Kolka niemowlęca to dolegliwość, która pojawia się nawet u 40% niemowląt około 5-6. tygodnia życia. Jej pierwsze symptomy są zazwyczaj bardzo podobne – maluszek jest rozdrażniony, płaczliwy, a jego brzuszek jest twardy i wzdęty. Chociaż kolka niemowlęca jest problemem, który spędza sen z powiek wielu rodzicom, to na szczęście ustępuje ona samoistnie. Ile trwa kolka niemowlęca i od kiedy zaczyna dokuczać dziecku? Jak odróżnić ją od innych dolegliwości charakterystycznych dla okresu niemowlęcego i jak sobie z nią radzić?

Kolka niemowlęca – co to jest?

Kolka niemowlęca jest łagodnym zaburzeniem dotyczącym niemowląt w wieku pomiędzy 3. tygodniem a 5. miesiącem życia, którego charakterystycznym objawem jest napadowy, przedłużający się i niedający się ukoić płacz lub krzyk dziecka, pojawiający się bez konkretnej przyczyny. Płacz typowy dla kolki niemowlęcej:

• utrzymuje się co najmniej 3 godziny w ciągu doby (nie musi być to ciągły płacz przez 3 godziny, a jedynie łączny czas płaczu w ciągu doby);
• pojawia się co najmniej 3 razy w tygodniu;
• rozpoczyna się w godzinach popołudniowych lub wieczornych i towarzyszą mu takie objawy jak m.in. zaczerwieniona twarz, wzdęty brzuch, podkurczanie nóżek oraz częste gazy.
• Rodzice mogą podejrzewać, że ich dziecko zmaga się z kolką niemowlęcą, jeżeli poza okresami wzmożonego płaczu chętnie je, przybiera prawidłowo na wadze, a jego niepokój pojawia się zazwyczaj o tej samej porze dnia i utrzymuje się przez dłuższy czas.

Ile trwa kolka niemowlęca?

Kolka niemowlęca nie jest jednostką chorobową, a jedynie przejściowym okresem, który pojawia się około 2-3. tygodnia i ustępuje samoistnie zazwyczaj do ukończenia 3-5. miesiąca życia dziecka. U wcześniaków, u których liczy się wiek skorygowany, dolegliwości charakterystyczne dla kolki niemowlęcej mogą utrzymywać się nawet do 9. miesiąca życia. Szczyt występowania kolki przypada na 6. tydzień życia.

Przyczyny kolki niemowlęcej

Niestety, jak do tej pory nie została określona jednoznaczna przyczyna kolki niemowlęcej. Warto jednak zaznaczyć, że wbrew temu, co uważa wielu rodziców, kolka niemowlęca nie wynika ze stosowania nieprawidłowej pielęgnacji maluszka czy też nieodpowiedniej opieki nad nim. Uważa się natomiast, że na wystąpienie kolki niemowlęcej mogą mieć wpływ takie czynniki jak:

• niedojrzałość układu pokarmowego dziecka – skurcz jelit stanowi reakcję na przyjmowany pokarm (zarówno mleko matki, jak i mleko modyfikowane);
• nietolerancja pokarmowa – bolesne skurcze jelit mogą być spowodowane m.in. alergią na białko mleka krowiego, które spożywa matka karmiąca piersią lub też nietolerancją laktozy, spowodowanej brakiem laktazy – czyli enzymu trawiącego mleko;
• nieprawidłowa technika karmienia dziecka – zdarza się, że podczas karmienia niemowlę połyka zbyt dużo powietrza – pęcherzyki powietrza dostają się wówczas do jelit, co w konsekwencji może doprowadzić do skurczu jelit i wzdęć. Taka sytuacja może mieć miejsce, np. gdy dziecko je zbyt łapczywie, przyjmuje nieodpowiednią pozycję podczas karmienia lub smoczek jego butelki nie jest wypełniony mlekiem;
• reakcja na bodźce zewnętrze – nadmierne gazy jelitowe u niemowlęcia mogą stanowić także reakcję na takie bodźce jak stres mamy lub niepokój obojga rodziców, co ma związek z niedojrzałością układu nerwowego niemowlęcia;
• zaburzona mikroflora jelitowa dziecka.

Wśród czynników ryzyka, które również mogą sprzyjać pojawieniu się kolki u niemowlęcia, zalicza się:

• palenie papierosów przez mamę – jak potwierdzają badania, dzieci, których rodzice palą papierosy, trzykrotnie częściej zmagają się z kolkami. Co więcej, nikotyna wykazuje niekorzystny wpływ na pracę układu pokarmowego, co może także zaostrzać objawy kolki niemowlęcej;
• nieodpowiednią dietę mamy karmiącej;
• depresję poporodową u mamy dziecka;
• karmienie mlekiem modyfikowanym.

Kolka niemowlęca – objawy

Skąd wiadomo, że dziecko ma kolkę? Jeżeli wszystkie potrzeby maluszka są zaspokojone – nie jest on głodny, ma suchą pieluszkę, nie jest śpiący i nadmiernie przebodźcowany, wówczas możemy podejrzewać, że coś się dzieje. Najbardziej charakterystycznym objawem kolki niemowlęcej jest głośny, napadowy i nagły płacz, który trudno jest uspokoić i trwa nieprzerwanie od kilku minut nawet do kilku godzin.

Objawy kolki niemowlęcej pojawiają się zwykle w godzinach popołudniowych lub wieczornych. Twarz dziecka staje się mocno zaczerwieniona, a skóra wokół ust jest blada. Brzuch maluszka jest wzdęty i napięty, a jego nóżki są na przemian przykurczone lub wyprostowane. Co więcej, podczas napadu kolki dziecko może wydalać duże ilości gazów lub niewielką ilość stolca, a także ulewać.

Warto pamiętać, że jeżeli napadom niepokoju i nieukojonego płaczu towarzyszą takie objawy jak gorączka, wymioty, nasilone ulewanie, biegunka z widocznymi śladami krwi, spadek przyrostu masy ciała lub zaburzenia neurologiczne (np. drgawki), należy natychmiast skontaktować się z lekarzem. Objawy te mogą świadczyć o występowaniu choroby, która przebiega w podobny sposób jak kolka niemowlęca, jednak wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia i postępowania.

Sposoby na kolkę niemowlęcą

Ze względu na fakt, że kolka niemowlęca nie jest jednostką chorobową lub stanem patologicznym, nie istnieje konkretny sposób leczenia tego zaburzenia. Podczas wizyty u pediatry warto jednak wspomnieć o występowaniu takiego problemu, by móc w ten sposób wykluczyć inne choroby. Lekarz może zalecić podawanie dziecku preparatu w kropelkach, który zawiera laktazę, żywe kultury bakterii lub simetikon i dimetikon, łagodzące wzdęcia i rozluźniające jelita.

Kolka niemowlęca to ciężki okres nie tylko dla dziecka, ale także dla jego rodziców. Powinni oni jednak pamiętać o tym, by nie wpadać w niepotrzebną panikę podczas wystąpienia napadowego i trudnego do uspokojenia płaczu dziecka – maluszek wyczuwa te negatywne emocje, co może przyczynić się do nasilenia objawów kolki. Istnieje kilka domowych sposobów, które mogą ulżyć dziecku w bólu i poprawić jego samopoczucie:

• masaż brzuszka – przez około dziesięć minut delikatnie masujemy brzuszek dziecka okrężnymi ruchami, zgodnie z ruchem wskazówek zegara;
• ciepłe okłady na brzuszek (ciepła pieluszka lub termofor) – pozwolą dziecku rozluźnić się i zmniejszą jego dolegliwości bólowe;
• ćwiczenia nóżkami – kładziemy dziecko na pleckach i naprzemiennie podkurczamy oraz prostujemy nóżki dziecka, by wspomóc w ten sposób pracę jego jelit;
• układanie na brzuszku – przed każdym karmieniem warto ułożyć niemowlę na brzuszku, by ułatwić w ten sposób oddawanie gazów;
• noszenie na rękach – dziecko podczas płaczu powinno czuć bliskość ze strony rodzica. Warto zatem nosić je w chuście lub na rękach, jednak w odpowiedni sposób – główka dziecka powinna znajdować się wyżej niż reszta ciała, natomiast brzuszek malucha powinien przylegać do przedramienia rodzica, co pozwoli na szybsze odprowadzenie nagromadzonych gazów.

Kolka niemowlęca – profilaktyka

Chociaż kolka niemowlęca to dolegliwość, która przytrafia się wielu dzieciom w pierwszych miesiącach ich życia, warto jak najwcześniej podjąć pewne działania profilaktyczne, które mogą pomóc w zminimalizowaniu ryzyka jej wystąpienia. Wśród często stosowanych sposobów zalicza się:

• stosowanie odpowiedniej techniki karmienia, tak, by dziecko nie połykało za dużo powietrza;
• używanie specjalnych smoczków i butelek antykolkowych;
• karmienie maluszka zaraz po przebudzeniu, zanim zacznie on płakać – zmniejszymy wówczas ryzyko połykania przez niego powietrza;
• odbijanie po karmieniu (zaraz po karmieniu nie należy kłaść niemowlęcia na brzuszku);
• trzymanie się stałego rytmu dnia, m.in. stałe godziny drzemek, karmienia i spacerów;
• ograniczenie ilości bodźców, zwłaszcza w godzinach wieczornych;
• zadbanie o odpoczynek i utrzymanie dobrej kondycji psychicznej przez rodziców.

Autor artykułu:
mgr. farm. Ewa Gac-Wardecka