Antybiotyki są jednym z wielkich odkryć medycyny, które w ostatnich latach działają jednak na zasadzie miecza obosiecznego. Jak je przyjmować, aby nie stwarzały dla nas zagrożenia? Więcej dowiesz się w tekście.

Czym są antybiotyki?

Pierwszym odkrytym antybiotykiem była penicylina, uzyskana z pleśni Penicillium w 1928 roku. Za odkrywcę właściwości tejże pleśni uważa się szkockiego bakteriologa, Alexandra Fleminga. Jednak dopiero później, gdy udało się wyizolować substancję czynną antybiotyku, Fleming wraz z Howardem Floreyem i Ernstem Chainem otrzymał nagrodę Nobla (1945 r.). Obecnie antybiotyki uzyskuje się zarówno syntetycznie, jak i hoduje naturalnie, tak jak w przypadku wspomnianej pleśni. Co bardzo istotne – antybiotyki działają tylko na bakterie, nigdy na wirusy. Ich pierwsze w historii zastosowanie pomogło leczyć gruźlicę.

Dlaczego ich stosowanie zagraża naszemu zdrowiu?

Gdy rozpoczęto produkcję antybiotyków na masową skalę jasne było, iż mogą one powodować mutację u bakterii. Sprawią one, iż po wyeliminowaniu słabszych szczepów dominować zaczną te oporne. Dlatego powinniśmy ostrożnie podchodzić do ich stosowania, zarówno jako pacjenci i lekarze. Pamiętajmy, iż przeziębienie czy grypa nie są leczone antybiotykami! To choroby wywoływane wirusami, w związku z czym leki tego typu nie działają. Stosowane w nadmiarze nie tylko osłabiają naszą odporność, ale i wzmacniają bakterie przed kolejnymi dawkami.

Konsekwencje zbyt częstego stosowania antybiotyków

Dane Europejskiej Sieci Monitorowania Oporności Na Antybiotyki z 2016 roku wskazują, iż w przeciągu ostatnich kilku lat oporność takich szczepów bakterii jak Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Enterococcus faecium oraz Enterococcus faecali, jak również pałeczek z rodzaju Acinetobacter w ostatnich latach w większości krajów Unii wzrosła. Oznacza to, iż notuje się większy procent bakterii opornych na działanie typowych antybiotyków. Na czym polega ich oporność? Bakterie mają kilka możliwości. Przede wszystkim są w stanie wytworzyć enzymy, które neutralizują działanie antybiotyku. Mogą również wzmocnić na tyle swoje ściany komórkowe, aby nie dopuścić leku do swojego wnętrza lub wypracowują mechanizm jego usuwania. Mutacje te sprawiają, iż bakterie mogą być zupełnie niewrażliwe na działanie antybiotyków, co bardzo utrudnia leczenie chorób, które wywołują.

Podstawowe zasady stosowania antybiotyków

1. Nie należy przerywać terapii antybiotykami, gdy tylko poczujemy się lepiej. Daje to szansę bakteriom na wypracowanie oporności względem danego leku.
2. Pamiętajmy również, iż sprzedaż niewykorzystanych tabletek jest w świetle prawa nielegalna – ich odstąpienie również.
3. Antybiotyki należy popijać tylko wodą. Inne napoje – mleko, kawa, herbata czy cola – zawierają substancje, które wpływają na wchłanialność leku. Mogą także przyspieszyć metabolizm i doprowadzić do wydalenia antybiotyku. Podobnie w przypadku jedzenia – nie powinniśmy łykać antybiotyków wraz z posiłkiem.
4. Ponieważ antybiotyki wpływają również na florę bakteryjną, należy pamiętać o probiotykach. Możemy stosować probiotyki w naturalne formie, jak kefir lub jogurt, oczywiście po kilku godzinach od przyjęcia dawki. Alternatywą są probiotyki w tabletkach.
5. Jeśli nie mamy pewności, jaka bakteria nas zaatakowała (szczególnie w wypadku infekcji górnych dróg oddechowych), warto przeprowadzić antybiogram. Test ten pozwala na precyzyjny wybór antybiotyku, którym będziemy się leczyć.
6. Trzymajmy się prawidłowego dawkowania. Substancje aktywne w antybiotykach muszą mieć odpowiednie stężenie w naszych organizmach, aby skutecznie działać. Dlatego 8 godzin (lub 12), to 8 godzin – nie mniej, nie więcej.
7. Najczęściej stosuje się je podczas anginy, zapalenia płuc, zapalenia ucha środkowego, zatok, jak również opon mózgowych, nerek, pęcherza i dróg moczowych.

Antybiotyki a alkohol

Ten aspekt przyjmowania leków nierzadko bywa przedmiotem żartów, mimo tego warto traktować zalecenia lekarzy i producentów poważnie. Zasada jest prosta – po zakończeniu antybiotykoterapii nie możemy pić alkoholu przynajmniej 24 godziny. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby ten czas wydłużyć. Jednak jak podają eksperci, po dobie od przyjęcia ostatniej dawki wpływ alkoholu na jej działanie jest niewielki. Co ważne, absolutnie nie wolno pić alkoholu w trakcie terapii. Wpływa on bardzo negatywnie na działanie leku i jego wchłanianie.