Zaskórniki, inaczej nazywane także wągrami, to nieestetyczne zmiany skórne w postaci drobnych, jasnych lub czarnych kropeczek, które pojawiają się najczęściej w okolicy nosa, brody oraz czoła. Chociaż zaskórniki są dokuczliwe głównie w okresie dojrzewania, to z problemem tym zmagają się osoby w każdym wieku. Zaskórniki to przypadłość przede wszystkim natury estetycznej, jednak warto pamiętać, że nieleczone mogą doprowadzić do powstania stanu zapalnego, a także do zmian trądzikowych. Jak powstają zaskórniki i czym jest trądzik zaskórnikowy? Jak pozbyć się zaskórników domowymi sposobami?

Zaskórniki na twarzy – co to takiego?

Zaskórniki to wykwity na twarzy, które powstają w wyniku nadprodukcji tłuszczu przez gruczoły łojowe lub nieprawidłowego przebiegu procesu złuszczania się naskórka. Zmiany te pojawiają się w miejscach występowania wielu gruczołów łojowych, w tym przede wszystkim na twarzy, w tzw. „strefie T”, która obejmuje czoło, nos i brodę.

Warto również dodać, że wągry mogą rozwijać się również w innych partiach ciała – zaskórniki na plecach, klatce piersiowej lub dekolcie to problem sporego odsetka zarówno osób młodych, jak i dorosłych. Pamiętajmy, że wbrew pozorom trądzik zaskórnikowy dotyczy nie tylko osób młodych, będących w okresie dojrzewania, ale także osób ze skórą przetłuszczającą się lub z tendencją do niewłaściwej keratynizacji, czyli nadmiernego rogowacenia naskórka.

Trądzik zaskórnikowy – jak powstaje?

Zaskórniki na twarzy powstają najczęściej z dwóch powodów – jako efekt nadprodukcji tłuszczu przez gruczoły łojowe lub z powodu niewłaściwej pielęgnacji skóry twarzy związanej ze złuszczaniem się martwego naskórka. Czynniki te prowadzą do zapychania ujść mieszków włosowych, czego konsekwencją jest powstanie nieestetycznych punktów – zaskórników na nosie, czole, brodzie czy też policzkach. Jak podkreślają dermatolodzy, przyczyn występowania zaskórników jest więcej, a w wielu przypadkach są one bardzo złożone i trudne do jednoznacznego zdefiniowania.

Wśród głównych przyczyn skłonności do pojawiania się zaskórników zalicza się uwarunkowania genetyczne, a także takie czynniki jak:

• zmiany hormonalne – zaskórniki występują najczęściej w okresie dojrzewania, kiedy to zmiana poziomu hormonów powoduje gwałtowną nadprodukcję sebum. Zmiany hormonalne mogą pojawić się również w okresie menopauzalnym oraz w ciąży;
• przyjmowanie niektórych leków, a w szczególności tych, które regulują gospodarkę hormonalną, jak np. tabletek antykoncepcyjnych;
• stres – ciągła ekspozycja na stres powoduje nadmierne pocenie, a nawet zmiany pH skóry;
• kontakt z zanieczyszczeniami środowiskowymi, w tym m.in. smogiem i pyłami.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że zalegające sebum stanowi doskonałe środowisko do rozwoju bakterii, które zaczynają się szybko namnażać. Ważna jest zatem szybka reakcja na pojawiające się zaskórniki, by nie doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego i poważnych zmian trądzikowych.

Rodzaje zaskórników

W dermatologii wymienia się dwa rodzaje zaskórników:

• zaskórniki zamknięte (microcomedones), czyli drobne wykwity o jasnym (najczęściej białym) zabarwieniu, które stanowią efekt zatkania ujścia gruczołów łojowych i nagromadzenia warstwy rogowej naskórka. Zaskórniki zamknięte są najlepiej widoczne po naciągnięciu skóry.
• zaskórniki otwarte (blackheads), czyli ciemnobrązowe lub czarne punkty widoczne w okolicy nosa i brody, które potocznie nazywane są wągrami. Są to głębokie zaskórniki, których specyficzny kolor jest wynikiem utlenienia się wypełniającego je sebum podczas kontaktu z powietrzem. Są one bardziej niebezpieczne z uwagi na fakt, że mogą przekształcić się w zmiany zapalne, a nawet doprowadzić do powstania blizn na twarzy.

Istnieje również jeszcze jedna odmiana trądziku zaskórnikowego, niemal zupełnie niezauważalna gołym okiem, czyli mikrozaskórniki. Są to niewielkie rogowacenia w obrębie ujścia gruczołów łojowych, które w sytuacji nieodpowiedniej pielęgnacji mogą doprowadzić do tworzenia zmian niezapalnych, czyli zaskórników, a także zmian zapalnych, czyli czopów ropnych.

Jak pozbyć się zaskórników?

Leczenie zaskórników wymaga przede wszystkim systematyczności, dokładności i specjalistycznego podejścia. Chociaż droga do pozbycia się wągrów nie jest łatwa, to w większości przypadków (o ile zaskórniki nie są spowodowane uwarunkowaniami genetycznymi), całkowite usunięcie problemu jest możliwe. Co na zaskórniki sprawdzi się najlepiej? Dermatolodzy zalecają zazwyczaj stosowanie terapii skojarzonej, czyli łączenie leczenia miejscowego, odpowiedniej pielęgnacji skóry twarzy oraz stosowania zabiegów medycyny estetycznej.

Zabiegi dermatologiczne na zaskórniki powinny być zawsze dobierane indywidualnie, w zależności od rodzaju oraz skali zmian trądzikowych. Wśród najpopularniejszych zabiegów znajdziemy:

• oczyszczanie manualne, wykonywane z zachowaniem wszelkich zasad higieny i ostrożności. Zabieg wykonywany jest zazwyczaj raz na 2-3 miesiące, jednak nie częściej niż raz na 4 tygodnie;
• mikrodermabrazję, która polega na mechanicznym złuszczaniu warstwy martwych komórek naskórka przy użyciu specjalnej głowicy diamentowej lub kryształków korundowych;
• peeling kawitacyjny – łagodne złuszczanie martwych komórek naskórka za pomocą ultradźwięków;
• peeling chemiczny – szczególnie polecany jest peeling z kwasem glikolowym, który za sprawą niskiej masy cząsteczkowej jest w staniej wnikać w głąb mieszków włosowych i usuwać zalegającą masę rogową, która przyczynia się do tworzenia wągrów.

Domowe sposoby na zaskórniki

By zmniejszyć widoczność i całkowicie pozbyć się zaskórników, konieczne będą nie tylko zabiegi u kosmetyczki, ale także wdrożenie odpowiedniej pielęgnacji skóry i stosowanie preparatów przeciwtrądzikowych o działaniu miejscowym, które zawierają takie składniki jak m.in. nadtlenek benzoilu, kwas azelainowy czy też retinoidy. Warto przy tym pamiętać, by stosować głównie dermokosmetyki przeznaczone do cery trądzikowej oraz specjalne kremy złuszczające, które polecane są do pielęgnacji skóry szorstkiej i zrogowaciałej.

Pielęgnacja domowa skóry podatnej na pojawianie się zaskórników powinna obejmować następujące etapy:

• oczyszczanie skóry twarzy – mycie skóry rano i wieczorem, by pozbyć się zalegających czopów łojowo-rogowych, które znajdują się w ujściach gruczołów łojowych. Należy unikać kosmetyków na bazie alkoholu, które wysuszają skórę i mogą nasilić łojotok. Warto wybierać delikatne preparaty myjące o fizjologicznym pH i formule głęboko oczyszczającej;
• peelingi – regularne stosowanie peelingów pozwala przyspieszyć proces złuszczania martwych komórek naskórka, zapobiegając w ten sposób gromadzeniu się masy rogowej w ujściach gruczołów łojowych. Warto samodzielnie przeprowadzać peelingi enzymatyczne, mechaniczne lub chemiczne, a także stosować żele oczyszczające o delikatnym działaniu peelingującym;
• maseczki oczyszczające na bazie węgla aktywnego i naturalnych glinek, które usuwają zalegającą zawartość wągrów;
• delikatne kosmetyki o lekkiej formule – najlepiej te o konsystencji wodno-żelowej, które nie zatykają porów. Osoby, które zmagają się z problemem zaskórników, powinny sięgać po kosmetyki przeznaczone do pielęgnacji skóry mieszanej i tłustej, wykazujące dodatkowo działanie antybakteryjne i nawilżające.

Ważną zasadą jest to, by nie pozbywać się zaskórników poprzez wyciskanie ich paznokciami, ponieważ może to doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego, w tym m.in. pojawienia się zmian liszajowatych, zapalenia tkanki podskórnej, a nawet do powstania przebarwień pozapalnych i blizn. Jeżeli zatem zauważymy, że nasza skóra wykazuje tendencję do powstawania zaskórników, warto skonsultować tę kwestię z dermatologiem, który pomoże w ustaleniu przyczyn problemu, a także wskaże skuteczne sposoby na regulację sebum i usunięcie zmian zaskórnikowych.

Autor artykułu: tech. farmaceutyczny Monika Kędzierska