Zespół Aspergera to tajemnicze zaburzenie, o którym słyszymy coraz częściej w kontekście zmian rozwojowych u dzieci. Przeczytaj artykuł i przekonaj się, jakie są objawy Zespołu Aspergera i gdzie mogą szukać pomocy rodzice dzieci z ZA.

Czym jest Zespół Aspergera?

Najogólniej rzecz ujmując, ZA jest to zestaw zaburzeń rozwojowych o podłożu neurologicznym mieszczących się w zakresie autyzmu. Często jest określany także łagodnym stadium zaawansowania autyzmu. Linia graniczna między jednym a drugim jest niejednokrotnie bardzo cienka i wymaga precyzyjnej diagnozy. Najczęściej przyjmuje się, że wśród objawów autyzmu, które nie występują w ZA są:

– opóźnienia w rozwoju motorycznym i intelektualnym,

– istotne zaburzenia mowy,

– deficyt funkcji poznawczych,

– braki w możliwości samodzielnego funkcjonowania.

Popularny Aspi jest stosunkowo młodą jednostką chorobową. Pierwszego opisu jej objawów w 1944 r. dokonał austriacki psychiatra Hans Asperger. Obserwacje wiedeńczyka nie wzbudzały w środowisku większego zainteresowania aż do pierwszej połowy lat 80-tych. Wtedy to brytyjska lekarka Lora Wing, zainspirowana chorobą własnej córki, wróciła do prac Austriaka tworząc termin Zespołu Aspergera, a kolejnych latach mocno przysłużyła się jego popularyzacji. Opisywany zespół zaburzeń do klasyfikacji chorób ICD-10 trafił dopiero w I połowie lat 90-tych.

Przyczyny Zespołu Aspergera

Zestaw czynników odpowiedzialnych za powstanie ZA do dziś nie jest jednoznacznie zdefiniowany. Współcześnie zakłada się, że ZA mogą powodować:

– czynniki genetyczne, metaboliczne, receptorowe,

– infekcje zakaźne (np. zakażenie paciorkowcami),

– urazy okołoporodowe,

– wiek rodziców w momencie urodzenia dziecka,

– dziecięce porażenie mózgowe, powikłania po szczepieniach, zatrucie metalami ciężkimi, wrażliwość na środki chemiczne, ulepszacze żywności.

Niektórzy specjaliści twierdzą również, że zaburzenia mogą pojawić się w wyniku okoliczności społecznych (wychowania w rodzinie dysfunkcyjnej) na pierwszych etapach rozwoju dziecka.

Zespół Aspergera w liczbach

Przyjmuje się, że obecnie z zaburzeniem boryka się ok. 1% społeczeństwa, choć niektóre prognozy szacują, że najbliższe dekady przyniosą duży wzrost tego wskaźnika. ZA cztery razy częściej dotyka chłopców niż dziewczynki. O zaburzeniu najczęściej mówi się w kontekście dorastania dzieci. Z tej perspektywy także jest napisany ten artykuł. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że z ZA mogą również zmagać się osoby dorosłe.

Co może wskazywać na Zespół Aspergera?

Lista zachowań, które mogą opisywać ZA jest całkiem obszerna. Warto jednak pamiętać, że postawienie diagnozy należy pozostawić specjalistom i starać się unikać pochopnego ferowania wyroków jedynie na podstawie kilku przeczytanych artykułów. Równoczesne wystąpienie kilku z niżej podanych czynników powinno wzbudzić Twoją czujność i przekonać do rozmowy z wychowawcą lub pedagogiem szkolnym. Oto kluczowe zachowania (deficyty) dziecka, które mogą zwiastować ZA:

• niezdolność do zrozumienia interakcji społecznych;
• niedostosowanie się do norm społecznych;
• trudność w komunikacji, szczególnie niewerbalnej, tak wychodzącej, jak i przychodzącej (interpretacja gestów, emocji, mimiki);
• monotonny, nienaturalny ton głosu;
• koncentrowanie się na nieistotnych sprawach;
• dosłowność – niezrozumienie ironii, metafor;
• naiwność;
• egocentryzm, brak empatii;
• opór przed inicjowaniem i podtrzymywaniem konwersacji;
• niechęć do zmian, słabsze zdolności przystosowawcze;
• problemy w adekwatnym rozumieniu poleceń i komunikatów werbalnych;
• zachowania obsesyjno-kompulsywne – strach przed utratą samokontroli (stres, opór, agresja, izolacja);
• odrzucenie przez rówieśników;
• spektakularna hiperwentylacja;
• zainteresowania techniczne, mechaniczne, naukowe (np. dinozaury, gry komputerowe);
• uzdolnienie w jednej dziedzinie (najczęściej w naukach ścisłych);
• niska samoocena, wysokie wymagania;
• chęć współzawodnictwa;
• nadwrażliwość na bodźce: strach przed dźwiękami (silnik, odkurzacz, wiertarka), zapachami i lęk przed dotykiem;
• słaba koordynacja ruchowa, niechęć do zajęć manualnych i sportowych;
• encyklopedyczne, patetyczne słownictwo;
• brak umiejętności samoorganizacji czasu;
• zaburzenia związane ze schematem własnego ciała. Utrudniają one orientacje w przestrzeni i sprawne poruszanie się (w tym pisanie, rysowanie, ćwiczenia praktyczne);
• trudności w wypowiadaniu się;
• trudności w nawiązaniu kontaktu wzrokowego;
• reagowanie selektywne (np. analizowanie tylko części polecenia);
• niezrozumienie niepisanych zasad, zachowania nietaktowne, wtrącanie się w rozmowę;
• średni lub wyższy poziom inteligencji – dzieci z ZA łatwo przywołują fakty, ale także łatwo się denerwują; niskie poczucie własnej godności, skłonności depresyjne;
• trudności w utrzymaniu w zasięgu uwagi równocześnie więcej niż z jednego sygnału.

Jak pomóc dziecku z ZA?

Dysponując odpowiednią diagnozą w postaci zaświadczenia lekarskiego, należy przede wszystkim szukać pomocy w placówce oświatowej, w której uczy się dziecko. Ta powinna stworzyć odpowiednie warunki do edukacji dziecka i przedstawić procedury uzyskiwania orzeczeń o potrzebie kształcenia indywidualnego lub specjalnego. O podanie pomocnej dłoni należy także prosić poradnię psychologiczno-pedagogiczną, która opiekuje się szkołą dziecka. Poza systemem oświaty użyteczne będą również organizacje pozarządowe zajmujące się tematami autyzmu i ZA, np.: Fundacja Synapsis, Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Ukrytymi Niepełnosprawnościami im. H. Aspergera „NIE-GRZECZNE DZIECI”, Fundacja „Rozwiązać Autyzm”, Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym „Dalej Razem”, Fundacja Pomocy Osobom z Zaburzeniami ze Spektrum Autyzmu oraz Ich Rodzinom „SILENTIO” i Polskie Towarzystwo Zespołu Aspergera. Tam z pewnością rodzicie dzieci z Aspergerem będą mogli uzyskać pomoc merytoryczną i rekomendacje co do terapii i edukacji ich pociechy.