Lipodemia, nazywana także obrzękiem tłuszczowym lub „chorobą grubych nóg”, to rzadkie, dziedziczne zaburzenie rozkładu tkanki tłuszczowej, które jest trudne do zdiagnozowania oraz leczenia. Na szczęście, pomimo że wciąż jest to mało znana choroba, to jesteśmy w stanie ją przewidzieć i przeciwdziałać jej rozwojowi. Jakie są objawy lipodemii i jakie badania należy wykonać, by ją zdiagnozować? Jaka dieta i ćwiczenia na lipodemię są zalecane?
Produkty wspomagające w stosowaniu diety
Jakie mogą być przyczyny grubych nóg?
Lipodemia, określana także jako „choroba grubych nóg”, jest bardzo rzadką jednostką chorobową, którą wyróżnia obustronne, nieproporcjonalne i symetryczne odkładanie się tkanki tłuszczowej pod skórą. Zjawisko to widoczne jest zazwyczaj w linii od bioder od kostek, dlatego też chorzy na lipodemię często skarżą się na opuchnięte, mocno powiększone nogi, które są nieproporcjonalnie większe od pozostałych partii ciała.
Chociaż przyczyny lipodemii nie zostały do końca zbadane, to uważa się, że obrzęk tłuszczowy jest wynikiem oddziaływania takich czynników jak:
- predyspozycje genetyczne;
- zaburzenia przemian tłuszczowych;
- niewłaściwe odżywianie komórek tłuszczowych;
- zaburzenia krążenia żylnego;
- zaburzenia pracy układu hormonalnego.
Wbrew powszechnym opiniom należy pamiętać, że występowanie obrzęku tłuszczowego nie ma żadnego związku z brakiem aktywności fizycznej, prowadzeniem siedzącego trybu życia, przyrostem masy ciała oraz stosowaniem niezdrowej diety.
Żywienie w chorobie - Nutridrink dla dzieci i dorosłych
Lipodemia – objawy
Lipodemia jest chorobą, z którą zmagają się niemal wyłącznie kobiety. Szacuje się, że problem ten dotyka około 11% kobiet na całym świecie. Pierwsze objawy pojawiają się u młodych dziewcząt w okresie wczesnego dojrzewania i często nabierają na sile podczas ciąży oraz w okresie okołomenopauzalnym, co wynika z zaburzeń hormonalnych, które zachodzą wówczas w organizmie kobiety.
W medycynie rozróżnia się trzy stadia lipodemii. Pierwsze stadium, które w większości przypadków nie jest zauważalne przez kobiety, może trwać przez kilka lat i objawia się głównie obniżoną elastycznością skóry, która wciąż zachowuje swoją miękkość i gładkość. Wystarczy jednak, że na tym etapie przeprowadzimy badanie palpacyjne, byśmy mogli wyczuć pod skórą niewielkie guzki, które mogą przypominać gąbkę.
W drugim stadium lipodemii rozpoczyna się proces twardnienia skóry, pod którą zobaczyć możemy liczne nierówności związane z nadmierną produkcją podskórnej tkanki tłuszczowej. Dodatkowo, kobiety zaczynają skarżyć się na nasilający się obrzęk kończyn dolnych, któremu może towarzyszyć także opuchlizna i nadwrażliwość w okolicach ramion oraz bioder. Warto przy tym zaznaczyć, że te miejsca, na których pojawia się obrzęk tłuszczowy, są jedynymi powiększonymi obszarami ciała, natomiast cała sylwetka pozostaje niezmieniona.
W miejscach objętych obrzękiem kobiety mogą odczuwać tzw. ból tłuszczowy, który objawia się jako pieczenie, mrowienie oraz silna bolesność tych partii ciała. Zdarza się, że dyskomfort psychiczny i kompleksy spowodowane chorobą grubych nóg mogą przyczynić się do pojawienia się objawów typowych dla depresji oraz załamania nerwowego. W ostatnim stadium lipodemii dochodzi do tak dużego rozrostu tkanki tłuszczowej, że guzki wyczuwalne do tej pory pod skórą przybierają rozmiary porównywalne do pięści człowieka, czego konsekwencją jest wyraźna deformacja kończyn dolnych.
Wśród objawów towarzyszących lipodemii w zaawansowanym stadium zalicza się także:
- dysproporcjonalną sylwetkę i tzw. nogi kolumnowe;
- ból i uczucie ciężkości nóg;
- trudności podczas chodzenia, kiedy to nogi ocierają się o siebie, co może powodować bolesne odparzenia na skórze;
- obciążenia kolan wywołane zbyt dużą objętością tkanki tłuszczowej;
- nadmierne napięcie skóry;
- łatwe siniaczenie nóg i widoczne na skórze teleangiektazje;
- negatywny objaw Stemmera – fałd skóry można naciągnąć na drugi oraz trzeci palec u nogi lub ręki.
Jakie badania na lipodemię należy wykonać?
Prawidłowe rozpoznanie obrzęku tłuszczowego nie jest proste, ponieważ opiera się wyłącznie na obrazie klinicznym choroby, a także objawach (ich występowaniu, nasileniu i ewentualnym zmniejszeniu pod wpływem dotychczas stosowanej terapii) wymienionych przez pacjenta podczas wizyty lekarskiej. Niestety, wielu lekarzy myli tę chorobę z obrzękiem limfatycznym lub otyłością – podobne objawy mogą występować również i w tych jednostkach chorobowych.
Do jakiego lekarza należy się zgłosić w związku z lipodemią? W pierwszej kolejności warto udać się na konsultację do internisty, dermatologa lub flebologa. Lekarz skupi się na rozpoznaniu problemu i opracowaniu metody jego leczenia, a w razie potrzeby skieruje pacjenta do poradni leczenia obrzęków limfatycznych lub centrum flebologii, gdzie zlecona może być bardziej szczegółowa diagnostyka, czyli:
- wykonanie badań radiologicznych, takich jak USG, tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny;
- wykonanie badań laboratoryjnych, w tym przede wszystkim morfologii krwi i hormonów tarczycy;
- ocena wydolności układu limfatycznego i krwionośnego.
Jak leczyć lipodemię?
Biorąc pod uwagę fakt, że dokładne przyczyny lipodemii nie zostały jak do tej pory ustalone, nie istnieje metoda leczenia przyczynowego choroby. Jedynym sposobem jest zatem leczenie objawowe, które pozwala na zmniejszenie nieprzyjemnych dolegliwości związanych z bólem i obrzękiem nóg, a także poprawę samopoczucia pacjentki.
Wśród metod stosowanych najczęściej zalicza się:
- noszenie odzieży uciskowej – jej zakup może być częściowo refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Bielizna uciskowa ma na celu udrożnić przepływ limfy w partiach ciała objętych chorobą, przez co pomaga w zmniejszeniu obrzęku i łagodzeniu dolegliwości bólowych, a także poprawia komfort życia pacjentki;
- rehabilitacja – kobiety zmagające się z obrzękiem tłuszczowym powinny skorzystać z pomocy fizjoterapeuty, który za pomocą drenażu limfatycznego jest w stanie usprawnić przepływ limfy w ich kończynach, umożliwiając w ten sposób zmniejszenie opuchlizny. Podczas takiego zabiegu specjalista przesuwa limfę z chorych miejsc w kierunku węzłów chłonnych, co w połączeniu ze stosowaniem odzieży uciskowej przynosi pacjentce widoczną ulgę;
- liposukcja – jest to jedna z najbardziej radykalnych oraz inwazyjnych metod leczenia lipodemii. Zabieg polegający na odsysaniu tłuszczu z wybranych partii ciała wykonywany jest specjalistycznych klinikach, do których pacjentka kierowana jest po przeprowadzeniu wstępnej kwalifikacji przez specjalistę chirurgii estetycznej lub medycyny estetycznej. Należy jednak pamiętać, że liposukcja nie pozwala na pełne wyleczenie objawów obrzęku tłuszczowego – w miarę upływu czasu tkanka tłuszczowa ponownie zaczyna gromadzić się w okolicach kończyn, co jest wskazaniem do ponownego przeprowadzenia zabiegu;
- właściwa pielęgnacja skóry – kobiety powinny stosować preparaty kosmetyczne, które mają za zadanie zapobiegać otarciom i odparzeniom, a przy tym mają naturalne pH. W miejscach, na których pojawia się obrzęk, nie należy stosować dezodorantów.
Lipodemia – jaka dieta i ćwiczenia?
Chcąc uniknąć wielu nieprzyjemnych objawów lipodemii, a także przeciwdziałać jej rozwojowi, warto stosować odpowiednio zbilansowaną dietę, która pomoże w redukcji masy ciała w przypadku osób z nadwagą lub otyłością. Warto jednak pamiętać, że sam fakt utraty zbędnych kilogramów nie ma wpływu na wielkość obrzęku tłuszczowego kończyn dolnych. Zdrowa dieta nie dopuści jedynie do zbyt szybkiego zwiększania się tkanki tłuszczowej, dzięki czemu pacjentka nie będzie nadmiernie obciążała stawów, a jej problemy z chodzeniem nie będą dodatkowo pogłębione.
Podobnie sytuacja wygląda z aktywnością fizyczną. Ćwiczenia, takie jak m.in. pływanie, nordic walking, stretching, joga i pilates, nie pomogą w zmniejszeniu obrzęku tłuszczowego, jednak przyczynią się do poprawy ogólnego stanu zdrowia pacjentki.
Autor artykułu: mgr farm. Mariusz Kamiński
