Zajady to problem, z którym z pewnością borykał się choć raz w życiu każdy z nas. Te czerwone pęknięcia, którym towarzyszy ból i uczucie pieczenia lub swędzenia, często bywają bagatelizowane i traktowane jako niedogodność do przeczekania. Należy jednak pamiętać, że nie jest to problem jedynie natury estetycznej – mała ranka, którą staramy się zakryć na przykład za pomocą makijażu. Zajady mogą być również sygnałem i cenną informacją na temat stanu zdrowia naszego organizmu. Szczególną uwagę należy na nie zwracać zwłaszcza wtedy, gdy pojawiają się często.

Nawracające zajady – czym właściwie są, co je wywołuje?

Zajady są ogniskami przewlekłej infekcji i mogą pojawiać się u osób w każdym wieku – od niemowląt po seniorów, oraz niezależnie od płci. Bywają wynikiem zaniedbań higienicznych, ponieważ bakterie i grzyby, które je wywołują, zagnieżdżają się w ciepłych i wilgotnych kącikach ust, gdzie mają doskonałe warunki do rozwoju. Zajady bywają często także skutkiem zmęczenia czy niedoborów witamin. Mogą także być przejawem poważniejszych chorób naszego organizmu, takich jak na przykład cukrzyca, którą można rozpoznać po odwodnieniu i przesuszeniu skóry, a także awitaminozy czy anemii. Jeśli mamy więc do czynienia z nawracającymi zajadami, warto skonsultować się z lekarzem. Zwykle jednak nie ma czym się przejmować, gdyż jest to problem dotykający większość ludzi i łatwy do zwalczenia domowymi sposobami.

Pierwszymi objawami, poprzedzającymi wystąpienie zajadów, na które warto zwrócić uwagę, jest przesuszona, zaczynająca pękać w kącikach ust skóra, a także zaczerwienienie oraz obrzęk. Następnie pojawiają się niewielkie pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym lub krwią. Niestety te drobne ranki mogą przysparzać wielu kłopotów przez długi czas. Po pęknięciu pęcherzyków w kącikach pojawia się bolesna nadżerka, która potrafi goić się nawet dwa lub trzy tygodnie. Oczywiście istnieją sposoby, by przyspieszyć ten proces i tym samym również zapobiec powstawaniu blizn po zajadach. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów maści i kremów na blizny polecanych przez specjalistów, a także wygodne plastry. Wszystkie te preparaty zawierają kolagen, dzięki któremu skóra może się zregenerować i wrócić do swojego wcześniejszego wyglądu.

Przyczyny zajadów

Zajady to nadżerki wywoływane przez grzyby i bakterie, które zagnieżdżają się w ciepłym i wilgotnym środowisku kącików ust. Inaczej nazywa się je także zapaleniem kątów ust lub kątowym zapaleniem warg. Na szczęście nie są one zaraźliwe. Często bywają mylone z opryszczką, którą wywołują wirusy, a więc ich leczenie jest zupełnie inne. Można je od siebie odróżnić, wiedząc, że zajady to stan zapalny kącików warg, z kolei opryszczka jest stanem zapalnym okolicy warg. W jej przebiegu pęcherzyki pojawiają się na granicy skóry i błon śluzowych. Najczęstszymi przyczynami powstawania zajadów są niedobory witamin z grupy B, przede wszystkim witaminy B2, a także witaminy C odpowiadającej za prawidłową odporność naszego organizmu. Powstawaniu zapalenia kącików ust sprzyja więc także okres jesienno-zimowy, podczas którego większość z nas dopadają przeziębienia. Jeśli chcesz się dowiedzieć, jak zadbać o swoją odporność i tym samym zapobiec powstawaniu zajadów, zajrzyj na stronę internetową: Wzmocnij odporność.

Inną grupą, która jest szczególnie narażona na powstawanie zajadów, są kobiety w ciąży. Często występujące u nich niedobory żelaza, kwasu foliowego i witamin z grupy B również sprzyjają powstawaniu nadżerek w kącikach ust. Pojawienie się takiej infekcji u kobiet w ciąży należy od razu skonsultować z lekarzem prowadzącym, ponieważ może ona świadczyć o konieczności rozpoczęcia suplementacji niektórych witamin lub minerałów. O pozostałych właściwościach i kluczowej roli kwasu foliowego oraz żelaza w organizmie dowiesz się tutaj: Kwas foliowy – wpływ witaminy B9 na zdrowie oraz tutaj: Ważne mikroelementy: żelazo.

Powstawaniu zmian w kącikach ust sprzyjają również przewlekłe zmęczenie i stres, które zwykle występują wraz z nieprawidłową dietą, pozbawioną istotnych witamin, oraz brakiem aktywności fizycznej. Ponadto przyczyną może być też częste oblizywanie warg, podrażnianie kącików ust przez aparat ortodontyczny, protezy dentystyczne lub zabiegi stomatologiczne, zbyt szerokie otwieranie ust, nieprawidłowa lub niedokładna higiena jamy ustnej, nadmierne ślinienie się, a także suchość jamy ustnej i jej okolic – często wywoływana przez przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych i ogrzewanych, w których powietrze nie jest odpowiednio nawilżane.

Zajady pojawiają się także wraz z innymi chorobami, takimi jak niedokrwistość związana z niedoborem żelaza, awitaminoza, cukrzyca, alergie kontaktowe, np. uczulenie na nikiel, który jest zawarty w sztućcach czy aparatach ortodontycznych, czy reakcje na niepożądane działanie pewnych leków.

Wyjątkowo częste i uciążliwe w leczeniu mogą być zajady u młodszych dzieci. Przez ciągły kontakt kącików ust ze śliną tworzy się u nich idealne środowisko do rozwoju bakterii i grzybów. Można starać się temu zapobiec, stosując odpowiednią, bogatą w cenne witaminy i minerały dietę.

Co na zajady?

Sposobów na zajady jest wiele, poczynając od leków, maści, kremów i plastrów, aż po domowe sposoby zalecane przez nasze babcie. Wszystkie jednak sprowadzają się przede wszystkim do nawilżenia skóry, która w wyniku wysuszenia zaczęła pękać i pojawiły się na niej zajady, a także podniesienia poziomu witamin, które są istotne dla w naszego organizmu.

Warto zacząć od nawilżania. Przydadzą się zarówno kremy, maści, jak i pomadki do ust. Równocześnie należy pamiętać o tym, że aby skóra była nawilżona, cały organizm musi zostać odpowiednio nawodniony, a więc nie wolno zapominać o piciu odpowiedniej ilości płynów. Przydatne okazuje się też stosowanie maści ochronnej z witaminą A.

Zajady często pojawiają się u osób zmęczonych i zestresowanych, dlatego warto zadbać o swoją dietę i wprowadzić do niej produkty stymulujące prawidłowe działanie układu odpornościowego. Są to:

• cytrusy bogate w witaminę C, a także kiszonki;
• produkty bogate w białko – mięso, warzywa strączkowe, przetwory mleczne;
• ryby, jajka, produkty pełnoziarniste bogate w selen;
• owoce morza, mięso, pestki dyni – bogate w cynk.

Aby przyspieszyć gojenie się zajadów, należy również wyeliminować z diety (albo przynajmniej postarać się ograniczyć) niektóre produkty:

• kawa – jej picie powoduje wypłukiwanie z organizmu składników mineralnych. O innych właściwościach zawartej w kawie kofeiny dowiesz się tutaj: Kofeina – jak wpływa na organizm? Właściwości i zastosowanie kofeiny;
• alkohol i pikantne potrawy – mogą dodatkowo podrażniać rany i pęcherzyki w kącikach ust;

słodycze – są bogatym źródłem cukrów prostych, które stanowią pożywienie dla bakterii i grzybów. Jedzenie słodyczy będzie więc spowalniało, a nawet uniemożliwiało leczenie zajadów.

Domowe sposoby na zajady

Poza sprawdzonymi medycznymi poradami istnieje cała masa sposobów na zajady – prosto z domowej apteczki naszych babć. Aby z nich skorzystać, nie trzeba ruszać na całodniową wycieczkę po aptekach i wydawać pieniędzy na rozmaite leki. Zwykle wystarczą produkty, które każdy ma swojej kuchni.

• Oliwa z oliwek − działa nawilżająco. Wystarczy, że posmarujesz nią kąciki ust przed snem, a rano powinieneś zauważyć poprawę. Poza działaniem nawilżającym i natłuszczającym oliwa z oliwek jest również bogata w witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, czyli A, D, E i K, które doskonale koją stany zapalne.
• Czosnek – ten produkt jest znany ze swojej dobroczynnej mocy. Nasze babcie stosowały go na rozmaite infekcje i do dzisiaj chwalą go za wszechstronność i skuteczność. I mają rację! Czosnek jest naturalnym antybiotykiem, który pomaga zwalczać rozmaite infekcje. Dodaj go do swojej diety, a pomożesz organizmowi szybciej zwalczyć zajady.
• Miód – kolejny składnik cieszący się dobrą sławą i stosowany w różnych formach na rozmaite dolegliwości. Jeśli do tej pory kojarzył Ci się tylko z pysznym dodatkiem do herbaty z cytryną, to najwyższa pora wypróbować go w walce z zajadami. Miód ma silne właściwości antybakteryjne, dlatego posmarowanie nim zajadów powinno znacząco przyspieszyć gojenie. O innych dobroczynnych właściwościach miodu przeczytasz tutaj: Miód – rodzaje miodów i który jest najzdrowszy.
• Drożdże – to kolejny domowy sposób na walkę z zajadami. Możesz zmieszać je z wodą i w postaci kremu nałożyć bezpośrednio na kąciki ust, a także stosować je w formie napoju. Przygotuj prosty roztwór z łyżeczki świeżych drożdży, łyżeczki cukru i 100 ml ciepłego mleka.
• Aloes – to składnik znany ze swoich właściwości kojących i często wykorzystywany w różnych kosmetykach. Sok z jego liści działa kojąco i regenerująco na skórę, a dodatkowo powstrzymuje rozwój i namnażanie się bakterii, więc jeśli masz w swoim domu doniczkę z tą właśnie rośliną, nie wahaj się ani chwili dłużej.
• Plastry ogórka – nie bez powodu plastry ogórka kładzie się na oczy podczas wizyty w spa. Ogórek ma działanie kojące, dzięki czemu umieszczenie go w miejscu powstawania zajadów może przynieść wyraźną ulgę.
• Domowy krem z witaminą B2 – to kolejny sposób na zajady do samodzielnego stworzenia w domu. Wystarczy, że wymieszasz pokruszoną tabletkę witaminy B2 z niewielką ilością tłustego kremu, a następnie nałożysz miksturę na dotknięty zmianami kącik ust. Najlepszy efekt uzyskasz, nakładając domowy krem na zajady i pozostawiając go na całą noc.

Jak pozbyć się zajadów w jeden dzień?

Czy to w ogóle możliwe? Najlepszym sposobem na pozbycie się zajadów jest zapobieganie ich powstawaniu, a więc zbilansowana dieta, aktywność fizyczna i regularne badania poziomu witamin. Jeśli jednak mimo dbania o siebie i tak zauważymy pojawiające się zajady, kluczowe jest szybkie działanie. Już przy pierwszych objawach, czyli wysuszonej i zaczerwienionej skórze, należy rozpocząć intensywne nawilżanie – za pomocą specjalistycznych kremów i maści oraz domowych sposobów. Warto również zadbać wtedy o swoją odporność, zwrócić uwagę na swój styl życia i zapewnić sobie trochę więcej odpoczynku – pojawiające się zajady mogą być znakiem, że nasz organizm potrzebuje nieco zwolnić zawrotne tempo życia.

A co, jeśli mimo naszych starań zajad i tak się pojawi? Przede wszystkim nie należy od razu panikować, możliwe, że konsultacja lekarska wcale nie będzie potrzebna. Standardowy czas gojenia się rany wynosi od kilku dni do około dwóch tygodni. Przez ten czas postarajmy się nawilżać skórę i unikać przykrywania rany podkładem, pudrem i innymi kosmetykami. Jeśli miejsce infekcji będzie miało kontakt z powietrzem, gojenie przebiegnie szybciej. Jeżeli jednak sytuacja nie pozostawia nam innego wyjścia, pamiętajmy, aby zdezynfekować narzędzia do makijażu i zmyć go od razu po powrocie do domu.

Leczenie zajadów

Kiedy należy udać się do lekarza? Przede wszystkim wtedy, gdy wszelkie domowe sposoby zawiodą. Zdarza się tak, że pomimo stosowania kuracji opartych na medycynie ludowej oraz wykorzystywania leków bez recepty stan zapalny nie znika, a czasem nawet się zaostrza. Wtedy zdecydowanie będzie potrzebna interwencja lekarza. Po pomoc warto się zgłosić zwłaszcza ze względu na to, że przyczyną zajadów mogą być znaczące niedobory witamin, na przykład te spowodowane anemią, lub towarzyszyć im mogą niezdiagnozowane do tej pory choroby. Nie należy jednak od razu panikować. Może się okazać, że wystarczy leczenie preparatami przeciwgrzybiczymi lub stymulującymi odporność organizmu dostępnymi na receptę. Podczas wizyty lekarz może wykonać wymaz ze zmienionego zapalnie miejsca lub zlecić badania krwi i, w zależności od wyników, zastosować odpowiednie metody leczenia.

Należy pamiętać, że nawracających lub nieznikających przez długi czas zajadów nie należy bagatelizować. Czasem taka zmiana może utrzymywać się nawet kilka miesięcy! Nieleczony zajad może wywoływać stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej.

Literatura:

https://www.wapteka.pl/blog/artykul/zajady-co-musisz-o-nich-wiedziec-przyczyny-objawy-i-leczenie
https://portal.abczdrowie.pl/masz-zajady-to-moze-byc-cos-powazniejszego
https://www.hellozdrowie.pl/jakie-sa-przyczyny-powstawania-zajadow-jak-je-leczyc-skuteczne-sposoby-na-zajady/
https://www.doz.pl/czytelnia/a12250-Zajady_8211_przyczyny_leczenie_domowymi_sposobami
https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/dermatologia/leczenie-zajadow-sposoby-na-zajady-w-kacikach-ust-aa-8Da7-xdXZ-DANM.html

Autor artykułu: tech. farm. Izabela Soroka