Odra jest bardzo poważną chorobą zakaźną. Dotyczy głównie wieku dziecięcego, ale występuje również u dorosłych, którzy nie zostali wcześniej zaszczepieni. Niedoleczona często prowadzi do niebezpiecznych powikłań. Sprawdźmy, jakie są jej objawy i jak się przed odrą ochronić.

Co to jest odra i czy należy się obawiać zachorowania?

Odra to dość szybko rozprzestrzeniająca się choroba zakaźna, wywołana przez wirus odry z rodziny Paramyxoviridae. Mimo że klasyfikuje się ją jako chorobę wieku dziecięcego, to zapadają na nią także osoby dorosłe. Co istotne, u dorosłych najczęściej ma dość ciężki przebieg. Wyjątkowe zagrożenie stanowi zaś dla kobiet w ciąży. Warto pamiętać, że z powodu odry umiera 1 chory na 1000.

Zarazić się odrą można naprawdę łatwo, ponieważ wirus przenosi się drogą kropelkową i jest bardzo silny. Może na nią zachorować ponad 90% osób niezaszczepionych, które miały kontakt z chorym. Do organizmu wirus odry dostaje się przez jamę nosowo-gardłową. Chory może zakażać nawet 4 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów oraz 4 dni już po wystąpieniu charakterystycznej wysypki. Z kolei czas inkubacji wirusa, a więc od chwili zakażenia do pojawienia się objawów, wynosi zazwyczaj od 9 do 14 dni (czasami nawet dłużej, bo do 21 dni). Najwięcej osób choruje zimą i wczesną wiosną, a zagrożone są szczególnie niemowlęta i nieszczepione dzieci do 15. roku życia. Przebycie odry w dzieciństwie uodpornia na wirusa na całe życie.

Jakie są objawy odry?

W okresie wylęgania się choroby w zasadzie nie ma żadnych objawów. Osoba zakażona może jedynie odczuwać lekkie osłabienie. Później następuje okres nieżytowy, charakteryzujący się podwyższoną temperaturą ciała, obrzękiem powiek i światłowstrętem, katarem, bólem gardła oraz suchym i męczącym kaszlem. Łatwo te symptomy uznać za początek przeziębienia. Pojawienie się białych plamek otoczonych czerwoną obwódką (plamki Koplika) zwiastuje już okres wysypkowy. Wtedy to poszczególne części ciała zostają pokryte czerwonymi plamkami. Wysypka początkowo pojawia się za uszami i na twarzy, później obejmuje szyję, a następnie cały tułów i kończyny. Wraz z rozwojem choroby wysypka jest coraz większa, plamy stają się wypukłe i mogą się ze sobą zlewać. Jednocześnie gorączka sięga nawet 40 stopni Celsjusza, a chory czuje dużą apatię i senność. W okresie zdrowienia wysypka blednie, temperatura wraca do normy, a także ustępuje kaszel.

Odra u dorosłych ma podobny przebieg, ale osoby z mocno obniżoną odpornością albo borykające się z chorobami układu krążenia mogą ją przechodzić wyjątkowo ciężko. Czasami u nich dochodzi do wysypki krwotocznej i drgawek. W przypadku kobiet w ciąży należy zaś liczyć się ze zwiększonym ryzykiem poronienia, przedwczesnego porodu bądź niskiej masy urodzeniowej dziecka.

Jak wygląda leczenie i jakie występują powikłania odry?

Leczenie ma charakter wyłącznie objawowy, ponieważ nie istnieje skuteczny lek przeciwwirusowy. Można jedynie zbijać gorączkę i podawać preparaty przeciwkaszlowe. Ważne, aby chory leżał w łóżku. Pokój należy często wietrzyć i najlepiej, kiedy jest zaciemniony, aby złagodzić światłowstręt. Chory powinien dużo pić.

Czasami zachodzi konieczność hospitalizacji, ale to ocenia lekarz w danym przypadku. Wyjątkowo groźne są powikłania, które mogą się pojawić nawet po kilku latach od zachorowania. Najczęstsze powikłania to zapalenia:
– krtani,
– płuc,
– ucha środkowego
– krtani.

Największe zagrożenie stanowią jednak powikłania neurologiczne:

– zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu lub rdzenia kręgowego,
– podostre stwardniające zapalenie mózgu, które może rozwinąć się po 5-8 latach po odrze i kończy się śmiercią.

Może również wystąpić zapalenie mięśnia sercowego. Warto podkreślić, że powikłania dotyczą zwłaszcza dzieci do 5. roku życia oraz dorosłych. Według statystyk, nawet 30% zachorowań ma cięższy przebieg z powikłaniami.

Czy odra nam zagraża?

W naszym kraju jeszcze kilka lat temu liczba zachorowań w ciągu roku nie przekraczała kilkunastu, ale obecnie odnotowuje się znaczny wzrost chorych. O ile w całym 2010 roku zarejestrowano zaledwie 13 przypadków odry, to już od początku stycznia do końca listopada 2018 roku było ich aż 220, a tendencja ma charakter wzrostowy i dotyczy to nie tylko Polski, ale także innych państw. To nie przypadek, ale efekt coraz częstszego odmawiania przez rodziców szczepienia swoich dzieci. Niestety, ale wyłącznie zaszczepienie się przeciwko odrze może uchronić przed tą chorobą. Chodzi o szczepionkę MMR przeciw trzem chorobom zakaźnym – odrze, śwince i różyczce. Im więcej osób niezaszczepionych, tym ryzyko zachorowania większe.