Ferrytyna – co to jest i dlaczego jej poziom jest tak ważny dla zdrowia?

Ferrytyna to białko odgrywające wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. Jest to przede wszystkim białko, którego rola wiąże się z magazynowaniem żelaza w ciele człowieka. Stężenie ferrytyny jest traktowane jako jeden z podstawowych wskaźników gospodarki żelaza w organizmie. Niski poziom ferrytyny jest niepokojący, ale i ferrytyna za wysoka nie jest korzystna.

Ferrytyna i żelazo są ze sobą ściśle powiązane. Żelazo to niezbędny do życia mikroelement, który wpływa na wiele procesów biochemicznych zachodzących w organizmie. Pełni m.in. funkcję transportującą i magazynującą tlen (cząsteczki żelaza zawarte w hemoglobinie), poza tym uczestniczy w syntezie DNA oraz jest ważne dla detoksykacji organizmu. Stężenie ferrytyny w organizmie jest ściśle powiązane z ilością zapasów żelaza, dlatego w celu określenia zasobów żelaza w ustroju zaleca się m.in. oznaczenie ferrytyny. Z artykułu dowiesz się więcej na temat tego, co to jest ferrytyna oraz jakie są najczęstsze przyczyny jej niskiego i wysokiego poziomu. Odpowiemy również na pytanie, dlaczego odpowiedni poziom ferrytyny jest tak ważny dla naszego zdrowia.

Spis treści

1. Co to jest ferrytyna? O czym mówi poziom ferrytyny?
2. Ferrytyna – normy
3. Niski poziom ferrytyny – przyczyny i objawy
4. Wysoki poziom ferrytyny – o czym może świadczyć?
5. Wskazania do wykonania badania ferrytyny
6. Badanie poziomu ferrytyny – jak wygląda i jak się do niego przygotować?
7. Co podnosi poziom ferrytyny?

Co to jest ferrytyna? O czym mówi poziom ferrytyny? 

Żelazo jest białkiem odpowiadającym m.in. za transport tlenu z płuc do tkanek za pośrednictwem hemoglobiny. Za jego magazynowanie odpowiada ferrytyna. Co to jest ferrytyna i o czym informuje nas jej poziom? Ferrytyna to ważne białko wewnątrzkomórkowe, które wyglądem przypomina nieco kulę, wewnątrz której znajduje się żelazo stanowiące mineralny rdzeń ferrytyny. Ferrytyna należy do tzw. „białek ostrej fazy”, ponieważ jej poziom wzrasta, kiedy w organizmie dochodzi do rozwoju stanu zapalnego. Regulacja syntezy ferrytyny jest uzależniona od ustrojowej gospodarki żelazem oraz cytokin prozapalnych. W wysokich stężeniach ferrytyna jest obecna głównie w komórkach wątroby, poza tym można ją znaleźć w komórkach śledziony i szpiku kostnym. Znajduje się również we krwi oraz płynach ustrojowych.

Preparaty z żelazem bez recepty znajdziesz także w naszej aptece internetowej, najpopularniejsze produkty przedstawiamy poniżej:

Najważniejszą funkcją ferrytyny jest magazynowanie żelaza i zapewnienie ochrony molekułom budującym struktury komórkowe. Stężenie ferrytyny stanowi jeden z najważniejszych wskaźników oceny gospodarki żelazem. Oznaczając je, można określić ustrojowe zasoby tego mikroskładnika, co znów ma kluczowe znaczenie w diagnostyce wielu schorzeń. Zarówno niski, jak i wysoki poziom żelaza we krwi może świadczyć o poważnym stanie chorobowym, zatem ferrytyna za niska i ferrytyna za wysoka również nie są dla organizmu korzystne. 

W naszej aptece internetowej cefarm24 posiadamy także specjalne testy, które określają poziom ferrytyny i niedobory żelaza. Szczegóły ich zastosowania po konsultacji z lekarzem znajdziesz w opisie produktu oraz jego ulotce

Ferrytyna – normy 

Badanie poziomu ferrytyny pozwala określić zapasy żelaza w organizmie. Poziom ferrytyny we krwi zależy od indywidualnych czynników, w tym m.in. od płci pacjenta, jego wieku oraz aktualnego stanu zdrowia. Poziom ferrytyny w organizmie zmienia się również w niektórych stanach chorobowych. W zależności od laboratorium normy ferrytyny mogą się różnić (np. w związku z przyjętą metodą analizy próbki), a interpretacja wyników może zależeć od kontekstu klinicznego pacjenta.

Niski poziom ferrytyny – przyczyny i objawy

Do niekorzystnych dla organizmu stanów zalicza się zarówno za niski poziom ferrytyny we krwi, jak i za wysoki poziom tego białka. Zmniejszony poziom ferrytyny oznacza najczęściej wyczerpanie zapasów żelaza, co znów zwykle prowadzi do niedokrwistości. Przyczyną takiego stanu może być: 

• niedostateczna ilość żelaza dostarczanego z jedzeniem, czyli niewłaściwa dieta, która jest uboga w czerwone mięso, szpinak czy buraki, 
• problemy z wchłanianiem żelaza w jelicie,
• niedobór witaminy C, 
• obfite krwawienia miesiączkowe i przedłużające się miesiączki, 
• krwawienie z jelit lub odbytnicy, 
• krwotoki wewnętrzne,
• niedoczynność tarczycy, 
• zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, z którym często mają do czynienia kobiety w ciąży i osoby intensywnie trenujące. 

Gdy ferrytyna jest za niska, zwykle towarzyszy jej obniżony poziom żelaza i hemoglobiny, a w niektórych przypadkach również obniżony poziom czerwonych krwinek. Najczęstsze objawy niedoboru ferrytyny to osłabienie mięśni, duszności, bladość skóry, zawroty głowy i problemy z koncentracją. Niedobór ferrytyny może również prowadzić do pogorszenia kondycji włosów oraz zwiększonej łamliwości paznokci. Pacjenci z niską ferrytyną zapewne zauważą u siebie też szybką męczliwość, senność i kołatanie serca. 

Wysoki poziom ferrytyny – o czym może świadczyć?

Z wysokim poziomem ferrytyny we krwi często wiążą się poważne problemy zdrowotne, które nierzadko wymagają wizyty u specjalisty, zatem i takiego stanu pacjent nie powinien pod żadnym pozorem lekceważyć. Wysoki poziom ferrytyny przyczyny może mieć następujące:

• hemochromatoza związana z nadmiernym gromadzeniem się żelaza w organizmie,
• schorzenia wątroby, do których zalicza się m.in. stłuszczenie wątroby, marskość wątroby i zapalenie wątroby, 
• nierozsądna suplementacja żelaza, czyli przyjmowanie zbyt dużych dawek żelaza, 
• choroby nerek,
• uszkodzenie śledziony lub komórek szpiku kostnego,
• schorzenia autoimmunologiczne, 
• ciąża,
• stany zapalne w organizmie,
• niektóre leki, w tym np. stosowane w leczeniu nowotworów.

Najczęstsze objawy nadmiaru ferrytyny to ból brzucha i stawów, a także przewlekłe zmęczenie i złe samopoczucie. Z wysokim poziomem ferrytyny mogą się również wiązać częste infekcje i spadek odporności organizmu. Pacjent przy wysokiej ferrytynie może się dodatkowo zmagać z zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego.

Wskazania do wykonania badania ferrytyny 

Oznaczenie stężenia ferrytyny we krwi jest wskazane w wielu sytuacjach. Najczęstsze wskazania do badania poziomu tego białka w organizmie to diagnostyka przyczyn niedokrwistości. Do innych wskazań do wykonania badania stężenia ferrytyny we krwi zalicza się podejrzenie hemochromatozy. W niektórych przypadkach badanie poziomu ferrytyny może okazać się konieczne również w diagnostyce chorób nowotworowych. Badanie stężenia ferrytyny we krwi jest dodatkowo wskazane kobietom w ciąży, a także osobom w podeszłym wieku. 

Wskazaniem do wykonania badania poziomu ferrytyny są też niepokojące objawy obserwowane przez pacjenta. Można do nich zaliczyć ogólne osłabienie organizmu i pojawiające się objawy takie jak omdlenia, zawroty głowy, senność, bladość skóry, spadek odporności czy szumy uszne. Określenie poziomu ferrytyny może się też okazać wskazane w przypadku objawów, do których zalicza się m.in. przyspieszone bicie serca czy zaburzenia koncentracji. 

Badanie poziomu ferrytyny – jak wygląda i jak się do niego przygotować?

Oznaczenie poziomu ferrytyny przeprowadza się z próbki krwi pobranej od pacjenta. Badanie poziomu ferrytyny zaleca się wykonać w godzinach porannych. Samo badanie nie wymaga szczególnego przygotowania, jednak warto pamiętać, aby wcześniej pozostać na czczo. Przed planowanym badaniem poziomu ferrytyny nie zaleca się również wykonywania intensywnego wysiłku fizycznego. Jeżeli natomiast przed badaniem pacjent zmaga się z objawami mogącymi zafałszować wynik, do których zalicza się np. gorączka, powinien przełożyć badanie na inny termin. Pacjenci przyjmujący jakiekolwiek leki powinni ponadto poinformować o tym fakcie lekarza. 

Co podnosi poziom ferrytyny? 

Przy zdiagnozowanym niskim poziomie ferrytyny oczywiście nie należy zapominać o tym, aby w codziennej diecie pacjenta znajdowała się odpowiednia ilość produktów z żelazem i składnikami ułatwiającymi jego wchłanianie. Co warto jeść, by podnieść żelazo? Szczególnie warto sięgać po produkty z żelazem hemowym, czyli np. czerwone mięso i wątróbkę. Żelazo niehemowe znajdziemy natomiast w szpinaku czy burakach, jednak warto pamiętać, aby łączyć je w tym przypadku z witaminą C, która jest kluczowa dla wchłaniania żelaza. W wielu przypadkach zmiany w diecie okazują się jednak niewystarczające i konieczna może się okazać suplementacja żelaza lub stosowanie leków z żelazem przepisanych przez lekarza, ewentualnie przyjmowanie innych leków, zależnie od zdiagnozowanej przyczyny problemu.

Bibliografia:

• https://www.termedia.pl/Ferrytyna-udzial-w-gospodarce-zelazem-i-znaczenie-diagnostyczne,98,42948,1,0.html [dostęp online 01.2025],
• https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a3848/Stezenie-ferrytyny.html/m337 [dostęp online 01.2025],
• https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/152280,ferrytyna [dostęp online 01.2025],
• https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0896841121001864?via%3Dihub [dostęp online 01.2025], 
• https://en.wikipedia.org/wiki/Ferritin [dostęp online 01.2025].