Toksoplazmoza w ciąży to choroba, która może negatywnie wpływać na zdrowie Twojego dziecka. Sprawdź, jak ją wykryć oraz jak przeciwdziałać zakażeniu w czasie ciąży.

Co to jest toksoplazmoza?

Zakażenie toksoplazmozą wywołują pierwotniaki Toxoplasma gondii. W zależności od regionu świata, nosicielami choroby może być nawet do ¾ populacji kraju. Jednak w zdecydowanej większości choroba nie uaktywnia się i trwa bezobjawowo. Dla osób zdrowych, tj. bez znacząco obniżonej odporności lub np. chorych na AIDS, toksoplazmoza jest zupełnie niegroźna. Raz przebyta choroba (trwa to kilka tygodni maksymalnie), nawet bez objawów, zapewnia odporność na wiele lat. Nie grozi Ci wówczas toksoplazmoza w ciąży. Warunkiem jest przebyta choroba na kilka miesięcy przed poczęciem dziecka.

Jak można zarazić się toksoplazmozą?

Głównymi żywicielami Toxoplasma gondii są koty. To one wydalają jego oocysty (zarodki), które po około 5 dniach już mogą powodować toksoplazmozę, a ich cykl inwazyjny może trwać nawet rok. Jednak to nie tylko koty stanowią zagrożenie. W badaniach nad chorobą stwierdzono, iż duży odsetek kobiet to wegetarianki i weganki, które nie mają styczności ze zwierzętami czy mięsem. Oznacza to, iż choroba przenosi się również na skórze owoców i warzyw. Warto pamiętać, iż toksoplazmoza dotyczy również surowego mięsa, głównie baraniny, wołowiny i wieprzowiny. W przypadku wrodzonej toksoplazmozy dziecko nabywa ją od zarażonej w czasie ciąży matki.

Objawy toksoplazmozy w ciąży

Wiele kobiet przechodzi toksoplazmozę bezobjawowo, a te z nas, które odczują pewne dolegliwości, nie łączą ich z zakażeniem pierwotniakami. Toksoplazmoza w ciąży przypomina grypę, atakuje węzły chłonne (są lekko powiększone), odczuwamy ból kości i lekko podwyższoną temperaturę. Dla przyszłej matki toksoplazmoza jest w zasadzie niczym groźnym – zdecydowanie większe powikłania mogą dotyczyć dziecka.

Jak wykryć chorobę?

Podstawowym badaniem, które umożliwia wykrycie toksoplazmozy, jest badanie krwi pod kątem swoistych przeciwciał IgG i IgM. Bez względu na zastosowaną metodę ich wykrycia, każdy wynik interpretuje się w inny sposób. Mianowicie:

• Jeśli IgG (-, tzn. negatywne) a IgM (-) oznacza to, iż nie masz odporności na chorobę. Uważa się, iż około 50% populacji kobiet w Polsce jest bezpieczna pod tym względem. Jeśli jednak do nich nie należysz, lekarz prawdopodobnie zaleci częstsze kontrole i badania krwi (co 3 miesiące) pod kątem ewentualnego zakażenia.
• Gdy IgG (+, tzn. jest pozytywne) a IgM (-), to świadczy o tym, iż niedawno przeszłaś toksoplazmozę. Nie ma jednak pewności, czy choroba nadal nie trwa, zwłaszcza gdy masz bardzo wysokie IgG. Dlatego dodatkowo sprawdza się po kilku tygodniach ponownie poziom IgG i tzw. awidność przeciwciał, aby wykluczyć, iż jesteś w trakcie choroby.
• Gdy wynik badania wskazuje IgG (+) i IgM (+) oznacza to, iż zakażenie również mogło przebiec całkiem niedawno. Tu również sprawdza się awidność przeciwciał, a w przypadku stwierdzenia choroby – wdraża się leczenie.
• W przypadku wyniku IgG (-) i IgM (+) jest bardzo prawdopodobnie, iż przechodzisz toksoplazmozę w ciąży. Aby to potwierdzić, niezbędne są dodatkowe badania.

Pamiętaj, iż interpretacja wyników badania jest obowiązkiem lekarza i to on wdraża konkretne leczenie.

Toksoplazmoza w ciąży – leczenie i zagrożenie dla dziecka

Natychmiastowe leczenie toksoplazmozy w ciąży jest niezwykle ważne z punktu widzenia zdrowia i życia dziecka. Jak już mówiliśmy, Tobie jako matce nic nie zagraża, jednak Twojemu maluchowi – już tak. Kluczowe w leczeniu choroby jest uniemożliwienie przeniknięcia pierwotniakom do płodu. Aby tego uniknąć, stosuje się antybiotyki – najczęściej w pierwszej fazie leczenia jest to spiromycyna, która pozwala znacząco obniżyć ryzyko zarażenia.

W przypadku, gdy podejrzewa się, iż dziecko już może mieć toksoplazmozę wrodzoną, przeprowadza się badania USG oraz badanie płynu owodniowego. Dziecko może jednak przechodzić chorobę bez objawów (dzieję się tak nawet w 4 na 5 ciąży). W tym celu opiekę lekarską zaleca się do 2. roku życia (w tym terapię farmakologiczną). Ewentualne powikłania po toksoplazmozie to m.in. niedosłuch, problemy ze wzrokiem, anemia, przerost wątroby. W przypadku zarażenia płodu w I trymestrze, realne jest ryzyko poronienia lub obumarcia ciąży, zdarza się to jednak niezwykle rzadko. Szacuje się, iż im choroba dotknie matkę wcześniej, tym ryzyko powikłań jest większe, dlatego tak istotne są badania przeprowadzane w I trymestrze ciąży.

Jak zminimalizować zarażenie toksoplazmozą?

Kilka poniższych podstawowych zasad pozwoli Ci uniknąć toksoplazmozy. Co więc warto robić, aby być zdrową w czasie ciąży?

• Dokładnie smaż lub gotuj mięso. Pierwotniaki Toxoplasma gondii giną w temperaturze ponad 70 stopni Celsjusza (w przypadku niektórych rodzajów mięs jest to 80 stopni), dlatego nie jedz surowego mięsa i dbaj o to, aby posiłki zawsze były prawidłowo gotowane lub smażone.
• Myj owoce, warzywa i obieraj je ze skórki, aby uniknąć pierwotniaków, które mogą się na nich znajdować. Dbaj również o czystość wszelkich akcesoriów kuchennych, takich jak deski, noże, blaty.
• W przypadku prac w ziemi, stosuj rękawiczki i myj po pracy dokładnie ręce.
• Jeśli zajmujesz się kotem, również noś rękawiczki i nie zapominaj o myciu rąk. Nie karm go surowym mięsem, a suchą karmą, wolną od Toxoplasma gondii.
• Gdy jesteś na wakacjach, pij wodę tylko z butelki.