Jak większość wirusów, również koronawirus ma zdolność do mutacji. Jego silnie rozprzestrzeniającym się wariantem jest koronawirus Omikron.To jedna z mutacji koronawirusa, która obecnie zaliczana jest do najbardziej zaraźliwych – zdecydowanie bardziej niż wariant Alfa czy Delta. Jak można się zarazić i jak wyglądają pierwsze objawy zakażenia Omikronem? Jak rozpoznać objawy koronawirusa Omikron u dorosłych i u dzieci? Po szczegółowe informacje na ten temat zapraszamy do artykułu!

Koronawirus Omikron – co warto o nim wiedzieć?

Na całym świecie każdego dnia pojawia się wiele nowych przypadków zachorowań na COVID-19. Choć chwilowo pandemia lekko się wyciszyła i spowolniła, to jeszcze nie powiedziała ostatniego słowa. Choroba wywoływana jest przez wirusa SARS-CoV-2, który ma zdolność do mutacji i tworzenia kolejnych swoich wariantów. Do powstania nowych wariantów koronawirusa dochodzi w wyniku mutacji, które polegają na losowych zmianach w kodzie genetycznym. Zmiany te przyczyniają się do pojawienia się różnic dotyczących stopnia zjadliwości wirusa, jego stopnia zakaźności, a także odporności na działanie układu opornościowego pacjenta. Nowy wariant koronawirusa Omikron po raz pierwszy został wykryty w Ameryce Południowej w listopadzie 2021 roku.

Ten wariant koronawirusa uchodzi obecnie za najłagodniejszy, ale u części pacjentów nadal może niekorzystnie wpływać na zdrowie. Zarażone Omikronem osoby zdecydowanie rzadziej są hospitalizowane, poza tym rzadziej wymagają specjalistycznej pomocy medycznej. Wielu pacjentów przechodzi chorobę wyłącznie z łagodnymi objawami, a leczenie odbywa się w warunkach domowych. Do zakażenia Omikronem dochodzi jednak znacznie częściej i łatwiej w porównaniu do wcześniejszych wariantów. Niestety COVID Omikron daje bardzo zróżnicowane objawy, przez co bardzo łatwo można go pomylić z grypą, a nawet ze zwykłym przeziębieniem lub innymi dolegliwościami, które często występują u pacjentów.

Jak można zarazić się Omikronem?

Ryzyko zarażenia Omikronem jest tym większe, im dłużej osoba zdrowa ma kontakt z chorym. Koronawirus Omikron przenosi się z osoby chorej na osobę zdrową przede wszystkim drogą kropelkową – przez kropelki znajdujące się w wydychanym przez chorego powietrzu, a także poprzez jego kichanie lub kaszel. Zarażenie następuje również przez kontakt z wydzieliną z nosa lub śliną, w której mogą znajdować się cząsteczki wirusa. Omikronem można zarazić się też poprzez kontakt osoby zdrowej z powierzchnią lub przedmiotem, na których znajduje się wirus, a następnie przez dotknięcie zainfekowanymi rękami powierzchni błon śluzowych ust, oczu lub nosa. Koronawirusem można więc zarazić się nawet przez ograniczony kontakt z osobą chorą, chociażby w sklepie, autobusie czy w szkole.

Na zakażenie wariantem Omikron w szczególności narażone są osoby, które mieszkają w tym samym gospodarstwie domowym co osoba zarażona. Jak szybko można zarazić się Omikronem? Ryzyko zarażenia koronawirusem wzrasta u osób, które miały kontakt z osobą chorą w odległości poniżej 2 metrów przez okres dłuższy niż 15 minut. Na zakażenie szczególnie narażeni są również pracownicy służby zdrowia lub osoby opiekujące się chorymi, które nie przestrzegają zasad ochrony osobistej (noszenie maseczek ochronnych oraz przyłbic). Łatwo o infekcję też w miejscach dużych skupisk ludzi, w tym w szkołach, sklepach, zakładach pracy, kinach itd. Najwięcej ognisk koronawirusa obserwuje się w miejscach zamkniętych, jeśli na niewielkiej przestrzeni przebywa wiele osób.

Objawy Omikrona – po jakim czasie występują?

Osoba zakażona Omikronem może zarażać około dwa dni przed wystąpieniem objawów oraz przez okres około 10 dni trwającej infekcji. Nie są to jednak sztywne dane, a rzeczywistość niekiedy odbiega od tych „książkowych” wartości. Kiedy u pacjentów pojawiają się objawy po zakażeniu wariantem Omikron? W jego przypadku pierwsze objawy COVID pojawiają się zazwyczaj znacznie szybciej niż w przypadku zakażenia Alfą lub Deltą. W przypadku zakażenia Alfą u pacjentów objawy pojawiały się po około 6 dniach od zakażenia, przy wariancie Delta po 4–5 dniach od kontaktu z wirusem, natomiast w przypadku Omikrona objawy u chorych mogą pojawiać się już po 1–3 dniach od zakażenia.

Przy tym wariancie należy mieć na uwadze, że u części pacjentów objawy mogą w ogóle się nie pojawić lub mogą być na tyle łagodne, że trudno będzie je zauważyć. Niekiedy może dojść do sytuacji, w której zakażenie nie zostanie wykryte nawet po wykonaniu testu na koronawirusa.

Koronawirus – objawy najczęściej występujące u pacjentów z Omikronem

Objawy wariantu Omikron u dorosłych często mogą przypominać sezonowe infekcje. Najczęściej występujące objawy Omikrona u dorosłych to:

• katar, kichanie oraz ból głowy, który u niektórych pacjentów może przypominać bóle występujące przy migrenie,
• silne lub lekkie uczucie zmęczenia, a także częste zadyszki przy podejmowaniu jakiegokolwiek wysiłku fizycznego,
• ból gardła, który u większości pacjentów przypomina lekkie drapanie lub „łaskotanie”, ale u niektórych może być również bardzo silny,
• podwyższona temperatura, która przy Omikronie najczęściej nie przekracza 38 stopni Celsjusza, choć i to nie stanowi „sztywnej” reguły.

Dość często, zwłaszcza u osób młodych, możliwy jest bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg koronawirusa typu Omikron. U takich pacjentów sygnałem świadczącym o obecności Omikrona może być np. dyskomfort związany z oddychaniem, a także utrzymujące się przez kilka dni zmęczenie czy uczucie wyczerpania. Często takie objawy są lekceważone, gdyż nie są specyficzne i mogą wiązać się z wieloma czynnikami, z którymi człowiek zmaga się na co dzień. Zmiany skórne na ciele przypominające zwykle rumień lub pokrzywkę również mogą świadczyć o chorobie.

Inne objawy koronawirusa Omikron u dorosłych

Jakie jeszcze są objawy Omikrona? U części pacjentów pojawiać się może kaszel oraz zaburzenie zmysłu węchu lub smaku. Należy jednak pamiętać o tym, że w przeciwieństwie do poprzednich mutacji, Omikron zwykle nie powoduje całkowitej utraty węchu oraz smaku. Część lekarzy przestrzega pacjentów również przed objawem skórnym, który może sugerować przebycie Omikrona – u niektórych pacjentów może pojawić się wysypka. COVID Omikron daje objawy związane z wysypką w postaci czerwonych zmian na skórze, które mogą utrzymywać się przez około 7 dni na dłoniach, rękach oraz nogach. Wymioty i nudności, a także biegunka to kolejne objawy jelitowo-żołądkowe Omikrona, które mogą wystąpić u zakażonych pacjentów, chociaż zdarzały się one i przy innych wariantach.

Jakie jeszcze są objawy Omikrona u osób dorosłych? Pacjenci zakażeni koronawirusem mogą odczuwać dokuczliwe bóle mięśni i pleców. Niekiedy może pojawiać się również zapalenie spojówek, które objawia się zaczerwienieniem, łzawieniem lub pieczeniem oczu. Objawem mogą być nawet problemy z uszami.

Nowy wariant koronawirusa Omikron – objawy zakażenia u dzieci

Wśród pacjentów chorujących na nowy wariant koronawirusa Omikron znajdują się również dzieci. COVID-19 u najmłodszych może mieć przebieg podobny do innych infekcji dróg oddechowych lub infekcji przewodu pokarmowego. Objawy zakażenia u najmłodszych pacjentów najczęściej są podobne do objawów spotykanych u osób dorosłych, chociaż zazwyczaj dzieci przechodzą infekcję lżej od dorosłych. Do objawów zalicza się katar, kichanie, a także bóle głowy. Ból w gardle i związane z nim drapanie w gardle to kolejny objaw świadczący o tym, że dziecko może mieć COVID. W przypadku dzieci podobnie jak u osób dorosłych zakażeniu Omikronem towarzyszy często silne uczucie zmęczenia. Część lekarzy wskazuje dodatkowo na inne objawy, które mogą towarzyszyć wariantowi Omikron u dzieci – zalicza się do nich na przykład niespecyficzną wysypkę.

Oprócz tego dzieciom z Omikronem towarzyszyć może utrata apetytu oraz wysoka gorączka. U części najmłodszych pacjentów pojawiać się mogą także nudności, wymioty oraz biegunka. Niekiedy dzieci zakażone nowym wariantem koronawirusa mogą mieć zapalenie zatok lub krtani, ponadto można zaobserwować u nich powiększone węzły chłonne. Objawy Omikrona u dzieci nie zawsze muszą występować razem, dlatego należy zachować szczególną czujność, ponieważ często mogą być mylone ze zwykłym przeziębieniem lub grypą.

Omikron – objawy u zaszczepionych

Szczepionki przeciwko COVID-19 nie tyle chronią przed zakażeniem wirusem, co zapobiegają wystąpieniu ciężkiej postaci choroby, a oprócz tego ograniczają ryzyko hospitalizacji pacjenta oraz jego śmierci. Jak pokazują statystyki, zakażenia koronawirusem mogą obejmować nie tylko osoby niezaszczepione, lecz także osoby, które szczepiły się przeciwko COVID-19. Objawy Omikrona u zaszczepionych mogą być następujące:

• kaszel, katar i kichanie bądź zatkany nos,
• zmęczenie i ból gardła,
• bóle mięśni,
• gorączka,
• nudności.

Omikron a przeziębienie – jak odróżnić je od siebie?

Przeziębienie oznacza zespół objawów, które dotyczą błony śluzowej nosa, gardła, a czasem też zatok przynosowych. Objawy te spowodowane są przez zakażenie wirusowe. Za przeziębienie odpowiadają głównie rynowirusy, rzadziej koronawirusy, a w najmniejszym stopniu adenowirusy, parwowirusy oraz enterowirusy. Na przeziębienie zapadać mogą zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci. Najmłodsi mogą mieć do czynienia z przeziębieniem nawet 2–3 razy częściej w porównaniu do osób dorosłych. Do zakażenia dochodzi przede wszystkim drogą kropelkową w trakcie kontaktu z osobą chorą, która rozpyla w powietrzu wydzieliny z wirusami np. podczas kaszlu lub kichania. Przeziębienie przenosi się również przez kontakt osoby zdrowej z przedmiotami, które uległy zakażeniu. Chodzi tutaj przede wszystkim o klamki od drzwi, poręcze, telefony komórkowe, a także o wspólne zabawy zabawkami, na których obecne są wirusy. Do najważniejszych objawów przeziębienia zalicza się:

• katar – początkowo płynny, następnie lepki,
• zatkany nos i związany z nim obrzęk błony śluzowej,
• ból gardła i głowy,
• kaszel,
• uczucie zmęczenia.

Objawy przeziębienia utrzymują się zwykle przez okres 7 dni, natomiast po 3–4 dniach osiągają największe nasilenie. Po tym czasie stopniowo ustępują. Często objawy Omikrona mogą przypominać przeziębienie, są jednak symptomy, dzięki którym możliwe jest odróżnienie od niego koronawirusa. Jak odróżnić Omikron od przeziębienia? W przypadku zakażenia Omikronem u pacjentów mogą pojawiać się zaburzenia smaku i węchu, które nie występują przy przeziębieniu. W przypadku zwykłego przeziębienia u pacjentów nie występuje zwykle również wysoka gorączka, natomiast osoby zakażone Omikronem mogą ją mieć. W celu uzyskania pewności, że pacjent zaraził się właśnie Omikronem, należy wykonać test na obecność koronawirusa.

Przebieg koronawirusa Omikron – od czego zależy?

Dotychczasowe badania wskazują, że przebieg infekcji nowym wariantem koronawirusa Omikron jest łagodniejszy w porównaniu do wariantów Alfa i Delta. Przebieg choroby uzależniony jest od wielu czynników, w tym od stanu zdrowia pacjenta, a także od jego wieku oraz obecności chorób towarzyszących. Inny przebieg choroba będzie mieć u osób niezaszczepionych, a inny u pacjentów, którzy zostali zaszczepieni. Na podstawie dotychczasowych obserwacji można stwierdzić, że objawy zakażenia wariantem Omikron nie powinny utrzymywać się dłużej niż tydzień, chociaż i to często różnie wygląda w praktyce. W odróżnieniu od wcześniejszych wariantów koronawirusa Omikron kieruje się przede wszystkim do górnych dróg oddechowych, a nie do płuc. Oznacza to, że do szpitali trafia znacznie mniej pacjentów z ciężką niewydolnością oddechową oraz ciężkim zapaleniem płuc, poza tym mniejsza jest również liczba zgonów wśród pacjentów chorych na wariant Omikron.

Co zrobić w przypadku zakażenia wariantem Omikron?

Wstępem do diagnostyki zakażenia koronawirusem może być wykonanie domowego testu na obecność Omikrona. Takie testy można kupić w każdej aptece, a ich cena nie jest wysoka. Najlepszym rozwiązaniem jest szybki test antygenowy. Do jego wykonania potrzebna jest próbka wydzieliny z nosa lub gardła. W opakowaniu znajduje się sterylna wymazówka, która pozwala na pobranie wymazu, a także pozostałe elementy umożliwiające wykonanie badania w warunkach domowych. Wynik otrzymuje się już po kilkunastu minutach. W przypadku uzyskania pozytywnego wyniku należy ograniczyć do minimum kontakty z innymi ludźmi oraz poddać się samoizolacji.

Jeśli u pacjenta zostanie zdiagnozowany koronawirus Omikron, należy również ustalić, czy chory wymaga leczenia szpitalnego, czy też może być leczony w warunkach domowych. W przypadku nowego wariantu Omikron znaczna część pacjentów nie wymaga hospitalizacji, gdyż infekcja przebiega „lekko”, w porównaniu do innych wariantów. Wskazaniem do leczenia szpitalnego jest przede wszystkim zły stan zdrowia pacjenta, jego wiek, a także obecność chorób towarzyszących. Jeśli pacjent pozostaje w domu, leczenie odbywa się wyłącznie objawowo. Ważne jest między innymi regularne nawadnianie organizmu i właściwa dieta oraz – w zależności od rodzaju dolegliwości – przyjmowanie leków przeciwgorączkowych lub przeciwbólowych. Niekiedy konieczne może okazać się również przyjmowanie preparatów na kaszel.

Jak chronić się przed Omikronem?

Aby zminimalizować ryzyko zakażenia koronawirusem Omikron, należy:

• dbać o higienę osobistą, dokładnie i regularnie myjąc ręce,
• dezynfekować ręce, zwłaszcza po odbytych wizytach w miejscach publicznych,
• unikać dużych skupisk ludzi, ponieważ w miejscach tych ryzyko zakażenia jest największe,
• nosić maseczki ochronne w aptekach i budynkach, w których prowadzona jest działalność lecznicza,
• poddać się szczepieniom ochronnym, w tym dawce przypominającej.

Czy szczepionki przeciw wariantowi Omikron nadal zapewniają ochronę przed infekcją?

Szczepienia przeciwko COVID-19 są bezpłatne i dobrowolne. Obecnie szczepionkę mogą przyjąć już dzieci, które ukończyły 5. rok życia, natomiast dla młodzieży powyżej 12. roku życia dostępna jest też dawka przypominająca. Badania dowodzą, że stosowane dotychczas szczepionki przeciw COVID-19 mogą zapewniać ochronę również przed ciężkim przejściem zakażenia wywołanego przez wariant Omikron. Chociaż szczepionki nie zapewniają ochrony przed samym zakażeniem, mają na celu ochronę pacjenta przed ciężkimi objawami choroby, a także przed niezbędną hospitalizacją, czy też przed śmiercią.

Powikłania po Omikronie

Część badań oraz bieżące obserwacje potwierdzają, że nawet po łagodnym lub bezobjawowym przebiegu zakażenia nową wersją koronawirusa Omikron, u niektórych pacjentów mogą pojawić się poważne powikłania. Po przejściu tego wariantu koronawirusa może dojść do uszkodzenia różnych narządów, w tym serca, nerek oraz płuc. Z dotychczasowych obserwacji wynika, że skutkiem zakażenia Omikronem może być między innymi zmniejszenie objętości płuc, a dodatkowo spadek wydolności serca. Niekiedy dojść może także do zakrzepicy żył w nogach, poza tym pogorszeniu ulec może sprawność pracy nerek. Po przebyciu zakażenia zaleca się wykonanie badań kontrolnych, a niejednokrotnie pacjenci kierowani są również na rehabilitację.

Autor artykułu: mgr farm. Ewa Gac-Wardecka