Pojawiający się w codziennym życiu stres wpływa negatywnie na zdrowie i samopoczucie człowieka. Nierzadko w sytuacjach stresowych pojawiają się również kłopoty ze snem, a te znów mogą dodatkowo odbić się na stanie pacjenta. W takich przypadkach pacjentom zapisywana bywa hydroksyzyna, inaczej hydroxyzinum, która jest lekiem działającym między innymi uspokajająco i przeciwhistaminowo. Jej wielokierunkowe i stosunkowo szybkie działanie cenione jest przez wielu pacjentów, jednak czy każdy może ją bezpiecznie przyjmować? Co należy wiedzieć o prawidłowym stosowaniu hydroksyzyny, jej dawkowaniu i skutkach ubocznych? Informacje na ten temat znaleźć można poniżej. Sprawdzamy również, czy hydroksyzyna jest na receptę.

Czym jest hydroksyzyna?

Lek Hydroksyzyna wprowadzony został na rynek w drugiej połowie ubiegłego wieku. Na rynku dostępna jest hydroksyzyna w formie tabletek oraz hydroksyzyna dla dziecka w formie syropu, który jest łatwiejszy do przyjęcia przez młodszych pacjentów. Jeśli chodzi o tabletki, dostępne są preparaty o różnych dawkach substancji czynnej, w tym hydroksyzyna 10 mg oraz hydroksyzyna 25 mg. Opinie na temat tego leku wskazują na jego szybkie działanie uspokajające. Faktem jest, że lek działa uspokajająco już po około 30 minutach od przyjęcia. Hydroxyzinum syrop działa natomiast znacznie szybciej, bo jego pierwsze efekty widoczne są już zaledwie po kilku minutach.

Jeśli chodzi o lek, jakim jest hydroksyzyna, syrop dla dzieci nie jest wydawany bez recepty, podobnie jak tabletki z hydroksyzyną dla osób dorosłych. Hydroksyzyna może być stosowana wyłącznie na wyraźne wskazanie lekarskie i jedynie pod jego kontrolą, ponieważ wchodzi w interakcje z wieloma innymi lekami. Nie zaleca się na przykład przyjmowania hydroksyzyny między innymi w przypadku przyjmowania przez pacjenta leków antydepresyjnych, a także medykamentów zawierających chinidynę, metadon oraz pentamidynę.

Jak działa hydroksyzyna?

Hydroksyzyna działa między innymi przeciwhistaminowo oraz przeciwwymiotnie, a dodatkowo posiada właściwości uspokajające i przeciwlękowe i to głównie one cenione są przez pacjentów. Środek ten przepisywany jest więc pacjentom w stanach napięcia, niepokoju i lęku, poza tym sprawdza się również w stanach zaburzeń nerwicowych oraz psychotycznych. Działanie hydroksyzyny związane jest również ze zmniejszeniem napięcia mięśniowego, a u osób z bezsennością działanie leku wiąże się z wydłużeniem całkowitego czasu snu, a także skróceniem czasu zasypiania oraz liczby przebudzeń w ciągu nocy.

Hydroksyzyna działa również na świąd skóry, a dodatkowo niekiedy stosuje się ją w celu łagodzenia wyprysków kontaktowych i atopowych. Jest lekiem przeciwhistaminowym I generacji, a jej działanie opiera się przede wszystkim na blokowaniu receptorów histaminowych, co uniemożliwia ich połączenie z histaminą. Efektem jest znaczne łagodzenie objawów alergii u pacjentów, w tym zaczerwienienia skóry.

Hydroxyzinum – wskazania

Ze względu na swoje szerokie działanie, hydroksyzyna posiada różnorodne wskazania. Przede wszystkim jest to lek o działaniu silnie uspokajającym. Z tego powodu hydroksyzyna stosowana jest między innymi na sen, gdyż pomaga pacjentom się wyciszyć i opanować emocje związane ze stresem, które często uniemożliwiają spokojny nocny wypoczynek. Wskazaniem jest również stan napięcia emocjonalnego czy też niepokój, a dodatkowo hydroksyzyna  znajduje zastosowanie także na nerwicę lekkiego stopnia czy lęki. Lekarze specyfik ten zalecają również przy trudnych zabiegach, np. do stosowania przed ciężką operacją czy też po niej. Wskazaniem mogą być również wspomniane już wcześniej problemy z objawami alergii, w tym chociażby z towarzyszącym jej świądem skóry.

Czy hydroksyzyna jest na receptę?

W Polsce hydroksyzyna bez recepty nie może być kupiona, gdyż wyłącznie z przepisu lekarza wydawane są leki z hydroxyzinum. Syrop bez recepty czy tabletki w niektórych krajach można co prawda nabyć w aptece „od ręki”, jednak w naszym kraju niezbędny jest wcześniejszy kontakt ze specjalistą. Konieczne jest, aby lekarz ocenił stan zdrowia pacjenta i wykluczył ewentualne przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny, jak na przykład interakcje ze stosowanymi preparatami medycznymi. Ważne jest również, by lekarz prowadzący ustalił bezpieczne dla pacjenta dawkowanie hydroxyzinum. W czasie terapii pacjent także powinien pozostawać pod kontrolą lekarza i obserwować swój organizm, ponieważ lek może dawać skutki uboczne, do których zalicza się między innymi drgawki, duża senność, omdlenia czy też wymioty. Nasilenie działań niepożądanych może stanowić wskazanie do przerwania terapii.

Hydroksyzyna – dawkowanie

Lek hydroxyzinum zawsze stosuje się w najmniejszej możliwej dawce, która gwarantuje skuteczność, Zaleca się jednocześnie jego stosowanie przez możliwie najkrótszy czas, gdyż nie jest to lek dedykowany do przyjmowania w trybie ciągłym. Hydroxyzinum bez recepty nie kupimy, gdyż to lekarz powinien ustalić indywidualnie bezpieczne dla pacjenta dawkowanie. Są oczywiście pewne wskazówki producenta dotyczące tego, w jakich dawkach powinna być stosowana hydroksyzyna. Dawkowanie sugerowane podane jest w ulotce leku, ale ostatecznie to lekarz powinien ustalić je dla pacjenta. Lek z hydroksyzyną należy przyjmować po posiłkach, popijając szklanką wody.

Wysokość potrzebnej dawki zależna jest od wskazania, w związku którym lek jest przyjmowany, a także od wieku pacjenta i masy jego ciała.

• Jeśli wskazaniem jest działanie uspokajające leku, osobom dorosłym zaleca się zazwyczaj dawkę 50 mg hydroksyzyny dziennie, podzieloną na 2-3 dawki. Maksymalna dawka, stosowana wyłącznie na wyraźne zalecenie lekarza, to zazwyczaj nie więcej niż 100 mg hydroksyzyny na dobę.
• W przypadku leczenia bezsenności zalecana dawka hydroksyzyny to 10 mg na około 30 minut przed snem, a jeśli dawka ta będzie zbyt mała – do 25 mg przed snem.
• Jeśli chodzi natomiast o działanie antyhistaminowe (walka ze świądem), zazwyczaj zalecane jest przyjmowanie 25 mg hydroxyzinum na sen.
• Dzieciom o masie ciała 30-40 kg zaleca się dawkowanie do max. 2 mg/kg mc., a u tych o masie ciała powyżej 40 kg maksymalna dobowa dawka nie powinna przekraczać 100 mg hydroksyzyny.
• W przypadku osób w podeszłym wieku zaleca się zmniejszenie dawki dobowej leku o połowę.

Nie powinno się przyjmować dawek większych niż zalecane, gdyż łatwo może dojść do przedawkowania. Dawka śmiertelna hydroksyzyny jest w tym przypadku wysoka i wyliczona została na około 0,5-5 g. Trzeba jednak mieć na uwadze, że już przy znacznie mniejszym przedawkowaniu pojawić mogą się pewne skutki uboczne, w tym między innymi zaburzenia rytmu serca.

Po jakim czasie działa hydroksyzyna?

Wpływ hydroksyzyny na organizm zazwyczaj jest bardzo szybki, gdyż lek dobrze się wchłania. Po jakim czasie działają tabletki uspokajające z hydroksyzyną? Pierwsze efekty zazwyczaj można zauważyć już po około 30 minutach od przyjęcia leku w formie tabletek, ale nie jest to jeszcze wówczas pełne działanie, jakie wykazuje hydroksyzyna. Po jakim czasie działa w pełni? Na jej pełen efekt działania należy poczekać około 2 godziny od zażycia leku. W przypadku zażycia syropu czas pierwszych zauważalnych efektów działania leku jest jeszcze krótszy. Po jakim czasie działa hydroksyzyna w formie syropu? Na pierwsze efekty nie trzeba czekać dłużej niż 5 minut.

Hydroksyzyna – jak długo działa?

Hydroksyzyna czas działania ma uzależniony od wielu czynników, w tym między innymi od dawki, indywidualnej reakcji organizmu na lek, a nawet czynników wpływających na jego metabolizm (np. inne leki). Jak długo działa hydroksyzyna u dorosłych? Działanie leku utrzymuje się zazwyczaj przez 6–8 godzin. U dorosłych okres półtrwania (czas, w którym stężenie leku zmniejszy się do połowy wartości początkowej, po zakończeniu fazy wchłaniania i dystrybucji) hydroksyzyny wynosi około 14 godzin (zakres od 7 do 20 godzin). W przypadku dzieci w wieku 1 roku czas ten jest znacznie krótszy i wynosi 4 godziny, u dzieci w wieku 14 lat – 11 godzin, natomiast u osób w podeszłym wieku – 29 godzin. U pacjentów z niewydolnością wątroby okres półtrwania hydroksyzyny wynosi natomiast 37 h.

Przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny

Jeśli chodzi o swoje działanie, hydroksyzyna wśród pacjentów ma bardzo pochlebne opinie. Trzeba jednak wiedzieć, że lek posiada również przeciwwskazania do stosowania, co oznacza, że nie przez każdego pacjenta hydroksyzyna  może być przyjmowana bezpiecznie. Ulotka preparatu zawiera wyszczególnioną listę przeciwwskazań i należy się z nią zapoznać przed przyjęciem leku. Ważne również, by podczas wywiadu lekarskiego pacjent poinformował rzetelnie lekarza o stanie swojego zdrowia i przyjmowanych lekach, gdyż może to rzutować na decyzję o wystawieniu recepty bądź potrzebie wybrania innego leku.

Wśród przeciwwskazań hydroksyzyny wymienić należy przede wszystkim uczulenie na substancję czynną lub pomocnicze leku. Nie jest to również lek dla osób mających zaburzenia rytmu serca i nadciśnienie, a także problemy z oddychaniem i astmę. Lek nie może być również stosowany przy niedrożności jelit czy chorobie wrzodowej oraz niskim poziomie elektrolitów w organizmie. Nie jest zalecany również w czasie ciąży i karmienia piersią.

Lek hydroksyzyna a ciąża i karmienie piersią

Wśród przeciwwskazań do stosowania leku z hydroksyzyną wymieniona jest ciąża. Należy wiedzieć, że substancja czynna przenika przez łożysko, a w efekcie dochodzi do pojawienia się wyższego stężenia hydroksyzyny w organizmie płodu niż matki. W czasie karmienia piersią także nie może być stosowania, a jeśli jej przyjmowanie okazuje się koniecznie, należy przerwać karmienie naturalne.

Hydroksyzyna – ulotka o skutkach ubocznych

Lek hydroksyzyna może u niektórych pacjentów wykazywać działania niepożądane. Nie muszą one pojawić się u każdej osoby przyjmującej preparat z jej zawartością, jednak u części pacjentów występują. Wśród skutków ubocznych hydroksyzyny wymienić należy między innymi wzmożoną senność, znużenie, suchość śluzówki, wymioty, drżenie, zaburzenia koncentracji, splątanie, pobudzenie, zawroty głowy, omdlenia czy drgawki. Wśród działań niepożądanych wymieniane jest również złe samopoczucie i gorączka, a także dezorientacja i omamy, przyspieszenie akcji serca, skurcz oskrzeli czy wzmożona potliwość. Wymieniana jest również wśród bardzo rzadkich działań niepożądanych hipotensja, więc odpowiedź na pytanie, czy hydroksyzyna obniża ciśnienie, może być w niektórych przypadkach twierdząca. Szczegółowa lista działań niepożądanych oraz częstotliwość ich występowania wyszczególnione są w dołączonej do opakowania ulotce.

Ze względu na to, że lek zwiększa ryzyko pojawiania się zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca, zaleca się odstawienie preparatu i pilne zgłoszenie się do lekarza, gdy u pacjenta wystąpią problemy z oddychaniem lub palpitacje serca. Bezwzględnie należy wezwać pogotowie, jeśli dojdzie do utraty przytomności pacjenta przyjmującego hydroksyzynę.

Środki ostrożności przy hydroksyzynie

Są pewne sytuacje i czynności, których należy unikać, gdy przyjmowana jest hydroksyzyna. Samochód nie powinien być prowadzony przez pacjentów przyjmujących lek, gdyż może dojść do osłabienia koncentracji i zdolności szybkiego reagowania. Szczególną ostrożność powinno się także zachować w czasie obsługi maszyn.

Gdy przyjmowana jest hydroksyzyna, uważać należy również na niektóre leki. Niewskazane jest również spożywanie alkoholu . Jeśli chodzi o leki, zauważyć można wiele niekorzystnych interakcji z hydroksyzyną, dlatego bardzo ważne jest, by w czasie wywiadu lekarskiego poinformować specjalistę o zażywanych przez siebie medykamentach. Hydroksyzyny nie powinno się łączyć między innymi z trójpierścieniowymi lekami antydepresyjnymi. Niekorzystne interakcje zachodzą również z chinidyną, amiodaronem, haloperydolem, metadonem czy pentamidyną. Uważać należy na niektóre antybiotyki i środki przeciwgrzybicze, a także przeciwalergiczne. Szczegółowa lista leków wymieniona jest w ulotce leku i należy się z nią zapoznać.

Pacjent pod żadnym pozorem nie powinien także przyjmować większej niż zalecana dawki leku, którego substancją czynną jest hydroksyzyna. Przedawkowanie może być bardzo groźne, dlatego w przypadku przyjęcia zbyt wysokiej dawki (zwłaszcza przez dziecko) należy niezwłocznie udać się na pogotowie.

Autor artykułu: mgr farm. Ewa Gac-Wardecka