Kurzajka, inaczej brodawka zwykła, to nieestetyczna zmiana na skórze, która wyglądem przypomina grudkowatą narośl. Może mieć kolor szary lub brązowy, a jej wielkość może wahać się od kilku milimetrów do nawet dwóch centymetrów. Kurzajki mogą pojawiać się na różnych częściach ciała. Większość zmian skórnych wywołanych wirusem brodawczaka ludzkiego zalicza się do łagodnych, jednak u niektórych osób pojawiają się też zmiany, które z czasem mogą przekształcić się w złośliwe. Istnieje wiele metod eliminacji kurzajek. Jak wygląda kurzajka i jakie są przyczyny powstawania tego rodzaju zmian skórnych? Czy kurzajka boli? Po odpowiedzi na powyższe pytania zapraszamy do naszego artykułu!

Co to jest i jak wygląda kurzajka?

Kurzajki, inaczej brodawki zwykłe, to zmiany skórne, które powstają w wyniku zarażenia się niektórymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV – Human Papilloma Virus). Wirusy HPV są małymi, bezotoczkowymi kapsydami, które zawierają pojedyncze cząsteczki dwuniciowego, kolistego DNA, zbudowanego z około 8 tysięcy par zasad.

Wyróżnia się wiele rodzajów wirusa brodawczaka ludzkiego. W zależności od typu wirusa pojawiające się na skórze zmiany mogą przybierać różne formy. Najczęściej tego typu zmiany skórne są łagodne, jednak u niektórych osób mogą pojawiać się również zmiany, które z czasem przekształcą się w zmiany złośliwe. Jak wyglądają kurzajki? Pojawiające się zmiany skórne wyglądem przypominają najczęściej grudkowatą narośl, która w zależności od typu wirusa odpowiedzialnego za ich powstanie może osiągać wielkość od kilku milimetrów do nawet dwóch centymetrów.

Jak wyglądają początki kurzajki? Najpierw kurzajka może przypominać wyglądem odcisk w kształcie płaskiego zgrubienia naskórka. Kurzajka spowodowana jest obecnością wirusa, który po przedostaniu się do skóry stymuluje produkcję większej ilości komórek uczestniczących w procesie rogowacenia naskórka, zwanych również keratynocytami. Z czasem brodawka zaczyna zwiększać swoją objętość – wówczas powierzchnia kurzajki staje się nierówna i chropowata, a poza tym zaczyna pokrywać się zrogowaciałym naskórkiem. Zmiany skórne mają zwykle barwę zbliżoną do koloru skóry, jednak mogą być też szare lub brunatne. Najczęściej pojawiają się pojedynczo, jednak przy nieodpowiednich metodach leczenia mogą się rozsiewać, pojawiając się w grupach. Zmiany skórne mogą pojawiać się w różnych miejscach na ciele. 

Objawy kurzajek na ciele człowieka są związane ze zmianami wizualnymi. Poza tym brodawkom często może towarzyszyć tkliwość, a niekiedy dodatkowo ból oraz uciążliwe pieczenie. Brodawki mogą też skutecznie utrudniać wykonywanie codziennych czynności.

Dodatkowo w obrębie zmiany skórnej obserwowany jest nagniotek, którego usunięcie wiąże się z pojawieniem się poszerzonych naczyń włosowatych. Często widoczne są również czarne punkciki, które są ogniskami krwawienia, nazywanymi również korzeniem kurzajki.

Skąd się biorą kurzajki?

Jeśli chodzi o kurzajki, przyczyny zmian skórnych są związane z obecnością wirusa HPV, o czy mowa była już wcześniej. Ma on ponad 150 typów. Przy łagodnej postaci wirusa na ciele człowieka pojawiają się kurzajki, natomiast część typów wirusa może powodować zmiany w obrębie narządów płciowych. Poza tym mogą one prowadzić do rozwoju raka macicy, z czym związany jest z kolei niekontrolowany podział komórek nabłonka szyjki macicy. Przyczyna kurzajek może wynikać z bezpośredniego kontaktu z osobą chorą lub będącą nosicielem choroby. Do zarażenia może też dojść przez bezpośredni kontakt ze skażoną powierzchnią, której dotykała osoba chora, w tym chociażby z ręcznikiem, którym wcześniej się wycierała.

Choroba przenosi się również podczas uścisku dłoni – często wystarczy zatem chwilowy kontakt z nosicielem, by zmiana skórna przeniosła się na zdrowego człowieka. Do zarażenia brodawkami bardzo często dochodzi też w miejscach publicznych, do których zalicza się np. baseny oraz sauny, zwłaszcza podczas chodzenia boso. Niektóre rodzaje wirusa HPV mogą być ponadto przenoszone drogą płciową, stając się niekiedy czynnikiem kancerogennym, który może wywoływać raka szyjki macicy. Powstawaniu kurzajek sprzyja dodatkowo obniżona odporność organizmu – dotyczy to zwłaszcza dzieci, których układ immunologiczny nie jest jeszcze do końca ukształtowany. Jeżeli kurzajka pojawi się już na ciele, należy być bardzo ostrożnym, ponieważ w wyniku drapania zmian skórnych może dojść do przeniesienia się kurzajki w inne miejsce czy nawet miejsca na ciele.

Gdzie mogą występować kurzajki (brodawki)? Rodzaje kurzajek

Kurzajki mogą się pojawiać w wielu miejscach na ciele. Często spotykane są kurzajki na stopach (zarówno na podeszwach, jak i na palcach stóp), poza tym można spotkać również kurzajki na rękach oraz brodawki na dłoniach (na bokach palców lub na grzbietach). Niekiedy zmiany skórne mogą pojawiać się też w okolicach wspomnianych już narządów płciowych. U kobiet kurzajki często obserwuje się na wargach sromowych, a poza tym można je również spotkać w okolicach odbytu. Wystąpienie tych zmian skórnych nie jest nawet wykluczone w jamie ustnej, a u niektórych osób kurzajki pojawiają się też w górnej części dróg oddechowych. Jak zostało wspomniane wcześniej, kurzajki mogą występować zarówno pojedynczo, jak i tworzyć skupiska.

Wyróżnia się następujące rodzaj kurzajek:

• płaskie, 
• zwykłe,
• stóp,
• przejściowe,
• mozaikowe,
• kłykciny kończyste. 

Kurzajki płaskie charakteryzują się gładką, lekko wypukłą powierzchnią, której wielkość najczęściej nie przekracza kilku milimetrów. Brodawki zwykłe przyjmują postać grudek o nierównej powierzchni, których kolor przypomina kolor skóry. Ten rodzaj kurzajek można najczęściej spotkać na palcach, jednak występuje również pod płytką paznokciową oraz na wałach paznokciowych. Kurzajki te mają zwykle wielkość od 5 do 10 milimetrów. Kolejnym rodzajem kurzajek są kurzajki stóp, które mają szorstką powierzchnię. Przyjmują najczęściej kolor skóry i mogą osiągać wielkość nawet do 2 centymetrów. Są to najczęściej pojedyncze zmiany. Bardzo często utrudniają chodzenie, powodując u danej osoby znaczny dyskomfort. Kurzajki przejściowe można najczęściej zaobserwować u osób z obniżoną odpornością. Brodawki mozaikowe są efektem zlewania się ze sobą mniejszych brodawek stóp, które są położone blisko siebie. Innym rodzajem kurzajek są kłykciny kończyste w kształcie grudek, które przenoszone są drogą płciową. Mają najczęściej kolor jasnoróżowy lub brunatny.

Czy kurzajki bolą i czy kurzajki są zaraźliwe?

Wiele osób, u których nie pojawiły się jeszcze niepokojące zmiany skórne, zastanawia się, czy kurzajki bolą. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna – wszystko zależy od miejsca, w którym wystąpiły zmiany skórne, a także od ich rozmiarów. Kurzajkom o niewielkich rozmiarach najczęściej nie towarzyszy żaden ból, jednak zmiany skórne o większej powierzchni mogą niekiedy powodować dyskomfort czy też dolegliwości bólowe. W przypadku brodawek ból może pojawiać się zwłaszcza wtedy, jeśli zmiana skórna wystąpiła na stopie – wówczas z każdym kolejnym krokiem będzie pojawiać się dokuczliwy ból, co może utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Jak zostało wspomniane wcześniej, kurzajkami można się zarazić przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną oraz powierzchniami, z którymi miała ona kontakt. Brodawki bardzo łatwo przenoszą się zatem np. w trakcie korzystania z pryszniców. Poza tym przenoszeniu się kurzajek na zdrowe osoby sprzyja również korzystanie z publicznych basenów, sauny oraz z mokrych ręczników. Można się nimi też zarazić poprzez chodzenie na boso np. w hotelowym pokoju, czyli w miejscach, w których osoba chora może pozostawić złuszczony naskórek z wirusem.

Jak wygląda usuwanie kurzajek u lekarza?

Wiedząc, jak wygląda kurzajka i z jakimi dolegliwościami może się wiązać, warto podjąć działania mające na celu eliminację niepokojących zmian skórnych. Przed podjęciem decyzji należy jednak zawsze skonsultować się z lekarzem dermatologiem, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu lekarskiego i zleconych badań wprowadzi odpowiednie metody leczenia. Najczęściej przeprowadzanym w tym przypadku badaniem jest badanie fizykalne. Obecność wirusa HPV w organizmie człowieka może potwierdzić również laboratoryjny test SNA HPV, który ma szczególne znaczenie w profilaktyce raka szyjki macicy. Wykonywany jest on na podstawie wymazu z szyjki macicy.

Jak dotąd nie zostały wynalezione nieinwazyjne leki skutecznie zwalczające kurzajki. Leczenie kurzajek wiąże się ze stosowaniem metod mających na celu eliminację zachodzących w skórze zmian. Kurzajka może być zatem np. leczona keratolitycznie. Wykorzystywany jest wówczas kwas di- i trichlorooctowy oraz kwas mlekowy. Ta metoda leczenia przyczynia się do miejscowego złuszczania naskórka. W warunkach domowych pacjenci wykorzystują najczęściej medykamenty zawierające w składzie kwas salicylowy oraz mlekowy. Poza tym ulgę może przynieść stosowanie sztyftu na kurzajki z azotanem srebra. Przy kurzajkach pomocna może okazać się też krioterapia, która polega na niszczeniu zmian skórnych przy pomocy bardzo niskiej temperatury. Często zmiany usuwa się też fizycznie, w tym np. przy pomocy łyżeczkowania oraz laseroterapii, która zwykle daje natychmiastowy efekt.

W niektórych przypadkach pomocne może okazać się leczenie cytostatyczne, przy którym stosowany jest 5-fluorouracyl. Polega ono na zaburzaniu cyklu komórkowego i powodowaniu śmierci komórki lub zahamowaniu jej dalszego podziału. Inną metodą leczenia jest leczenie fotodynamiczne, przy którym wykorzystywany jest kwas 5-aminolewulinowy. Niekiedy konieczne może okazać się podawanie pacjentowi innych środków mających na celu zaburzanie podziałów komórkowych – zalicza się do nich między innymi podofiliny oraz podofilotoksyny. U części pacjentów sprawdzić się mogą również leki o charakterze immodulującym, które mają za zadanie pobudzanie odporności. Inną metodą jest elektrokoagulacja, która polega na wypalaniu kurzajek przy pomocy łuku elektrycznego. Jeśli zajdzie taka potrzeba, lekarz może również zlecić leczenie chirurgiczne, które polega na wycięciu kurzajek. Zabieg ten jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym.

Domowe sposoby na kurzajki – możliwe powikłania

Na kurzajki skuteczne mogą okazać się również domowe sposoby. Wybór domowej metody leczenia kurzajek jest uzależniony między innymi od miejsca wystąpienia zmiany, a także od rodzaju kurzajki i wielkości zmiany. Do najczęściej stosowanych domowych metod na kurzajki zalicza się smarowanie ich sokiem z łodygi glistnika jaskółczego ziela. Sprawdzić się może też mniszek lekarski – na brodawki wykorzystuje się sok z łodygi rośliny, który wykazuje działanie antyoksydacyjne. Innym rozwiązaniem na zmiany skórne jest świeży czosnek, który najlepiej jest dokładnie rozgnieść przed przyłożeniem na kurzajkę. Po nałożeniu czosnku na kurzajkę najlepiej zakleić to miejsce opatrunkiem z plastra.

Wielu pacjentów stosuje również olejek z drzewa herbacianego, który wykorzystywany jest do smarowania powstałych na skórze zmian – najlepiej korzystać z niego kilka razy dziennie. Niekiedy polecana jest również kąpiel w przygotowanym wcześniej roztworze soli. W tym celu należy rozpuścić w 1 litrze wody około 6 łyżeczek soli, a następnie zamoczyć w nim stopy lub dłonie (przez około pół godziny). Metody domowe nie powinny jednak zastąpić konsultacji z lekarzem i wdrożenia specjalistycznego leczenia – dotyczy to zwłaszcza osób z większą ilością kurzajek, które łatwo się przenoszą.

Zapobieganie powstawaniu kurzajek na skórze

Profilaktyka w przypadku kurzajek jest znacznie utrudniona, ponieważ choroba przenosi się szybko i stosunkowo łatwo, o czym wspomniano już wcześniej. Przede wszystkim należy pamiętać o częstym i dokładnym myciu rąk, zwłaszcza po wcześniejszych kontaktach z innymi osobami. Pamiętać należy też o noszeniu obuwia w miejscach publicznych, szczególnie w tych miejscach, do których zalicza się wspomniane wcześniej baseny czy też siłownie. Jeśli natomiast na ciele pojawią się jakiekolwiek urazy, miejsca te należy jak najszybciej zabezpieczyć przy pomocy plastrów.

Jeśli chodzi o profilaktykę przeciwkurzajkową, warto zadbać też o swój układ odpornościowy, pamiętając przede wszystkim o diecie uwzględniającej produkty bogate w witaminy i składniki mineralne, gdyż to one są odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Warto też nawilżać skórę, która dzięki stosowaniu odpowiednich kremów będzie elastyczna i odporna na niekorzystny wpływ czynników zewnętrznych. Dostępne są również szczepionki zapewniające ochronę przed niektórymi typami wirusa odpowiedzialnego za rozwój kurzajek. Zaleca się przyjmowanie szczepionek zwłaszcza przez kobiety, ponieważ może je to uchronić przed rozwojem raka szyjki macicy.

Literatura:

Draelos Z.D., Fizjologia skóry, Wydawnictwo Medpharm, Wrocław, 2014
Kwok C.S., Holland R., S. Gibbs, Efficacy of topical treatments for cutaneous warts: a meta-analysis and pooled analysis of randomized controlled trials, The British Journal of Dermatology, 2011
Martini M., Placek W., Bobrowska M., Romańska-Gocka K., Kosmetologia i farmakologia skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008
Hahn J., Skoczyńska A., Starczewska A., Checklist choroby wewnętrzne, MedPharm Polska, 2015
Łopatniuk P., Na własnej skórze, Wydawnictwo Poznańskie, 2020
Goyal-Stec M., Majewski S., Leczenie brodawek skórnych wywołanych przez wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV, human papillomavirus), Postępy Dermatologii i Alergologii, 2006
Padlewska K., Medycyna estetyczna i kosmetologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2014

Autor artykułu: tech. farm. Izabela Soroka