Ulewanie u noworodka po jedzeniu to zjawisko fizjologiczne, które w większości sytuacji nie wymaga leczenia i o ile nie występuje bardzo często, nie powinno być powodem do zmartwień. Czasami jednak ulewanie po mleku może stanowić jeden z objawów refluksu żołądkowo-przełykowego u maluszka, co wymaga konsultacji z lekarzem. Kiedy mija ulewanie u niemowlaka i jak odróżnić to zjawisko od refluksu? Jak postępować w przypadku ulewania i kiedy udać się do lekarza?

Na czym polega ulewanie u noworodka?

Ulewanie, inaczej nazywane regurgitacją, to zjawisko polegające na mimowolnym, bezbolesnym cofaniu się treści żołądkowej do jamy ustnej dziecka. Proces ten następuje zazwyczaj bezpośrednio po karmieniu, jednak zdarza się, że niektóre niemowlaki ulewają nawet po godzinie od karmienia. Warto dodać, że epizody niewielkich ulewań u niemowląt w pierwszych sześciu miesiącach życia mogą być bardzo częste i obfite, chociaż nie sprawiają maluchowi dyskomfortu i nie przekładają się na problemy z karmieniem lub zaburzenia rozwoju dziecka. Treść pokarmowa, która przedostaje się z buzi dziecka, przypomina twaróg i może mieć lekko kwaśny zapach.

Jak odróżnić ulewanie po mleku od wymiotów?

Jak wskazują badania, nawet co drugi noworodek i niemowlę (bez względu na to, czy jest karmione piersią, czy też mlekiem modyfikowanym) ulewa po karmieniu, w związku z czym do pewnego momentu możemy traktować to jako zjawisko normalne. Niepokój rodziców powinno wzbudzić natomiast gwałtowne, chlustające oddawanie pokarmu pod wpływem skurczów, któremu towarzyszy niepokój i złe samopoczucie dziecka, czyli wymioty. W sytuacji, gdy dziecko tylko ulewa, wciąż pozostaje pogodne, a pokarm wolno wypływa cienką stróżką kącików z jego ust.

Jeżeli niemowlę zwymiotowało tylko raz, może być to spowodowane przejedzeniem, dlatego też zazwyczaj nie stanowi to powodu do niepokoju. Jeżeli natomiast dziecko wymiotuje często lub bardzo obficie, niezbędne jest jak najszybsze skonsultowanie z lekarzem, by uniknąć szybko postępującego odwodnienia organizmu dziecka.

Dlaczego dziecko ulewa po karmieniu?

Główną przyczyną ulewania u niemowląt jest niedojrzałość układu pokarmowego, a dokładnie zwieracza przełyku, czyli mięśnia oddzielającego przełyk od wejścia do żołądka. Mięsień ten odpowiedzialny jest za blokowanie ponownego przedostawania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. U małych dzieci budowa anatomiczna przewodu pokarmowego jest jednak nieco inna – ich przełyk jest krótki, pojemność żołądka jest znacznie mniejsza w stosunku do objętości spożytego pokarmu, a opróżnianie żołądka jest wolniejsze niż u dorosłych. Co więcej, u niemowląt występuje tzw. rozwarty kąt Hisa (kąt pomiędzy przełykiem a dnem żołądka) oraz zmniejszone napięcie zwieracza dolnego przełyku, w związku z czym treść pokarmowa z łatwością przedostaje się z żołądka do przełyku.

Wśród pozostałych czynników, które mogą wywołać ulewanie u noworodka, zalicza się:

• częste karmienie zbyt dużą ilością pokarmu (przejedzenie);
• ułożenie na wznak;
• zbyt szybkie, łapczywe jedzenie i związane z tym połykanie dużej ilości powietrza;
• nieodpowiednia technika karmienia piersią lub butelką.

W niektórych przypadkach ulewanie u noworodka jest symptomem rozwijającej się choroby. W sytuacji, gdy maluch obficie ulewa po każdym karmieniu, nie przybiera prawidłowo na wadze i pojawia się u niego bezdech senny, warto skonsultować ten problem z pediatrą.

Ulewanie u noworodka a refluks żołądkowo-przełykowy

Nadmierne ulewanie może być związane z chorobą refluksową przełyku, czyli zapaleniem błony śluzowej spowodowanym podrażnieniem przełyku przez cofającą się treść żołądka, np. w wyniku kontaktu z alergenem (najczęstszym alergenem u noworodków i niemowląt jest białko mleka krowiego). W przeciwieństwie do ulewania, podczas choroby refluksowej niemowlę odczuwa pieczenie w gardle, może być niespokojne, płaczliwe lub wręcz odmawiać przyjmowania pokarmu. Refluks u najmłodszych może objawiać się także gwałtownymi wymiotami tuż po posiłku, jak również w przerwach pomiędzy posiłkami. Dziecko nie przybiera wówczas prawidłowo na wadze, częściej kaszle i może mieć charakterystyczny, świszczący oddech. W przypadku wystąpienia powyższych objawów należy jak najszybciej skonsultować się z pediatrą.

Kiedy dziecko przestaje ulewać?

Ulewanie po karmieniu to zjawisko fizjologiczne, które dotyka najmłodsze dzieci, od momentu urodzenia do około 3-4. miesiąca życia. Z każdym kolejnym miesiącem problem ten jest już coraz mniej dotkliwy i zanika niemal całkowicie, gdy przewód pokarmowy dziecka zaczyna sprawniej funkcjonować, a dziecko przyjmuje pozycję siedzącą, czyli w okolicach 6. miesiąca życia. W skrajnych przypadkach ulewanie może męczyć dziecko nieco dłużej, nawet do 18. miesiąca życia.

Co na ulewanie niemowlaka karmionego piersią?

Bez względu na to, czy dziecko jest karmione piersią, czy też mlekiem modyfikowanym, rodzice, których dzieci ulewają po jedzeniu, powinni uzbroić się w cierpliwość i poczekać do momentu rozszerzenia diety o pokarmy inne niż tylko mleko.

Istnieje jednak kilka sprawdzonych metod, które pozwolą zapobiec lub mocno ograniczyć ulewanie u niemowląt karmionych piersią:

• częstsze karmienie dziecka, nawet co 2 godziny. Dzięki temu maluch nie będzie bardzo głodny i spokojnie będzie ssać pierś;
• przystawianie dziecka do piersi, gdy jest spokojne i zrelaksowane – gdy maluszek płacze, warto najpierw go uspokoić, np. przytulając i kołysząc w ramionach;
• dobra technika karmienia piersią – niemowlę powinno prawidłowo chwycić pierś tak, by podczas karmienia nie połykało powietrza do żołądka. Uchroni to malucha nie tylko przed ulewaniem, ale także przed kolką niemowlęcą;
• odbijanie podczas i po karmieniu – w momencie, gdy dziecko skończyło pić z jednej piersi, warto potrzymać je chwilę w pozycji pionowej, aż usłyszymy, jak odbija mu się połknięte powietrze. Dopiero po tym możemy zaproponować dziecku drugą pierś;
• masaż brzuszka – by pobudzić perystaltykę jelit, możemy delikatnie pomasować brzuszek dziecka przed karmieniem.

Co na częste ulewanie u niemowlaka karmionego mlekiem modyfikowanym?

Większość zaleceń dla rodziców, których dziecko ulewa i jest karmione mlekiem modyfikowanym, wygląda podobnie jak w przypadku karmienia piersią. O czym należy zatem pamiętać?

• Dziecko powinno być karmione częściej (co 2-2,5 godziny), jednak nieco mniejszymi porcjami.
• Nie zaleca się podawania butelki dziecku, które płacze i jest niespokojne. Warto najpierw ukołysać i uspokoić maluszka, a dopiero później zacząć karmienie.
• Rodzic powinien zwrócić uwagę na to, w jakiej pozycji znajduje się dziecko podczas karmienia. Główka niemowlęcia powinna znajdować się nieco wyżej niż reszta ciała, tak, by zapobiec zbyt szybkiemu wypływowi pokarmu z butelki.
• Rozpoczynając karmienie, warto sprawdzić, czy butelka jest umieszczona pod takim kątem, by smoczek był wypełniony mlekiem.
• Dziurka w smoczku w butelce nie może być ani zbyt duża, ani zbyt mała – mleko powinno samo się wylewać, gdy przechylimy butelkę.
• Jeżeli obawiamy się, że dziecko połyka powietrze podczas karmienia, warto przerwać karmienie i ułożyć dziecko pionowo, by mu się odbiło.

Pamiętajmy, by po każdorazowym karmieniu położyć dziecko na boku. Zwłaszcza w przypadku noworodków musimy zwracać uwagę, by nie kłaść ich na plecach z uwagi na ryzyko potencjalnego zakrztuszenia się. Jeżeli mimo naszych starań, dziecko wciąż ulewa, warto skontaktować się z pediatrą, który zaleci odpowiedni preparat zagęszczający pokarm, który podawany jest do odciągniętego mleka (w przypadku dzieci karmionych piersią) lub specjalistyczne mleko modyfikowane typu AR (dla dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym), które zawiera dodatek zagęszczający, np. w formie mączki chleba świętojańskiego.

Autor artykułu: tech. farmaceutyczny Katarzyna Talpa