskowina gromadząca się w uszach wielu osobom kojarzy się z brakiem higieny i koniecznością dokładnego jej usuwania. Warto jednak wiedzieć, że powstawanie żółtej woskowiny w uchu jest zjawiskiem zupełnie naturalnym, a sama wydzielina pełni funkcję ochronną dla przewodu słuchowego i błony bębenkowej. Jak zatem prawidłowo czyścić uszy, by nie podrażnić ucha zewnętrznego i środkowego? Jakich produktów używać do czyszczenia i płukania uszu, by sobie nie zaszkodzić?

Czym jest woskowina i jakie pełni funkcje?

Woskowina to gęsta wydzielina koloru lekko żółtego lub brązowego, o zróżnicowanej konsystencji i kwaśnym odczynie (pH na poziomie 5,0-5,7), co sprawia, że skutecznie hamuje rozwój bakterii w przewodzie słuchowym. Woskowina jest wydzielana w naturalny sposób przez gruczoły łojowe i potowe znajdujące się w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Zarówno wygląd, jak i ilość produkowanej woskowiny jest kwestią uwarunkowaną genetycznie. Należy jednak podkreślić, że gromadzenie się wosku w uszach jest nie tylko zjawiskiem fizjologicznym, a wręcz pożądanym ze względu na funkcje, jakie pełni w naszym organizmie.

Wśród najważniejszych funkcji woskowiny należy wymienić:
czyszczenie ucha zewnętrznego z różnego rodzaju zanieczyszczeń środowiskowych;

• ochrona uszu przed kontaktem z bakteriami i grzybami ze względu na właściwości antybakteryjne;
• oczyszczanie przewodu słuchowego z zalegających, złuszczonych komórek naskórka;
• nawilżanie przewodu słuchowego.

Czyszczenie uszu – kiedy jest potrzebne?

Chociaż przyjęło się uważać, że należy regularnie i dokładnie czyścić uszy za pomocą patyczków higienicznych, to niestety nie jest to ani skuteczny, ani bezpieczny sposób na dbanie o higienę uszu. W przypadku osób, które nie mają problemów laryngologicznych, uszy oczyszczają się same, a nadmiar wydzieliny nie powinien być w ogóle usuwany. Natura stworzyła nasz przewód słuchowy w taki sposób, by woskowina była samoistnie usuwana na zewnątrz.

Jeżeli natomiast będziemy zbyt często czyścić uszy poprzez głębokie aplikowanie patyczków higienicznych, możemy doprowadzić do nadmiernego wydzielania woskowiny. Dla organizmu jest to sygnał informujący o konieczności produkcji większej ilości wydzieliny, tak, by wnętrze ucha było stale chronione. Efektem tego może być zatkanie uszu i utworzenie tzw. korka woskowinowego.

Kto powinien zatem pamiętać o regularnym czyszczeniu uszu? Przede wszystkim mowa tu o osobach, które mają wrodzoną tendencję do nadprodukcji woskowiny, a także o tych, które noszą aparat słuchowy lub zmagają się z różnego rodzaju chorobami o podłożu dermatologicznym (np. AZS). O usuwaniu nadmiaru woskowiny z uszu powinny pamiętać także osoby z anatomicznymi nieprawidłowościami w budowie przewodu słuchowego lub regularnie stosujące zatyczki do uszu, czy też słuchawki wewnątrzuszne. Co więcej, wśród osób narażonych na nadprodukcję woskowiny są także dzieci oraz osoby starsze.

Jak wyczyścić uszy w prawidłowy i bezpieczny sposób? Czyszczenie uszu

Jeżeli nie mamy problemów z nadmiernym wydzielaniem woskowiny, wówczas do czyszczenia uszu wystarczy używać ciepłej wody oraz delikatnego detergentu o neutralnym pH (np. mydła lub żelu myjącego). Kiedy i jak myć uszy? Najlepiej robić to podczas kąpieli i używać w tym celu wody z prysznica o średnim strumieniu i niezbyt wysokiej temperaturze. Pamiętajmy, że prawidłowe czyszczenie uszu powinno obejmować wyłącznie mycie zewnętrznej części ucha, czyli małżowiny, a także usuwanie woskowiny, która wydostała się już na zewnątrz przewodu słuchowego. Możemy skorzystać wtedy z płatków kosmetycznych lub patyczków higienicznych, jednak uważając, by nie włożyć ich zbyt głęboko, wewnątrz kanału słuchowego.

W sytuacji, gdy czujemy, że woskowina zalega nam w uchu lub mamy problemy z jej nadprodukcją, warto skorzystać z preparatów, które upłynniają wydzielinę i mogą być stosowane w warunkach domowych. Wśród najpopularniejszych środków znajdziemy produkty wodne oraz olejowe w formie sprayu lub kropli, które bazują na takich składnikach jak:

• oleje roślinne (m.in. olej jojoba lub migdałowy, oliwa z oliwek);
• parafina ciekła;
• glicerol;
• środki przeciwzapalne i łagodzące (m.in. aloes, rumianek, nagietek);
• olejki o działaniu antyseptycznym (m.in. miętowy, goździkowy, cynamonowy);
• sól fizjologiczna.

Preparaty te można stosować profilaktycznie raz w tygodniu, by nie doprowadzić do powstania korka woskowinowego. Co więcej, laryngolog może zalecić ich używanie również w sytuacji, gdy konieczne jest rozmiękczenie powstałego korka, co pozwoli na łatwiejsze „wypłukanie” go z ucha.

Przydatne preparaty z apteki:

-> Spray do uszu

-> Oczyszczanie uszu

Płukanie uszu – kiedy stosować i na co należy uważać?

Niestety, nie zawsze jesteśmy w stanie samodzielnie poradzić sobie z usunięciem korka woskowinowego z ucha. W takiej sytuacji należy udać się do laryngologa, który przeprowadza zabieg płukania uszu. Warto jednak pamiętać, że w warunkach domowych również możemy go wykonać, jednak należy to robić ze szczególną starannością. Opisujemy poniżej ten proces, ale zalecamy, aby nie robić tego samemu – tylko udać się do lekarza!

Do płukania uszu w domu potrzebujemy strzykawki o pojemności około 20-30 mililitrów, od której wprowadzamy wodę o temperaturze pokojowej. Następnie siadamy wygodnie, trzymamy głowę pionowo i umieszczamy strzykawkę w uchu, kierując ją w górę i do tyłu. Strzykawkę delikatnie naciskamy, co pozwoli na powolne wprowadzanie wody do ucha. W momencie, gdy pojawi się ból, należy przerwać zabieg, podobnie jak w sytuacji, gdy po pięciokrotnym przepłukaniu ucha korek nadal nie wypłynie z wodą.

Ze względu na fakt, że samodzielne płukanie uszu może doprowadzić do perforacji błony bębenkowej, zalecane jest, by zabieg ten przeprowadzać u laryngologa. Przed jego wykonaniem lekarz jest w stanie ocenić, czy nasze uszy są zdrowe i czy za uczucie zalegania woskowiny nie odpowiada np. infekcja ucha. Sam zabieg jest w pełni bezpieczny, bezbolesny i krótki – trwa zaledwie kilka minut.

Jak czyścić uszy niemowlaka?

Czyszczenie uszu niemowlaka wygląda podobnie jak w przypadku dorosłych. Powszechnie stosowane patyczki higieniczne należy stosować wyłącznie do zbierania woskowiny z małżowiny usznej. Do usuwania i rozpuszczania nadmiaru wydzieliny warto wykorzystać natomiast specjalne krople do uszu lub preparaty w sprayu, które są przeznaczone dla dzieci od 1. dnia życia. Tego typu środki można stosować 1-2 razy w tygodniu.

Higienę uszu niemowlaka, jak również dziecka, starszego warto przeprowadzać podczas kąpieli. Uszy dziecka delikatnie myjemy, uważając jednak, by nie zanurzać uszu w wodzie. Następnie osuszamy je za pomocą patyczka (jedynie na zewnątrz ucha), a na koniec wycieramy małżowinę rogiem ręcznika.

Czyszczenie uszu to jedna z najważniejszych czynności higienicznych, o których powinniśmy pamiętać każdego dnia. Zwracajmy jednak uwagę na to, by robić to prawidłowo, bez ingerowania wewnątrz kanału słuchowego. W sytuacji, gdy czujemy, że zabiegi domowe są niewystarczające, a woskowina utrudnia codzienne funkcjonowanie, warto udać się do laryngologa, który w bezpieczny sposób usuwa jej nadmiar z uszu.

Autor artykułu:
mgr farm. Mariusz Kamiński